كۆبوونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی
راگەیەندراوی كۆتایی كۆبوونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكیێتی نیشتمانی كوردستان
ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان رۆژی 2013/5/20، كۆبونەوەی ئاسایی خۆی بەسەرپەرشتی كۆسرەت رەسول عەلی لە شاری هەولێر ئەنجام دا.
سەرەتای كۆبونەوەكە بەوەستان بۆ گیانی پاكی شەهیدانی یەكێتی‌و كوردستان دەستی پێكرد.
ئەجێندای كۆبونەوەكە تەوەرەكانی پەیوەست بەبارودۆخی ناوچەكەو گۆڕانكاریەكان، هەلومەرجی ئێستای عیراق‌و قەیرانە جۆراوجۆرەكانی. بارودۆخی كوردستان‌و هەروا كاروباری ئۆرگانەكانی یەكێتی لەخۆ گرتبوو.
ناوچەیەكی ئاڵۆز، هەڕەشەو دەرفەتەكان
كۆبونەوەی ئاسایی ئەنجوومەنی سەركردایەتی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان لەهەلومەرجێكی جیاوازو هەستیاری ناوچەكەو عیراق‌و كوردستاندا ئەنجامدرا، كە لەلایێكەوە تەواوی ناوچەی رۆژهەڵاتی ناوەڕا ست بەبارودۆخێكی ئاڵۆزی سیاسی‌و ئەمنی دژواردا تێ ئەپەڕێ‌و بەشێك لە ناو چەكە بووەتە گۆڕەپانی بەیەك دادانی توندوتیژو ململانێی خوێناوی، كە لەگەڵ خۆیدا بارێكی ناجێگیری بۆ تەواوی ناوچەكە هێناوەتە ئاراوە. كەنەك تەنیا گەلان‌و دەوڵەتانی ناوچەكەی، بەڵكو تەواوی وڵاتانی زلهێزو بڕیار بەدەستی دنیاشی بەخۆوە سەرقاڵ كردوە. بەتایبەت كە ململانێكانی ناوچەكە لەلایێكەوە ئاراستەیەكی مەترسی داری تایفی وەرگرتوەو لەلایەكیتریشەوە ململانێیەكی نێودەوڵەتی لەناوچەكەدا خستووەتەوە. هاوكات بارودۆخی عیراقیش رۆژدوای رۆژ لەبواری سیاسی‌و ئەمنییەوە بەئاراستەی ئاڵۆزبوونی بەردەوام‌و بێ متمانەیی نێوان پێكهاتەكانی عیراق‌و هێزە سیاسیەكانیدا ئەڕواو بنەماكانی شەراكەت‌و سازان، كەئەزمونی دوای رژێمیان لەسەر بنیات نراوە بەشێوەیەكی بەر چاو و مەترسیدار لەق بووەو ناكۆكی‌و ململانێكە لە جیاتی ئەوەی ركابەریێكی دیموكراسیانەو مەدەنیانە بەرجەستە بكا. لە شەڕو شۆڕو زاڵبونی عەقڵیەت‌و رەفتاری توندوتیژی چەكداری‌و ئەمنی‌و تایەفەگەری بەخۆوە گرتووە. لەپەنای ئەم بارودۆخەدا رێكخراوە تیرۆرستیەكان‌و پاشماوەی یاخی بووی رژێمی بەعس، كارا تربوونەتەوەو رۆژانە كردەوەی تیرۆرستی ئەنجام ئەدرێت‌و بارێكی، ئەمنی، سیاسی، سایكۆلۆژی‌و كۆمەڵایەتی پڕ لە هەرەشەی درووست كردووەو كاروكاردانەوەی خوێناوی لێ كەوتووەتەوە. ئاسۆی چارەسەركردن‌و لێدەرباز بوونیشی رۆژ دوای رۆژ تاریكتر ئەبێ‌و دەرفەتی درووست بوونەوەی متمانەو شەراكەت سات دوای سات بەر تەسك تر ئەبێتەوە. وەك چۆن هێشتا پەیوەندیەكانی نێوان حكومەتی فیدڕاڵ‌و حكومەتی هەرێم‌و گەلی كوردستان لەعیراقدا لەبەردەم مەترسیدایەو نەخشەی رێگای چارەسەر كردنی ئەو ناكۆكی‌و كێشمە كێشمەی نێوان هەرێم‌و بەغدا، سەرەڕای هێور بونەوەی رێژەیی گووتاری نێوان هەردوولاو ئیمزاكردنی رێكەوتنێك بۆ چارەسەر، هێشتا بە كردەوە نەكەوتووەتە بواری جێبەجێكردنەوە.
لەلایەكی دیكەوە لەناو ئەو دیمەنە ناوچەییە ئاڵۆزەدا، لەكوردستانی باكوردا پرۆسەیەكی ئاشتی لە نێوان پەكەكەو حكومەتی توركیادا دەستی پێكردووە، كەمایەی دڵخۆشی‌و پشتیوانی لێكردنە بۆ وەدیهاتنی مافە دیموكراتی‌و نەتەوەییەكانی گەلی كورد لە توركیا، كە ئەم بارودۆخە نوێیە ساڵانێكی دوورودرێژ یەكێك بووە لە پڕۆژە ستراتیژی‌و خەمە نەتەوەیی‌و دیموكراسییە گەورەكانی سەرۆك مام جەلال. بڕوامان وایە ئەم پرۆسەیە گۆڕانكاری گەورە لەگەڵ خۆیدا دێنێ‌و تەواوی ناوچەكە قازانجی لێ ئەكاو لەڕەخسانی هەلومەرجی سەركەوتنی پڕۆسەكەشدا، بارێكی جیاوازو هاوكێشەی جیاواز لە دیمەنی ناوچەكەدا زاڵ ئەكا، كە دیمەنی برایەتی‌و ئاشتی‌و تەبایی ئەبێ. هاوكات بەگرنگی ئەزانین بە وریاییەوە مامەڵە لەگەڵ هەلومەرجی ئاشتیدا بكرێ‌و پێداویستییە ئەمنی‌و سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان‌و تەواوی ناوچەكە لەبەر چاو بگیرێ.
لەكوردستانی عیراقیشدا، وێڕای هەبوونی كێشەی گەرم لەو ناوچانەی كوردستان كەلەدەرەوەی سنوری هەرێمدان، دواخستنی بەبەرنامەی جێبەجێكردنی مادەی 140 كارا بوونەوەی تیرۆرو ئەو بارگرژییە ئەمنیەی ئەو ناوچانەی تەنیوەتەوە، هەرێمی كوردستان لەبەردەم چەندین ئیستحقاقی دەستوریدایە، گرنگترینیان ئیستحقاقەكانی هەڵبژاردن‌و مەسەلەی دەستوورە، كە هێشتا سازانێكی كوردستانیانەیان لەسەر وەدینەهاتووە.
كێشەی ئێستای سوریاو دەركەوتەو كاردانەوەكانی لەئاستی ناوچەكەدا، بووەتە ناوەندی ململانێیەكی ناوچەیی ودەولی، كەخوازراو و نەخوازراو كاریگەری بەسەر تەواوی ناوچەكەدا هەیە. ئەنجوومەنی سەركردایەتی، وێڕای نیگەرانی لەبارەی ئەو ململانێ چەكدارییە خوێناوییەی كە ئێستا لە ئارادایە، بەردەوامبوونی خودی قەیرانەكەش نیگەرانی زۆری خستووەتەوە، لەوبارەوە ئەنجوومەنی سەركردایەتی لایەنگری چارەسەرێكی سیاسیانەی قەیرانەكەیە كە بەهۆیەوە مافەدیموكراتیەكانی خەڵكی سوریاو كۆتایی وەدی بێ‌و كۆتاییش بە كوشتارو ماڵوێرانیەكان بهێنێ‌و بشبێتە بەربەست‌و رێگر لەبەردەم زاڵبوونی رەوتە توندڕەوەكانی دژ بە دیموكراسی‌و ئاشتی. هاوكات ئەنجوومەنی سەركردایەتی پشتیوانی لە تێكۆشانی گەلەكەمان ئەكات لەكوردستانی رۆژئاوا لە پێناو وەدی هێنانی مافەدیموكراسیەكانیان بۆ ئەو مەبەستەش پێمان وایە رێگەی راستی ئەو تێكۆشانە یەكڕیزی هێزە كوردستانیەكانی ئەوێ‌و سەروەری بڕیاری یەكگرتووی لایەنەكانی پێویستەو ئەمەش مەرجێكی بنچینەیی سەركەوتنە. بڕواشمان وایە كە هەموو لایەنە سیاسیەكانی كوردستانی رۆژئاوا هان بدرێن‌و دڵگەرم بكرێن بۆ مكوم كردنی یەك ریزی ویەك خستنی بڕیاری سیاسی سەربەخۆی خۆیان‌و هەروا هووشیاركردنەوەیان بۆ خۆدوورگرتن لە هەر هۆكارو رەفتارو بڕیارێك، كە ببێتە هۆی نانەوەی ناكۆكی‌و دروستكردنی بارگرژی لە نێوانیاندا.
عیراق، قەیرانی قووڵ
ئەمڕۆ، عیراق بەقەیرانێكی قووڵ‌و ترسناكدا تێئەپەڕی، كە بێ گومان پێش پێ نەگرتنی بەرەو هەڵدێری ئەبا. پێشلكردنی دەستوور، ناكۆكی تایفی‌و پەرەسەندن‌و قووڵ بوونەوەی تێكچوونی باری ئەمنی‌و كوشتارو رەشەكوژی هاووڵاتیان بە ئەنگێزەی تایفی‌و سیاسی، كاڵبوونەوەی متمانەی نێوان پێكهاتەكانی عیراق‌و هەروا لایەنە سیاسیەكان، لادان لە پڕنسیپە بنەڕەتییەكانی سازان‌و شەراكەت، جێبەجێ نەكردنی بڕیاری 140 ی دەستوور، بەعەسكەرتاری كردنی كۆمەڵگا، خۆدزینەوەو هەڵاتن لە دایلۆگی نیشتیمانی‌و دانوستان، بەردەوام بوونی ناڕەزایەتییەكان‌و هاوكات نزمی ئاستی خزمەت گوزاری‌و تەشەنە كردنی گەندەڵی‌و چارەسەرنەكردنی دیاردەی بێكاری‌و هەژاری‌و دەیان دیاردەی تر پێكەوە نیشانەو ئادگارەكانی قەیرانی عیراق پێك ئەهێنن.
ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتیی نیشتیمانیی كوردستان، لەبارەی ئەم بارودۆخە ئاڵۆزو قەیراناوییەی عیراق‌و نەبوونی نەخشە رێگایەكی روون‌و دڵنیاكەرەوە بۆ چارەسەر كردن، پابەند بوونی خۆی بەبەردەوام بون لەسەر راستی‌و دروستی سیاسەتەكانی هەڤاڵ مام جەلال ئەسەلمێنێ، بۆیە كۆبوونەوە تەئكیدی لە بەردەوام بوون لەسەر ئەو سیاسەتە كردەوەو بڕواشی وایە كە گەڕانەوە بۆ دەستوورو پابەندبوون پێی، هەروا رەچاو كردنی هاوسەنگی‌و سازان‌و دیموكراسی‌و فیدڕاڵی لەعیراقدا یەكجار پێویستە. هاوكات چارەسەر كردنی كێشەكانی نێوان بەغداو هەرێم، بەتایبەت جێبەجێكردنی مادەی ١٤٠، یەكلاكردنەوەی كەیسی پێشمەرگەو نەهێشتنی هۆكارە ئەمنی‌و سەربازی‌و سیاسییەكانی بارگرژی ئەمنی لە ناوچەكانی كوردستان لە دەرەوەی هەرێم‌و هەروا چارەسەركردنی كەیسی یاسای نەوت‌و گازو كەیسەكانی تری نێوان هەردوو لا كاریگەری زۆر ئەرێنی ئەبێ بەسەر بار گرژی‌و قەیرانەكانی عیراق.
رێكەوتنی ستراتیژی‌و پرسی دەستور
كۆبونەوە، لەبارەی رێكەوتنی ستراتیژی نێوان یەكیێتیی‌و پارتی، جەختی كردەوە لەسەر درێژەپێدان بە سیاسەتی سەرۆك مام جەلال‌و بڕیارو راسپاردەكانی كۆنگرەی سێیەمی یەكێتیی، سەبارەت بە پاراستنی هاوپەیمانی ستراتیژی، وەك مەرجی سەرەكی دەستەبەر كردنی ئارامی دانا بۆ هەرێمی كوردستان‌و بۆ پاراستنی دەسكەوتەكان، هاوكات گەشەپێدان‌و گونجاندنی رێكەوتنەكەی لەگەڵ دۆخی نوێی كوردەواری بە پێویست زانی بۆ وەدی هێنانی هەرچی زۆرتری دیموكراسی‌و بەرجەستە بوونی حكومەتی هاووڵاتی.
مەسەلەی دەستور
كۆبونەوە، جەختی كردەوە سەر پرسی دەستورو گرنگی بۆ سیستمی سیاسی‌و پێگەی هەرێمی كوردستان. لەم بارەیەوە ئەنجوومەنی سەركردایەتی داكۆكی لە هەمواركردنی دەستوور كردەوەو پەیوەستی كرد بە سازانی نیشتیمانیەوە. هەروا دیدی خۆشی سەبارەت بەپرسی هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم پەیوەست كردەوە بە مەسەلەی دەستورەوە. هەروەها بەشداربوونی یەكێتی لە هەڵبژاردنەكان بەلیستی سەربەخۆ، جەختی لەسەر كرایەوە. هەر لە بواری هەڵبژاردندا، كۆبوونەوە لیستی نیمچە كراوەی بەشێوازی گونجاوتر بۆ هەڵبژاردنەكان دانا بەو پێیەی كە ئازادیەكی زۆرتر بۆ دەنگدەران دابین دەكات لەهەڵبژاردنی كاندیدەكاندا.
پەیوەندی لەگەڵ ئۆپۆزسیون
كۆبونەوە مەسەلەی پەیوەندی لەگەڵ ئۆپۆزسیون، لە ڕوانگەی بەرژەوەندی كوردستانییەوە تاووتوێ كردو جەختی كردەوە سەر سیاسەتی ئاسایی كردنەوەی پەیوەندیەكان لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان‌و بەردەوام بوون لەسەر سیاسەتی كرانەوەی زۆرتر لەگەڵ لایەنەكانی تری ئۆپۆزسیون‌و حزبە سیاسەكانی تر. هەر لەوبارەوە كۆتایی هێنان بە بارگرژی سیاسی نێوان لایەنەكانی كوردستان‌و تەندروستكردنی پەیوەندییەكانی نێوان لایەنەكانی بە جێگرەوەی ئەم بارگرژییە سیاسی‌و پەیوەندییە سستەی ئێستای داناو بەرنامەی كاری خۆشی لەو كەیسەدا لەسەر ئەو تێزەداڕشت.
كاروباری ئۆرگانەكانی یەكیێتیی
دوا تەوەری كۆبوونەوەكە، تایبەت بوو بە كاروباری ئۆرگانەكانی یەكیێتیی‌و بابەتە حزبییەكان‌و هەڵسەنگاندنی كاری هێندێ لە ئۆرگانەكان‌و داڕشتنی ریوشوێنی كاراتر بوونی بزاوتی ئۆرگانەحزبییەكان، بە تایبەت لە سەروبەندی نزیكبوونەوە لە كەشوهەوای هەڵبژاردن.
هەروا كۆبوونەوە پێداچوونەوەو بەراووردكاریێكی خێرای كرد بە كاروبڕیارەكانی لەمەوبەر لەبەر رۆشنایی‌و گونجانی لەگەڵ پەیڕەوی ناوخۆ. لەوبارەوە سەرنج‌و تێبینی‌و رەخنەنەكان هەڵوەستەیان لەسەركراو تاووتوێكران‌و رێوشوێنی بەدواداچوونی زۆرتریشی لەبارەوە پەسندكرا.
رۆژی شەهیدی یەكیێتی
كۆبوونەوە، پێشنیارێكی مەكتەبی شەهیدانی سەبارەت بە دیاركردنی "رۆژی شەهیدی یەكێتی" تاووتوێكردو دوای گفتوگۆیەكی تێرو تەسەل، رۆژی لە سێدارەدانی شەهیدانی نەمر "شیهابی شێخ نوری، جەعفەر عبدالواحد، ئەنوەر زۆراب" 1976/11/21، وەك رۆژی شەهیدی یەكێتیی دیاركرا.
ساڵیادی دامەزراندنی یەكێتیی‌و بەرپابوونی شۆڕشی نوێ
كۆبوونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی، كەوتە سەروبەندی سی‌و هەشت ساڵیادی دامەزراندنی یەكێتی‌و سی‌و حەوت ساڵڕۆژی بەرپاكردنی شۆڕشی نوێ، بۆیە ئەم بۆنەیەی بە دەرەفەت زانی‌و پیرۆزبایی‌و سڵاو و خۆشەویستی ئەنجومەنی سەركردایەتی بۆ هەڤاڵ مام جەلال نارد. هەروا پیرۆزبایی گەرمی خۆی نارد بۆ گیانی نەمری شەهیدان‌و كەسوكارە سەربەرزەكانیان، بۆ هەڤاڵانی یەكێتی، پێشمەرگە هەمیشە دڵسۆزەكان‌و كەمئەندامانی سەنگەر، زیندانیانی سیاسی‌و سەرجەم خەڵكی كوردستان. هاوكات كۆبوونەوە هەڤاڵان‌و لایەنگران‌و دۆستانی یەكێتی راسپارد كە ساڵیادی دامەزراندنی یەكێتی‌و بەرپابوونی شۆڕشی نوێ بەرزڕابگرن‌و بەشێوەیەكی شایستە یادی بكەنەوەو بە گوڕو جۆش‌و خرۆشەوە لە چالاكییە جیاجیاكانی هەفتەیادی یەكیێتی دا بەشداربن.
كۆبوونەوە، بەسەركەوتوویی كۆتایی هات
دوای نزیك بە هەشت سەعات گفتوگۆو بیروڕاگۆڕینەوە، ئەنجومەنی سەركردایەتی كۆبوونەوەی ئاسایی خۆی كۆتایی پێهێنا. كە زۆرینەی هەڤاڵان بە گیانی پەرۆشی‌و بەجدییەتێكی كەم وێنەوە لە گفتوگۆكردن سەبارەت بە تەوەرە جیاجیاكان بەشدارییان كردو بڕیارە سیاسییە گرنگەكانیش بەكۆی دەنگ پەسەندكران.
بڕیاریشدرا، كۆبوونەوەكانی داهاتووی ئەنجوومەنی سەركردایەتی لەوەختی خۆیاندا ئەنجام بدرێن‌و لەم هەلومەرجەشدا هەركاتێ بەپێویست زانرا كۆبوونەوەی نائاسایی بكرێت.
بەمجۆرە هەڤاڵانی سەركردایەتی، دوای داڕشتن‌و پەسندكردنی سیاسەتەكانی یەكێتی‌و رێوشوێنەكانی كارو، دوای پەسندكردنی چەندین راسپاردەی پێویست‌و دیاركردنی ئەركەكانی ئەم قۆناخەی تێكۆشان، كۆتاییان بەكۆبوونەوەكە هێنا.
ئەنجوومەنی سەركردایەتی
یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان
2013/5/21
PUKmedia تایبەت
22/05/2013
