هێزەکانی پاڕاستنی گەل HPG رایدەگەیەنن کە سوپای تورکیا بۆمبێکی مەترسیدار بۆ ژینگەی کوردستان بەکار دێنێت کە لەکاتی تەقینەوەی سەرجەم بوونەوەرانی دەورووبەری رووداوەکە گیان لەدەست دەدەن. رۆدی پاڵۆ، ئەندامی فەرماندەیی هێزەکانی پاڕاستنی گەل HPG لەو بارەوە رایگەیاند "ده‌نگی ئه‌و بۆمبانه‌ جیاوازه‌ له‌ ده‌نگی هاوه‌ن و ده‌نگه‌که‌ی زۆر نزمتره‌. ته‌قینه‌وه‌ی هاوه‌ن ده‌نگێکی به‌رزی هه‌یه‌، به‌ڵام ئه‌م بۆمبایه‌ ده‌نگێکی نزمتری هه‌یه‌ و وه‌ک ده‌نگی جڕه‌جڕه‌. له‌ کاتی ته‌قینه‌وه‌شیدا دووکه‌ڵێکی ره‌نگاوڕه‌نگی نزیک له‌ ره‌نگی (شین، سپی و سور بڵاو دەکاتەوە و کاریگه‌رییه‌کی راسته‌وخۆ له‌سەر زینده‌وه‌رانی شوێنی ته‌قینه‌وه‌که‌ وده‌وروبه‌ری ده‌کات."

پاڵۆ گوتیشی سوپای تورکیا تا ئێستا زۆر جار ئه‌م بۆمبه‌ی به‌کارهێناوه‌. هاویشتنی ئه‌و بۆمبه‌ هاوشێوه‌ی هاوه‌نه‌ و سوپای تورکیا یه‌کێک له‌و بۆمبانه‌ی هه‌ڵدایه‌ نزیک گوندی (کیێ)ی قه‌دپاڵه‌کانی چوارچێلانی زنجیره‌ چیای زاگرۆس.

سەرچاوە: ANF

رووداو- هەولێر

پارێزگاری هەولێر کۆبوونەوەکانی پارێزگارەکانی هاوسنووری هەرێمی کوردستان و عێراق لەگەڵ پارێزگارەکانی ئێران بۆ پەرەپێدانی ئاڵوگۆڕییە ئابوورییەکان به گرنگ زانی. نەوزارد هادی، پارێزگاری هەولێر سەبارەت به سەردانەکەی خۆی و پارێزگاری سلێمانی بۆ کرماشان به (رووداو)ی راگەیاند "کۆبوونەوەکانی 5+6 لە پەرەپێدانی پەیوەندییە ئابووری و سیاسییەکانی نێوان پارێزگا هاوسنوورەکانی ئێمە و ئێران گرنگ و کاریگەربوو و تێیدا کۆمەڵێک پرسی هاوبەش تاوتوێ کرا". 

نەوزاد هادی راشیگەیاند "من و پارێزگاری سلێمانی لەو سەردانەدا یاداشت نامەی لێک تێگەیشتنمان لەگەڵ هەریەک لە پارێزگاری کرماشان و کوردستان (سنە) واژۆ کردووە". پارێزگاری هەولێر سەبارەت به ناوەڕۆکی ئەو یاداشت نامانە گوتی "ئەو یاداشت نامانە سەبارەت به پەیوەندی پارێزگاکان لەگەڵ یەکتر، پەرەپیدانی ئاڵوگۆڕی ئابووری، باشترکردنی خاڵە سنوورییەکان و چارەسەرکردنی کێشەکان واژۆ کراوە".

رۆژی شەممە، کۆبوونەوەی دوو رۆژەی پارێزگارەکانی پارێزگای هەولێر و سلێمانی لە هەرێمی کوردستان و دیالە، واست، بەسرە لە عێراق و پارێزگارەکانی ورمێ، سنە، کرماشان، ئیلام و خوزستان لە ئێران کە به (5+6) ناسراوە دەستی بە کارەکانی خۆی کرد. پارێزگارەکانی ئەو 11 پارێزگایە جگە لە کۆبوونەوەی گشتی، هەر یەکەو بەجیاش لەگەڵ یەکتر کۆبوونەوە و رێگاکانی پەتەوکردنی پەیوەندییەکان و پەرەپێدانی دەروازە سنوورییەکانیان تاوتوێ کرد.

نەوزاد هادی، پارێزگاری هەولێر و بەهرۆز محەممەد ساڵح، پارێزگاری سلێمانی بە هاوبەشی لەگەڵ پارێزگاری کرماشان کە مێواندارێتی ئەو کۆبوونەوەی دەکرد، رێگاکانی پەرەپێدانی پەیوەندییەکانیان تاوتوێ کرد. پارێزگاری هەولێر و سلێمانی لەگەڵ هەر یەک لە وەحید جەلال زادە، پارێزگاری ورمێ (ئازەربایجانی رۆژئاوایی) و عەلی رەزا شابازی، پارێزگاری سنه (کوردستان) کۆبوونەوە و هەر دوولا بە لەبەر چاوگرتنی خاڵه‌ هاوبه‌شه‌کانی مێژوویی، فه‌رهه‌نگی و کۆمه‌ڵایه‌تی، پەرەپێدانی پەیوەندییە ئابووری و سیاسییەکانی نێوانیان بە پێویست زانی.

هاوڵاتی‌

چەندین ئاژانسی راگەیاندنی بە ناوبانگی ئێران ئەمڕۆ هەر یەکەو به‌شێوازێك هەرێمی کوردستانیان بەوە تۆمەتبار کرد کە بووەتە مۆڵگەی سیخوڕەکانی ئیسرائیل ‌و هه‌ره‌شه‌ی‌ تۆڵه‌كردنه‌وه‌ی‌ كوژرانی‌ زانا ئەتۆمیەکانی ئێرانیان له‌سه‌رۆكی‌ هه‌رێمكرد. ئاژانسی هەواڵی جیهان لە راپۆرتێکدا بە ئاماژەی‌ به‌قسەکانی ئەم دوایەی وەزیری ئیتڵاعاتی ئێران لە بارەی دەستگیر کردنی بکوژەکانی زانا ئەتۆمیەکانی ئێران كردووه‌‌و رایانگەیاندووە ئەو سیخۆڕانە زۆربەیان لە هەرێمی کوردستان پەروەردەو مەشقیان پێ کراوە و لەوێشەوە هەناردەی ئێران کراون.

هاوکات ئاژانسی هەواڵی فەردا، بە زمانێکی توند هێرشی کردووەتە سەر بەرپرسانی هەرێم بە تایبەت مەسعوود بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان، دەڵێت “هەرێم بووەتە سیخور خانەیه‌ک بۆ دەزگا سیخوڕیەکانی وڵاتانی رۆژئاوا بە تایبەت ئیسرائیل”. هەروەها لەدرێژه‌ی‌ راپۆرته‌كه‌دا هاتووه‌”بارزانی دەیەوێت بگاتە ئاواتە لەمێژینەکەی خۆی کە پاشایەتی کردنی هەرێمی کوردستانه‌”. ئەم ئاژانسە لە بەردەوامی وتارەکەیدا هێرشی‌ توند ده‌كاته‌ سه‌ر سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و دەڵێت “بارزانی بووەتە بەکرێگیراوی ئەمریکا و ئیسرائیل، ئێرانیش ستراتیژی هەڕەشە لە بەرانبەری هەڕەشە دەگرێتە بەر و گورزێکی وەهای لێ بدەین کە کۆشکی هیوا و ئاواتەکانی مەسعوود بارزانی بە تەواوەتی بڕووخێنێت”.

وتاری ئاژانسەکانی ئێران لە کاتێکدایە کە چەند رۆژ پێش ئێستا وەزیری ئیتڵاعاتی ئێران رایگەیاندبوو کە چەندین سیخوڕیان دەستگیر کردووە کە بە بێ ئاماژە پێدان بە وڵاتێک رایگەیاند کە هێندێکیان لە وڵاتانی دراوسێ ئێران دەستگیر کراون. هەروەها وەزارەتی ئیتڵاعات لە راگەیه‌ندراوێکدا وتبووی “ئیسرائیل لە خاکی چەندین وڵاتی دراوسێ ئێران بە تەواوەتی خەریکی کەڵک وەر گرتنە بۆ کاری تێکدەرانە لە ئێراندا”.

ئەم هەڕەشانە لە کاتێکدا دەکرێت کە مەولوود ئافەند رۆژنامەنووس و سەر نووسەری گۆڤاری ئیسرائیل کورد ماوەی زیاتر لە ١٥ رۆژە کە بێ سەروشوێن کراوە و باس لەوە دەکرێت کە ئەم رۆژنامەنووسە لە لایەن دەزگا ئەمنیەکانی کۆماری ئیسلامی ئێرانەوە لە شاری سلێمانی رفێندرابێت و راگوێزرابێتەوە بۆ ناو خاکی ئێران.

رووداو -هەولێر

لەسەر ئاستی پارێزگاكانی هەولێر، سلێمانی، كەركووك و دهۆك (رووداو) بووەتە پڕخوێنەرترین رۆژنامەی كوردستان. بەپێی توێژینەوەیەكی مەیدانیی رێكخراوی ئایرێكس IREX ی ئەمریكی (رووداو) لەسەر ئاستی عێراقیش یەكێكە لە 10 پڕخوێنەرترین رۆژنامەكان. بەپێی ئەو توێژینەوەیە، رۆژنامەی (هاوڵاتی) و (كوردستانی نوێ) بەدوای یەكدا لە پلەبەندی دووەم و سێیەمدا پڕخوێنەرترین رۆژنامەكانی كوردستانن لە دوای (رووداو)، بەڵام جگە لە (رووداو) هیچ رۆژنامەیەكی دیكەی كوردی نەیتوانیوە بگاتە نێو ریزبەندی 10 رۆژنامە پڕخوێنەرەكەی عێراق. بە گوتەی ئەحمەد جاف، جێگری بەڕێوەبەری رێكخراوی IREX لە عێراق گوتی : "لەبەرئەوەی رێژەی خوێنەری رۆژنامەكان بەگشتی زۆر كەم بووە، بۆیە لە توێژینەوەكەدا نەچووینەتە نێو وردەكاری زیاتر لەبارەی رۆژنامەكانەوە".

رووداو- هەولێر

هەرێمی کوردستان، گفتوگۆ و دانووستان بە تاکە رێگا دەزانێت بۆ چارەسەرکردنى کێشەی ناوچە دابڕاوەکان. هاوکات ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکاش پێشوازی لەو هەڵوێستە دەکات. لیوا جەبار یاوەر، ئەمیندارى گشتى وەزارەتى پێشمەرگەى حکومەتى هەرێمى کوردستان رایدەگەیێنێت "گفتوگۆ و دانووستان تاکە رێگایە بۆ چارەسەرکردنى کێشەکانی ناوچە دابڕاوەکان". ئەو قسانەی لیوا جەبار یاوەر، لەمیانەی ئەو کۆبوونەوەیە هات کە ئەمڕۆ لەگەڵ ژەنەڕاڵ کاسلن، لێپسراوى نووسینگەى هەماهەنگى ئەمەریکا لە عێراق ئەنجامیدا.

هاوکات لە کۆبوونەوەکەدا ڕەوشى ئەمنى ناوچە دابڕاوەکان بەهاوبەشى وەزارەتى پێشمەرگەو هێزەکانى سوپاى عێراق گفتوگۆیان لەبارەیەوە کرا. ئەمیندارى گشتى وەزارەتى پێشمەرگەى حکومەتى هەرێمى کوردستان جەختیکردەوە لەسەر بەردەوامیدان بە ئەنجامدانی کۆبوونەوەى هاوبەش لە نێوان وەزارەتى پێشمەرگەو حکومەتى بەغدا، بەمەبەستی چارەسەرکردنى کێشەکانى ئەو ناوچانە لەرووى ئەمنییەوە. هەروەک دووپاتیشکردەوەکە "تاکە رێگا بۆ چارەسەرکردنى کێشەکان بە هاوکارى هەردوولا دەبێت".

ژەنەڕال کاسلن لاى خۆیەوە ئەو هەڵویستەى حکومەتی هەرێمی کوردستان بەرزنرخاند لە چارەسەرکردنی کێشەکان بە ڕێگەى دیالۆگ و دانوستانەوە. راشیگەیاند "ئەمەریکا پێشوازى لەو هەڵویستە دەکات".

لە میانەی دانیشتنی پارێزگارانی پارێزگا سنوورییەکانی هەرێمی کوردستان و عێراق لەگەڵ ئێران، پارێزگارەکانی هەولێر، سلێمانی، ورمێ، سنە، کرماشان و ئیلام لە دەوری یەک کۆبوونەوە. دوێنێ شەممە، کۆبوونەوەی دوو رۆژەی پارێزگارەکانی پارێزگای هەولێر و سلێمانی لە هەرێمی کوردستان و دیالە، واست، بەسرە لە عێراق و پارێزگارەکانی ورمێ، سنە، کرماشان، ئیلام و خوزستان لە ئێران کە به (5+6) ناسراوە دەستی بە کارەکانی خۆی کرد. پارێزگارەکانی ئەو 11 پارێزگایە جگە لە کۆبوونەوەی گشتی، هەر یەکەو بەجیاش لەگەڵ یەکتر کۆبوونەوە و رێگاکانی پەتەوکردنی پەیوەندییەکان و پەرەپێدانی دەروازە سنوورییەکانیان تاوتوێ کرد.

ئەمڕۆ یەک شەممە به ئامادەبوونی مستەفا محەممەد نەججار، وەزیری ناوخۆی کۆماری ئیسلامی ئێران، دووەم رۆژی کۆبوونەوەکان دەستی پێکرد و بڕیار وایە تا چەند کاژێرێکی دی بە بڵاوکردنی بەیاننامەیەکی هاوبەش کۆتایی پێ بێت. نەوزاد هادی، پارێزگاری هەولێر و بەهرۆز محەممەد ساڵح، پارێزگاری سلێمانی بە هاوبەشی لەگەڵ پارێزگاری کرماشان کە مێواندارێتی ئەو کۆبوونەوەی دەکرد، رێگاکانی پەرەپێدانی پەیوەندییەکانیان تاوتوێ کرد.

پارێزگاری هەولێر و سلێمانی لەگەڵ هەر یەک لە وەحید جەلال زادە، پارێزگاری ورمێ (ئازەربایجانی رۆژئاوایی) و عەلی رەزا شابازی، پارێزگاری سنه (کوردستان) کۆبوونەوە و هەر دوولا بە لەبەر چاوگرتنی خاڵه‌ هاوبه‌شه‌کانی مێژوویی، فه‌رهه‌نگی و کۆمه‌ڵایه‌تی، پەرەپێدانی پەیوەندییە ئابووری و سیاسییەکانی نێوانیان بە پێویست زانی. لەو کۆبوونەوانەدا پارێزگاری هەولێر جەختی لە بەشداری کارا و بەرچاوی کۆمپانیاکان و سەرمایەدارانی ئێرانی لە بوژاندنەوە و ئاوەدانکردنەوەی هەرێمی کوردستان کرد.

پارێزگاری سلێمانیش بۆ ئاسانکاری هاتووچۆی هاووڵاتیان، داوای هەڵگرتنی ڤیزەی لە بەرپرسانی ئیران کرد. هەروەها هەردوو پارێزگاری هەولێر و سلێمانی داوایان لە کۆمپانیا ئێرانییه‌کان کرد ئه‌و کاڵایانه‌ی که‌ له‌ ڕووی کوالێتییه‌وه‌ له‌ ئاستێکی به‌رزدان، هه‌نارده‌ی هه‌رێمی کوردستان بکه‌ن چون لە دەروازە سنوورییەکانی هەرێمی کوردستان ڕێگه‌ به‌ هاتنە ناوەی کاڵا به‌ کوالێتی نزم ناده‌ن و کاڵا خراپەکان بۆ ئێران دەنێردرێنەوە.

له‌سه‌ر بانگهێشتنێکی فه‌رمی، هه‌یئه‌تێکی بزووتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەلاتی کوردستان، ئێوارەی رۆژی هەێنی رێکەۆتی ٢٢/٦/٢٠١٢، بە سەرپەرشتی چالاکوانی هێژا کاک ئیبراهیم بایەزیدی نوێنەری بزووتنەوە لە وەلاتانی بریتانیا و ئیرلەند، بەشداری سمیناری بەرێز ماموەستا ئارام وەزیری شەهیدان و ئەنفال کراوانی کوردستانیان کرد، لەم کۆرەدا ماموەستا ئارام سەبارەت بە کۆی کار و چالاکیەکانی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەمەر پرسی بە جیهانیکردنی ژینۆسایدی کورد، گووتارێکی ئارستەی بەشداربووانی کۆرەکە کرد و زۆر بە روونی بابەتەکانی پەیوەندیدار بەم پرسەی شیکردەوە. هەروەها لەدرێژەی سمینارەکەدا هەریەک لە بەرێزان خاتوو بەیان سامی عەبدولرەحمان نوێنەری حکومەتی هەرێم و کاک دوکتور سولەێمان رەحیمی و کاک خالید ئاسنگەر بەشێوەیەک باسی ژینۆسایدی گەلی کوردیان کرد و لەسەر شیوازی بەژینۆساید ناساندی جینایەتەکانی قەلادزێ وسەردشت باسێکی گرینگیان ئاراستەی بەشداربووانی سمینارەکە کرد،
سمینارەکە بە به‌شداریی نوێنه‌رانی زۆربه‌ی حیزبه‌کانی چوارپارچەی کوردستان و کەسایەتیە سیاسی، ئاکادێمی و کۆمەلایەتیەکانی کوردستانی نیشتەجێ لە وەلاتی بریتانیا بەرێوەچوو، شایانی باسه‌ له‌ په‌راوێزی سمینارەکەدا، کاک ئیبراهیم بایه‌زیدی نوێنه‌ری بزووتنه‌وه‌ی‌ كۆماریخوازی‌ رۆژهه‌لاتی‌ كوردستان له‌ وەلاتی به‌ریتانیا، دەگەل زۆر لە نوێنەرانی حیزب و کەسایەتیەکانی بەشدار، چاۆپێکەۆتنی پێکهێنا.

فه‌رماندارى بڕیارگه‌ى ناوه‌ندى هێزەکانی پاڕاستنی گەل HPG، لە بەیاننامەیەکد داوا لە گەنجانی باکووری کوردستان دەکات کە سەربازی بۆ حکومەتی تورکیا نەکەن و پەیوەست به ریزەکانی گەریلا ببن. لە بەیاننامەکەی فه‌رماندارى بریارگه‌ى ناوه‌ندى HPGهاتووە "بانگه‌وازی لە هه‌موو گه‌نجانى کوردستان دەکەین به‌شدارى قه‌ڵاى به‌رخۆدانى هه‌رێمه‌کانى گه‌ریلا ببن، سه‌ربازى سوپاى تورکیا نه‌که‌ن و نه‌چنه‌ سه‌ربازی." فه‌رماندارى بریارگه‌ى ناوه‌ندى HPG ئەنجامی شەڕ و پێکدادانی ئەم دواییەی پارێزگای جۆلەمێرگی خستەڕوو و رایگەیاند "له‌کاتێکدا که‌ ته‌رمی (109) سه‌ربازى تورکیا له‌لایه‌ن گه‌ریلاکانه‌وه‌ بینراون، سه‌رۆک ئه‌رکانی سوپای تورکیا به‌ ئه‌نقه‌ست، ته‌نیا ناسنامه‌ی 8 سه‌ربازیان ئاشکرا کردووه‌ که‌ دوانیان کورد بوون".

HPG هەروەها جەخت لەوە دەکاتەوە کە ئەو شەڕە لە قوڵایی 30-40 کیلۆمەتری باکووری کوردستان بووە و هیچ پەیوەندییەکی به هەرێمی کوردستانەوە نییە "له‌ راستییدا شه‌روپێکادانه‌کان له‌ ناو سنوورى باشورى کوردستاندا نه‌بوو، ئه‌و هێزانه‌ى که‌ چالاکیان ئه‌نجام داوه‌، هێزه‌کانى هه‌رێمى زاگرۆس بوون و ئێستا له‌ جێگاى خۆیانن. سه‌رۆک ئه‌رکانی سوپا و حکومه‌تى AKP ئه‌مه‌ به‌ باشى ده‌زانن".

بە گوتەی فه‌رماندارى بریارگه‌ى ناوه‌ندى HPG دوای تێپەڕبوونی 6 رۆژ لە شەڕەکە، هێشتاش ناوچەکە لەژێر کۆنتڕۆڵی گەریلاکاندایە "هێزه‌کانى تورکیا له‌ناو گه‌مارۆى گه‌ریلاکاندا بوون و ته‌نیا به‌ شه‌و توانیویانه‌ به‌ پشتیوانى هێرشى ئاسمانى پاشه‌کشه‌ به‌هێزه‌کانیان بکه‌ن، هه‌موو گرد و ته‌په‌ به‌رزه‌کانى ئه‌و هه‌رێمه‌ تائێستاش له‌ده‌ستى گه‌ریلاکاندایه‌. سه‌ره‌راى هه‌موو هه‌وڵه‌کانیشیان ماوه‌ی 6 رۆژه‌ سوپاى تورکیا نه‌یتوانیوه‌ خۆى بگه‌یه‌نێته‌ تابوری شتازان و ئۆره‌مار. ئێستا ته‌نها به‌ ڕێگای ئاسمانی ده‌توانن خۆیان بگه‌یه‌ننه‌ شتازان و ئۆره‌مار". سێ شەممەی هەفتەی رابردوو پێکدادان لەنێوان گه‌ریلاكانی پارتی كرێكارانی كوردستان PKK و سوپای توركیا روویدا.

پێکدادانەکە له‌ 5 ناوچه‌ی پارێزگای جۆلەمێرگ له‌ سێگۆشه‌ی سنووری ئێران، توركیا و هەرێمی کوردستان روویداوە و چالاكیه‌ سه‌ربازییه‌كان تا ئێستاش له‌ ناوچه‌كه‌دا به‌رده‌وامە. بەپێی راگەیەندراوی HPG، 14 گەریلا لەو شەڕەدا گیانیان لەدەستداوە. دوا بەدوای ئەو پێکدادانە فڕۆکە جەنگییەکان و تۆپخانەکانی سوپای تورکیا ناوچە سنوورییەکانی هەرێمی کوردستانیان بە سەختی بۆردومان کرد.

سەرچاوە: ANF

خراپ به‌كارهێنانی فه‌یسبووك له لایه‌ن هه‌ندێك له به‌كاربه‌رانی ئه‌م تۆڕە کۆمەڵایەتییە بووەتە هۆی لێكترازان و هه‌ڵوه‌شانه‌وەی هەندێک لە بنەماڵەکانی شاری سەقز لە رۆژهەلاتی کوردستان. دادوه‌رێكی سه‌قزی به ناوی جه‌مال سەدیق زاده دەڵێت "خراپ به‌كارهێنانی تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی فه‌یسبووك له لایه‌ن ژنان و پیاوانی ئه‌م شاره‌وه هۆكاری 32٪ی ته‌ڵاق و جیابوونه‌وه‌كانی ئه‌م سه‌رده‌مه‌ی سه‌قزه و رۆژ له دوای رۆژ ئه‌م رێژه له هه‌ڵكشان و به‌رزبوونه‌وه‌دایه". ناوبراو له درێژه‌دا وتی: هه‌نووكه ٣٢٪ی په‌روه‌نده‌كانی داواكاریی ته‌ڵاق كه له مه‌حكه‌مه و دادگای سه‌قز له‌ژێر كاردان تایبه‌ت به دۆسیه‌ی فه‌یسبووكن و خراپ كه‌ڵك وه‌رگرتن له‌م ماڵپه‌ڕه كۆمه‌ڵایه‌تییه ئێستا وه‌كوو مه‌ترسییه‌كی گه‌وره بۆ له‌به‌ریه‌ك هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی شیرازه‌ی كۆمه‌ڵگا و بنه‌ماڵه‌كان چاوی لێ ئه‌كرێت.

دادوه‌ره جەمال رایگەیاند "زۆربه‌ی ئه‌و ژن یان پیاوانه‌ی كه له دۆسیه‌ی فه‌یسبووكدا، سكاڵا و داوای جیابوونه‌وه‌یان له دادگا تۆمار كردووه باس له‌وه ده‌كه‌ن كه ناتوانن قبووڵی بكه‌ن هاوسه‌ره‌كانیان له دونیای مه‌جازیدا هاوڕێی ره‌گه‌زی دیكه‌یان هه‌بێت یان وێنه‌ی تایبەتی خۆیان له فه‌یسبووك بڵاو بكه‌نه‌وه". بە گوتەی ئەو دادوەرە "به‌شێكی به‌رچاوی سكاڵاكانی ئه‌م بواره‌ش تایبه‌ت به‌و ژن و مێردانه‌یه كه به بۆنه‌ی فه‌یسبووكه‌وه تووشی دڵ‌پیسی له هاوسه‌ره‌كانیان بوون و تۆمه‌تی ناپاكی و خه‌یانه‌تیان خستووه‌ته پاڵیان و به چاوێكی گوماناوی له هاوسه‌ره‌كانیان ده‌ڕوانن و ئاماده نین له‌گه‌ڵیان درێژه به ژیانی هاوبه‌ش بده‌ن".

بەهۆی نەبوونی ئازادی سیاسی و کۆمەڵایەتی لە رۆژهەڵاتی کوردستان و سنووردارکردنی تاکەکان لە لایەن دەسەڵاتەوە، رێژەیەکی بەرچاوی خەڵکی رۆژهەڵاتی کوردستان لە هەر دوو رەگەزی نێر و مێ هۆگری فەیسبووک بوونە و زۆربەی بابەتە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکانی خۆیان لەو تۆڕەدا بڵاو دەکەنەوە.

سەرچاوە: هەوالنیری سەقز

ساکار عەبدوڵڵازادە

رووداو- رۆژهەڵاتی کوردستان

گەنجانی رۆژهەڵاتی کوردستان به گڕ و تینێکی تایبەتەوە روویان لە ناوەندەکانی فێربوونی زمانی کوردی کردووە و تەنها لە شاری سنە 2 هەزار کەس بەشداری ئەو خولانە بوون.

بە گوتەی محەممەد مەخدومی، کارناسی فەرهەنگی بەڕێوەبەرایەتی کتێبخانە گشتییەکانی پارێزگای سنە، خولی فێربوونی زمانی کوردی لە شاری سنە دەستی پێکردووە و تا ئێستا زیاتر لە 2 هەزار کەس بەشدارییان لەو خولانەدا کردووە. ئەو خولانە بۆماوەی دوو مانگ بەردەوام دەبن و تێیدا چالاکڤانانی فەرهەنگی رۆژهەڵاتی کوردستان خۆبەخشانه گەنجانی کورد فێری خوێندن و نووین به زمانی دایکیان دەکەن.

ساڵانێکە فێرگەی زمانی کوردی سۆما لە شاری مەهاباد دامەزراوە و لە رێگەی کردنەوەی چەندین بنکە لە شارەکانی رۆژهەڵاتی کوردستان، زیاتر لە 10 هەزار گەنجی کوردی فێری خوێندن و نووسین بە زمانی کوردی کردووە. هەروەها زۆرێک لە خوێندکارانی زانکۆ بە شێوەیەکی خۆبەخشانە خولی فێرکردنی زمانی کوردییان لە زانکۆکانی رۆژهەڵاتی کوردستان کردووەتەوە و ساڵانە بە سەدان کەس لەو خولانه فێری خوێندن و نووسین به زمانی دایکییان دەبن.

بەپێی دەستووری بنچینەیی ئێران، فارسی زمانی فەرمی ئەو وڵاتەیە بەڵام بەپێی مادەی 15، نەتەوە نافارسەکان دەتوانن زمان و وێژەی خۆیان لە خوێندنگا حکومییەکان بخوێنن. ئەو مادە دەستوورییەی ئێران هەرچەند تەنها رێگەی بە خوێندنی زمان و وێژەی نەتەوە نافارسەکان داوە، بەڵام دوای 33 ساڵ لە شۆڕشی ئیسلامی تا ئێستاش نەچووەتە بواری جێ بەجێ کردنەوە. تەنانەت لە باخچەی ساوایانیش زمانی کوردی بەکار نابردرێت و منداڵانی کورد هەر لە سەرەتای چوونە ناو ژیانی خوێندنەوە، هۆگری زمانی فارسی دەکرێن و تا کۆتایی قۆناخەکانی خوێندن لە خوێندن و نووسین به زمانی کوردی بێ بەش دەبن.

رۆژهەڵاتی کوردستان لە 4 پارێزگای ئیلام، کرماشان، سنه (کوردستان)، ورمێ (ئازەربایجانی رۆژئاوایی) و بەشێک لە پارێزگاکانی هەمەدان، لۆرستان، چوارمەحال و بەختیاری پێک هاتووە. سەرژمێرییەکی دروست و باوەڕپێکراو سەبارەت به ژمارەی دانیشتووانی رۆژهەڵاتی کوردستان لەبەر دەستدا نییە، بەڵام بەپێی راگەیاندنە نافەرمییەکان کورد 11% دانیشتووانی 75 ملیۆن کەسی ئێران پێک دێنێت.

شاری کرماشان به زیاتر لە 980 هەزار کەس ژمارەی دانیشتووان، گەورەترین شاری رۆژهەڵاتی کوردستان و تەنانەت کوردستانه. بەهۆی کۆچی زۆرەملی کوردان و جێ بەجێ کردنی سیاسەتی بە فارس کردنی کوردستان، کورد لەسەرجەم پارێزگاکانی ئێران بڵاو بووەتەوە، بەشێوەیەک کە تەنها لە پارێزگای خوراسانی باکووری رۆژهەڵاتی ئێران نزیکەی 2 میلیۆن کورد دەژین.