لە چەند رۆژی رابردوودا "قەیرانی نان" رووی لە رۆژهەڵاتی كوردستان كردووە و ژمارەیەكی زۆر لە نانەواخانەكان بەهۆی نەبوونی ئاردەوە داخران و هەندێكیشیان بەرهەمیان كەمكردەوە.
ئەو قەیرانە شارەكانی سنە، مەریوان، شنۆ، دێگولان، بۆكان، مهاباد، پیرانشار، تیكاب و چەند ناوچەیەكی دیكەی گرتەوە و زۆربەی نانەواخانەكان داخران و ئەوانەشی كرابوونەوە، خەڵكێكی زۆر لەبەردەمیان نۆرەیان بەستبوو بۆ وەرگرتنی نان.
تا پێش جێبەجێكردنی گەڵاڵەی ئامانجداركردنی كۆمەكە داراییەكان (سوبسیدەكان)، نانەواخانەكان پشكی تەرخانكراوی ئاردیان هەبوو، بەڵام پاش جێبەجێكردنی ئەو گەڵاڵەیە، نانەواخانەكان بەپێی بڕی فرۆشتنی نان ئاردیان دەدرێتێ، ئەوەش زۆرجار كێشەیان بۆ دروست دەكات و ئاردی پێویستیان نییە بۆ موشتەرییەكانیان.
بەڵام حكومەتی ئێران بۆ ئەوەی پێش بە گرانی بەهۆی هەڵگرتنی یارمەتییە داراییەكان بگرێ، بڕێكی زیاتر ئاردی بۆ نانەواخانەكان تەرخانكرد.
پێشتر حكومەت یەك كیلۆ گەنمی بە 465 تمەن بە كارگەكانی ئارد دەفرۆشت و كارگەكانی ئاردیش كیلۆیەك ئاردیان بە 600 تمەن بە نانەواخانەكان دەفرۆشتەوە. بەڵام ئێستا بەهۆی گەمارۆكان و هەڵگرتنی یارمەتییە داراییەكان، نرخی گەنمیش گران بوو، حكومەت یەك كیلۆ گەنم بە 720 تمەن لە جوتیاران دەكڕێتەوەو بە 800 تمەن بە كارگەكانی ئاردی دەفرۆشێتەوە.
ئەگەر ئارد لە بازاڕی ئازاد بكڕین ئەوە ناچارین نرخی نان زیاتر بكەین
لە ماوەی رابردوودا رۆژانە 400 كیلۆ ئارد دەدرایە نانەواخانەكان، بەڵام كارگەكانی ئارد بەردەوام هەوڵیان دەدا لەو بڕە كەمتر ئارد بدەنە نانەواخانەكان، خاوەنی نانەواخانەكانیش هەوڵیان دەدا كە بڕی زیاتریان دەستبكەوێ و لە هەمانكاتیشدا هەندێك لەو ئاردەی وەریاندەگرت نەیاندەكردە نان و لە بازاڕدا دەیانفرۆشتەوە، ئەوەش وایكردووە قەیرانی نان لە رۆژهەڵاتی كوردستان سەرهەڵبدات.
بەپێی راپۆرتی ماڵپەڕی "كورد تودەی"، ژمارەیەك لە نانەواخانەكان بە هەماهەنگی لەگەڵ ژمارەیەك لە فەرمانگە حكومییەكان، بە نرخێكی زیاتر لەوەی كە لە بازاڕەكانی رۆژهەڵاتی كوردستاندا هەیە، ئارد بە عێراق دەفرۆشن. ئەو ماڵپەڕە هۆكاری كەمیی ئارد و نان دەگەڕێنێتەوە بۆ كۆنترۆڵ نەكردنی بازاڕ لەلایەن حكومەتەوە. هەندێك لە نانەواخانەكانیش بە نرخی بازاڕی ئازاد ئارد دەكڕن، كە بۆ ئەوان گران دەكەوێ و ئەمەش كاریگەری لەسەر كەمیی ئارد و بەرزبوونەوەی نرخی نانیش هەبووە.
رەئوف، كە نانەواخانەی نانی سەنگەكی لە مەریوان هەیە، بە (رووداو)ی گوت "قایمقام هاتووە بە دەم كێشەكەمانەوەو بڕیاری داوە هەرچی ئارد هەیە بەكاربهێنرێ و گوتی پێویست ناكات نیگەرانی كەمیی ئاردتان هەبێت چونكە بۆتان دابین دەكرێ".
بەگوتەی رەئوف، بەشە ئاردی ئەوان رۆژانە چوار فەردەیە، بەڵام ئەوان رۆژانە 6 تا 7 فەردە ئارد بەكاردەهێنن. هەر فەردەیەك ئارد لە بازاڕ بە 39 هەزار تمەنە، بەڵام حكومەت بە 24 هەزار تمەن دەیداتە نانەواخانەكان.
رەئوف دەڵێت "ئەگەر ئارد لە بازاڕی ئازاد بكڕین ئەوە ناچارین نرخی نان زیاتر بكەین. هەر نانێكی سەنگەكی بەر لە جێبەجێكردنی گەڵاڵەی ئامانجداركردنی كۆمەكە داراییەكان بە 100 تمەن بوو، بەڵام ئێستا هەر نانێكی سەنگەكی بچووك بە 400 تمەن و گەورەش بە 500 تمەنە. چونكە ئەو گەڵاڵەیە بووە هۆی گرانبوونی نرخی سووتەمەنیش كە ئەمەش كاریگەری لەسەر بەرزبوونەوەی نرخی نان هەبووە".
بەهۆی گەمارۆكان و هەڵگرتنی یارمەتییە داراییەكان، نرخی گەنم گران بوو
لە ئێران لە ژێر چاودێری فەرمانگەی بازرگانی، ئارد بە نانەواخانەكان دەدرێ، بۆیە خاوەن نانەواخانەكان ئەگەر كێشەیەكیان هەبێت سەردانی ئەو فەرمانگەیە دەكەن. رەئوف دەڵێ "من خۆم كۆگای ئاردم بینی كە هیچ ئاردی تێدا نەبوو".
گەڵاڵەی ئامانجداركردنی كۆمەكە داراییەكان بەشێكە لە گەڵاڵەیەكی گەورەتر بە ناوی گەڵاڵەی گۆڕانكارییە ئابوورییەكان. لەو گەڵاڵەیەدا بەشێوەی پلە بە پلە كۆمەكە داراییەكان و كاڵا پێویستەكان دەبڕدرێ و بەشێكیش لەو یارمەتییە داراییانە كە پێشتر بەشێوەی بەشە خۆراكی مانگانە دەدرایە هاووڵاتیان، ئێستا بە پارەی كاش دەیاندرێتێ.
رۆژی 18/12/2010 مەحموود ئەحمەدی نەژاد، سەرۆك كۆماری ئێران دەسپێكردنی گەورەترین نەشتەرگەری لە ئابووری ئێراندا راگەیاند. گەڵاڵەیەك كە لەلایەن ئابووریناسانەوە كەوتە بەر رەخنەی توند. ئەوان دەڵێن ئابووری ئێران بەرگەی ئەم نەشتەرگەرییە گەورەیە ناگرێ و هەڵاوسان و گرانی بارگرانی زۆر لەسەر خەڵك دروستدەكات. پێشبینیەك كە وەڕاست گەڕا.
بەپێی گەڵاڵەكە ئەو كاڵا و پێداویستیانەی كە حكومەت بڕە پارەیەك بۆ هەرزان خستنە بازاڕیان تەرخان دەكات، هەڵدەگرێتەوە و ئەو كاڵایانە بە نرخی نێودەوڵەتی دەخاتە بازاڕەوە. لە ماوەی پێنج ساڵدا یارمەتی دارایی هەندێ كاڵای وەك بەنزین، گازوایل، غاز، نەوت، كارەبا، ئاو، گەنم، شەكر، برنج، رۆن و شیر لادەبرێ. بەپێی پێشبینییەكان حكومەتی ئێران 20 هەزار ملیار تمەنی لە بەرزبوونەوەی نرخەكان دەستدەكەوێ كە نیوەی ئەو پارەیە بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەڵاوسان بە كاش دەداتە هاووڵاتیان. هەروەها 30%ی پارەكە دەداتە بەرهەمهێنەران و 20%یشی بۆ قەرەبووی ئەو زیانانەی بە هۆی گرانبوونی سووتەمەنییەوە دەیبینێ، بۆ خۆی هەڵدەگرێتەوە.
rudaw
29/05/2013