فریدون خاوند (تحلیلگر اقتصادی)

^{حاصل درون‌گرایی وجود صنایعی است که بسیاری از آنها تنها در چارچوب بازار درونی، آن‌هم زیر حمایت دولت امکان بقا دارند؛ مهم ترین نمونه خودرو سازی ایران است که از اقبال مصرف‌کنندگان ایرانی برخوردار نیست و حضورش در خارج هم آنقدر حاشیه‌ای است که به حساب نمی‌آید از میان ده تنگنای اقتصادی ایران که در مقدمه این مبحث بر شمرده شده، فریدون خاوند در این مقاله به بررسی سومین تنگنا می‌پردازد که به «اقتصاد درونگرا» اختصاص دارد.}

^{از پایان دهه ۱۹۶۰ میلادی به این سو، شماری از کشور‌های در حال توسعه به ویژه در آسیا ثابت کرده‌اند که تنها با در پیش گرفتن یک استراتژی صنعتی در راستای برونگرایی (صدور انبوه کالا‌های رقابتی به بازار‌های جهانی) می‌توان از گرداب بیکاری و فقر بیرون آمد. ایران اما همچنان گرفتار اقتصادی است که دستگاه‌های تولیدی آن به درونگرایی خو گرفته‌اند، به جز صنعت نفت که رو به سوی بازار‌های جهانی دارد و وظیفه ارز آوری برای کشور را عمدتا بر دوش می‌کشد.} ولی این وضع نمی‌تواند مدت زیادی ادامه پیدا کند، زیرا با تحولات بزرگ کنونی در سطح جهانی و پیشروی برق اسای تکنولوژی‌های تازه، معلوم نیست نفت و گاز در سبد آتی انرژی چه جایگاهی داشته باشد.

^{«شمال» و «جنوب»}

ادبیات روابط بین المللی، در گذشته ای نه چندان دور، کشور‌های جهان را به دو بخش «شمال» و «جنوب» تقسیم می‌کرد.

^{سیمین صبری}

^{چون یک ترک و عضوی ازمللی تحت ستم ملی‌ در ایران، از حقّ تعیین سرنوشت تمام ملت‌های تحت ستم در جهان به خصوص همسایگان‌مان که با آن‌ها در آینده در صلح و دوستی‌ می‌خواهیم زندگی‌ کنیم، حمایت بی‌ چون و چرا دارم، چون کسی‌ که هر جای لازم آمده به هر گونه افراطی گری از سوی هر طرفی‌ پاسخ رضایت بخش برای وجدان خود را داده‌ام . امروز هم می‌گویم که در اقلیم کردستان عراق و سرزمین‌های کردنشین عراق، کسی جز کردها نمی‌تواند حرف آخر را بزند.
چه مخالف و چه موافق شیوه‌های مبارزاتی دیگر ملت‌ها, از جمله کردها، باشم یا نباشم، معتقد هستم که کردها در کشورهای همسایه از جمله ترکیه و عراق هم، به اندازه کافی‌ در راه احقاق حقوق ملی‌ خود مصیبت‌های ضدّ بشری و کشتارهای جمعی‌ دیده‌اند وصد البته شایسته آن هستند که امروز زمام امور خود را در چهارچوب تعاریف تصویب شده سازمان ملل در مورد حقوق ملت‌ها و حقوق بشر در دست گیرند.
معتقد هستم که در واقع ایجاد یک کشور مستقل کُرد در همسایگی ایران، به همان شکل که آزربایجان با تمام کاستیهایش نسبت به جوامع مدرن دارد، چون خاری در چشم جمهوری اسلامی است که همواره این کشور}

^{بهزاد کریمی}

^{• با اینهمه اما اگر "اقلیم" بخواهد نتیجه رفراندوم را بی درنگ به تاسیس جمهوری کردستان ترجمه کند و پای اجرای آن رود، باید آن را به رسمیت شناخت. این درست است که مسئولیت پیامدهای تصمیم برای انجام رفراندوم و نتیجه گیری از آن بر عهده مدیریت آنست، اما وظیفه هر نیروی دمکرات در جهان، منطقه و کشور ما در اینست که جمهوری کردستان را در برابر زور و تعرض تنها نگذارد ...}

^{همه‌پرسی در کردستان عراق پایان گرفت و "اقلیم" بر حق استقلال خود مهر قانونی کوبید. گرچه نتیجه هنوز اعلام نشده است اما قطعی است که از حدود ۷۵ درصد شرکت کننده در رفراندوم، بیشترینه بسیار قابل ملاحظه‌ای به آن رای مثبت داده‌اند. مردم کردستان عراق علیرغم تهدیدات بسیار و چندجانبه‌ای که از هر سو شنید، با شرکت در این رفراندوم و دادن رای آری قاطع به پرسش مطروحه، عزم و تصمیم خود را برای در دست داشتن سرنوشت خویش نشان داد. اکنون دیگر وضعیت نوینی شکل گرفته و باید دید تهدیدها علیه "اقلیم" تا چه میزان عملی خواهند شد و این ملت مورد تهدید در صورت عملی شدن آنها چه هزینه‌هایی باید تحمل کند و چه رویکردی در برابر فشارها در پیش بگیرد؟ اینها و پرسش‌های بسیاری در برابر ما قرار دارد. با همه اینها اما، نکته محوری اینست که ملت کرد در روز ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷ با شکل دادن به سندی تاریخی پا در ورودیروندی نو نهاده است. موضع در برابر این تصمیم چیست؟}

منصور امان

^{رژیم جمهوری اسلامی با لشکرکشی به اُستانهای غرب کشور و تلاش افسار گُسیخته برای هراس افکنی در میان شهروندان کُرد، مُشت سیاست خود علیه همه پُرسی کُردستان عراق را نیز باز کرد. اگر تاکُنون کمترین ابهامی نسبت به انگیزه مُخالفت هیستریک رژیم ولایت فقیه با همه پُرسی اقلیم وجود داشت، هُجوم نظامی امنیتی به اُستانهای کُردنشین آن را نیز به تمامی از صورت مساله زُدود.}

^{آرایش نظامی امنیتی حاکمان کشور علیه شهروندان کُرد ایران آنگونه است که گویی همه پُرسی استقلال نه در عراق، بلکه در ایران برگُزار می شود. سپاه پاسداران نیروی زمینی خود را به کُردستان گُسیل داشته است تا "مانور امنیتی" برگُزار کند، در شهرهای پُرجمعیت حُکومت نظامی غیر رسمی برقرار گردیده، نیروهای ضد شورش از نُقاط دیگر کشور گردآوری و به کُردستان اعزام شده اند، هواپیماهای جنگی بر فراز شهرها به جولان درآمده اند و برای به وحشت افکندن شهروندان، دیوار صوتی را می شکنند.}

^{هُجوم نظامی را کُردستان یکبار دیگر، زمان کوتاهی پس از قُدرت گیری استبداد – مذهبی به گونه ای خونین تجربه کرده است. ۲۸ مرداد ۱۳۵۸ آیت الله خُمینی، رهبر وقت رژیم مُلاها، فرمان حمله سراسری به کُردستان زیر عُنوان "جهاد با کُفار" را صادر کرد. در جریان این یورش، لشکریان مُسلح به توپ و تانک و هواپیما و هلی کوپتر، زیر پرچم ولایت فقیه از ارتکاب}

تقی روزبه

^{• قدحاضر با نادیده گرفتن آموزه های کلیشه ای در موردحق ملی، و با نقدشیوه برگزاری همه پرسی، با الهام و دفاع از حق تعیین سرنوشت، بر این مدعاست که حق تعیین سرنوشت اگر براستی بخواهد حق تعیین سرنوشت باشد و نه امری صوری و شکلی و مسخ شده، باید خود را در همان گام نخست، یعنی شیوه همه پرسی به نمایش بگذارد، و گرنه به یک دولت اتنیکی و شیربی یال و دم و اشکم تبدیل خواهد شد ...}

^{با نزدیک شدن لحظه همه پرسی استقلال ملی کردستان عراق، چالش ها و رویکردهای موافق و مخالف در منطقه و نقاط دیگرجهان و نیز در صفوف چپ ها پیرامون این رویدادمهم و مناقشه برانگیز و تاثیرگذار بر نقشه خاورمیانه، بیش از پیش داغ شده و به نقطه غلیان خود نزدیک می شود. نوشته حاضر رئوس عمده این چالش ها را تحت عنوان سه چالش اصلی و مهم موردبررسی قرار می دهد، که عبارتند از چالش های مربوط به فضای سیاسی و مخالفت ها و ریسک های پیشاروی حاکم بر نتیجه این همه پرسی، چالش مربوط به شیوه برگزاری آن و بالأخره چالش معطوف به به محتوا و پوست اندازی حق تعیین سرنوشت بحران های برخاسته از نظم مبتنی بر دولت -ملت در گذرتاریخ.}

^{چالش نخست}

^{قبل از هرچیزباید به این واقعیت اشاره کرد که برگزاری همه پرسی بیش از آن که مقدمه ای برای تحقق حاکمیت مستقل باشد موخره ای است بر آن و رسمیت دادن به آن. در اصل مدت کمابیش طولانی است که کردستان عراق عملا و بشکل دوفاکتو مستقل بوده است، یا بقول خودمسعودبارزاتی «عراق تقسیم شده و فاقدحاکمیت مستقل است». فرایندشکل گیری}

یوسف عزیزی بنی طرف

^{“من سرباز وظیفه .. از سلیمانیه ( اربیل، دهوک و..) با شما صحبت می کنم. صحیح و سالم هستم و به مادر و پدر عزیزم سلام می رسانم”. این صدای سربازان عراقی است که بعد از گذشت دهه ها هنوز در ذهن ام طنین انداز است. این نواهای وحشت زده و نگران را از دوران کودکی در دهه شصت میلادی تا بعدها و بعدها از زبان سربازان عراقی اعزامی به کردستان عراق می شنیدم که با سخن گوینده رادیو بغداد در می آمیخت که می گفت “اینان برای مبارزه با اشرار مسلح و برای حفظ تمامیت ارضی به شمال میهن اعزام شده اند”.
سرکوب و کشتار ملت کرد در عراق، که برای دستیابی به حقوق ملی خویش مبارزه می کردند، با اجرای عملیات انفال در سال 1988 به اوج خود رسید. با این همه از حق نباید گذشت که حاکمان عراق – برخلاف دیگر رژیم های منطقه – در برخی از دوره ها انعطاف نشان می دادند وپاره ای از حقوق این ملت را به رسمیت می شناختند اما پیکار هیچ گاه متوقف نشد. از سوی دیگر، شخصیت ها و احزاب چپ ودموکرات عراق همواره حق تعیین سرنوشت را برای ملت کرد عراق به رسمیت شناخته و متحد نیروهای مبارز کرد علیه رژیم های خود کامه بوده اند. ولی متاسفانه این نیروها پس از سرنگونی صدام حسین، همه تخم مرغ های خودرا در سبد احزاب و گروه های مذهبی و فرقه گرای عراق نهادند و هم پیمانان چپ و دموکرات خودرا تنها گذاشتند.}

نقدی بر محمد رضا نیکفر/ امین سرخابی

^{مسائل ملی/قومی در ایران یکی از پیچیده‌ترین و عمیق‌ترین بحران‌هایی است که در صد سال اخیر حاکمیت‌های ایرانی با آن روبرو بوده‌اند و تاکنون قادر به حل این مسئله نبوده‌اند. و در مواقع حساس تاریخی دوباره به معضلی جدی تبدیل می‌شود. از سویی اقلیتهای ملی/قومی با استفاده از عنوان حق تعیین سرنوشت خود را در رسیدن به خواسته هایشان محق می‌دانند و فدرالیسم را جهت حل این بحران پیشنهاد می‌کنند. در طرف مقابل نیز آنچه مرکزگرایان می‌نامند، بدون اشاره به حق تعیین سرنوشت، حقوق شهروندی را راه حل و چاره می‌دانند. همچنین در دو طرف این بحران جریانات تندرو و فاشیستی وجود دارند که یکی بر طبل جدایی می‌کوبد و دیگری نیز بر انکار و یکسان سازی تحقیر آمیز بیشتر تأکید دارد.}

^{در طول چند روز گذشته شاهد انتشار مطلبی انتقادی از جانب آقای محمدرضا نیکفر، تحت عنوان «ناسیونالیسم، حق تعیین سرنوشت و فدرالیسم» بودیم. هرچند از ایشان با توجه به سوابق علمی و مطالب پیشترش انتظار میرفت نگاه انتقادی‌اش را به جای آنچه وی صراحت و مستقیم گویی می‌نامد، بر نمونه‌های تاریخ و رهیافتی نظری سوار می‌کرد.}

^{هستی‌شناسی حق تعیین سرنوشت}

^{اگر بخواهیم نظری گذرا بر نظریه حقوقی روم باستان به عنوان یکی از آبشخورهای مکاتبRead Moreحقوقی رومی ژرمن و کامنلا و حتی بخشی از آنچه اسلامی می‌‌نامند، بیافکنیم می‌‌توان سه شاخه نظری حقوق در میان حقوقدانان روم باستان را برشمرد: قانون عمومی، قانون طبیعی و قانون مدنی. قانون مدنی وابسته به حکم حقوق عرفی دولت}

علی افشاری

^{پاسخ علی خامنه‌ای،رهبر جمهوری اسلامی، به نامه مولوی عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان و یکی از رهبران برجسته اهل سنت ایرانی رویدادی مهم و کم سابقه است.} مولوی عبدالحمید پیش از این نیز نامه‌های متعدد سرگشاده‌ای خطاب به رهبر ایران منتشر کرده بود اما این بار نامه سربسته وی که محتوی آن بعدا منتشر شد حول دو محور اعتراض به نابرابری‌های ۳۸ ساله در استخدام‌ها و واگذاری مناصب ارشد دولتی و دیگری در خواست مبتنی بر آزادی مذاهب و انجام بدون محدودیت اعمال دینی اهل سنت نگاشته شده است.

^{پاسخ غیر مستقیم آیت الله خامنه‌ای که از سوی محمدی گلپایگانی رئیس دفتر وی منتشر شده است با نفی مطلق تبعیض در بیان همه اقوام ومذاهب ایرانی به دشمنان وکسانی که در پی تفرقه افکنی در صفوف واحد مردم ایران هستند، هشدار داده است!} رمز گشایی از محتوی این نامه تردید ایجاد می کند که قرار است تغییری در سیاست‌های نظام در خصوص اهل سنت ایجاد شود. رابطه جمهوری اسلامی با اهل سنت از ابتدا تا کنون پیچیدگی خاصی داشته است. آیت الله خمینی و جانشینش در قیاس با مراجع سنتی و فقهایی که توجهی به سیاست ندارند در حوزه نظر رواداری بیشتری نسبت به اهل سنت داشته اند. آنها در سطح کلامی و تبلیغاتی رویکرد تقریب

الهه روانشاد

^{پانزدهم ماه سپتامبر در تقویم سازمان ملل متحد، روز جهانی دموکراسی است. روزی برای ارج نهادن به آن. همه در مدرسه می آموزند که دموکراسی به معنای مردم سالاری، و یا همان حکومت مردم بر مردم است. اما مدت‌های مدید است که مفهوم و معنای دموکراسی دستخوش تغییراتی نیز شده است و نظریات و عملکردهای متفاوتی برای رسیدن به آن ارائه شده. رادیوفردا در این رابطه دیدگاه یک استاد فلسفه، یک استاد علوم سیاسی، دو حقوقدان و فعال حقوق بشر، یک اقتصاددان و یک دین پژوه را در مورد پیوند دموکراسی با قوانین، اقتصاد، حقوق بشر و نحوه ی همخوانی دموکراسی با اسلام جویا شده است. در این روز جهانی، در مورد مفهوم دموکراسی،رامین جهانبگلو ، استاد فلسفه و مدیر مرکز صلح شناسی مهاتما گاندی در هند می گوید:}

^{«ما زمانی که از دموکراسی صحبت به میان می آوریم، باید میان دو شیوه از تعریف دموکراسی تفکیک قائل بشویم. از یک سو دموکراسی یک شیوه‌ای از زندگی اجتماعی است؛ از سوی دیگر، دموکراسی یک رژیم سیاسی است. و امروزه، طبیعتا وقتی داریم در مورد دموکراسی در اطراف و اکناف جهان صحبت می کنیم، و حتما با یک خوشبینی صحبت می کنیم، مردم عادی اشاره‌شان بیشتر به یک معنای بوروکراتیک یا حتی دیوان سالارانه ی دموکراسی است.}

محمد ارسی

^{ایرانیانی که سر استقلال کردستان عراق مسئله دارند، و با برگزاری همه‌پرسی در ارتباط با تعيین تکلیف وضع آن} اقلیم مخالفت می‌کنند می‌گویند: استقلال این منطقه‌ی کُردی که به معنی تجزیه‌ی عراق است به تجزیه کردستان ترکیه و سوریه و ایران نیز منجر می‌شود، یعنی ایران هم مثل عراق، تمامیت ارضی خود را از دست می‌دهد. در واقع ترس از دست دادن مناطق کردنشین ایران، علت اصلی مخالفت آنها با رفراندمی ست که تا چند هفته‌ی دیگر قرار است صورت بگیرد!

^{اما صاحب این قلم، برعکس این مخالفان استقلال «کردستان»، براین نظر است که اگر دولت و ملت ایران با توجه به درس و هشداری که از اوضاع این منطقه گرفته‌اند، به اصلاحات اساسی در کردستان ایران اقدام کنند، و با سازندگی‌های اقتصادی و اجتماعی، و پیشبرد برنامه‌ی آشتی سیاسی و مذهبی، در رفع تبعیضات موجود جداً بکوشند، استقلال کردستان عراق، نه تنها لطمه‌ای به وحدت ملی و تمامیت ارضی ما نمی‌زند، بل عامل موثر و ممتازی می‌شود در سازندگی ها و اصلاحات دموکراتیکی که: سطح وحدت ملی و میهنی ایرانیان را ارتقاء می‌دهد، و تمامیت ارضی کشور ما را با وحدت دلخواسته‌ی اقوام ساکن ایران، قوی‌تر از قبل حفظ و حراست می‌کند، برای اینکه:}