ئەندامێكی كۆمیسیۆنی ئاقڵمەندان رایگەیاند كە رۆڵی كۆمیسیۆنەكەیان تەواو بووە و ئەوان بەشێك نین لە قۆناغی دووەمی پرۆسەی چارەسەری كێشەی كورد لە توركیا، ئەوە لەكاتێكدایە كە حكومەتی توركیا پێیوایە شتێك نییە بەناوی قۆناغی دووەمی چارەسەری و سیاسییەكانی BDP ئەو قۆناغبەندییەیان دروستكردووە.
دوای دامركانەوەی خۆپیشاندانەكانی پاركی گەزی لە ئیستەنبوڵ، جارێكی دیكە پڕۆسەی چارەسەری كێشەی كورد بووە رۆژەڤی توركیا، ئەم هەنگاوەش بە كۆبوونەوەی سەرۆك وەزیرانی توركیا رەجەب تەیب ئەردۆغان لەگەڵ كۆمیسیۆنی ئاقڵمەندان دەستیپێكرد. كۆمیسیۆنی ناوبراو بەبۆنەی تەواوبوونی ئەركەكانی راپۆرتی خۆی پێشكەشی ئەردۆغان كرد، ئەویش لە لێدوانێكدا گوتی كە كشانەوەی گەریلا لەنێو خاكی توركیا تەنیا 15%ی جێبەجێكراوە، لەكاتێكدا وەك ئەو گوتی BDP باس لە تەواوبوونی قۆناغی یەكەمی پرۆسەی ئاشتی دەكات كە بریتییە لە كشانەوەی چەكدارانی PKK.
كشانەوەی گەریلا لەنێو خاكی توركیا تەنیا 15%ی جێبەجێكراوە
پێشتر بەرپرسانی PKK چەندین جار رایانگەیاندووە كە ئەوان بە كشاندنەوەی گەریلاكانیان بۆ دەرەوەی سنوور هەنگاوی یەكەمیان لە پرۆسەی ئاشتی جێبەجێ كردووە و ئیدی تۆپەكە لە گۆڕەپانی حكومەتی توركیایە كە رێكارەكانی چارەسەری بگرێتەبەر.
جومعە ئیچتان، پەرلەمانتاری كوردی سەر بە AKP و نوێنەری ئامەد لە پەرلەمانی توركیا، پێیوایە ئەو زانیارییەی ئەردۆغان پشت بە زانیاری وردی چەندین دەزگای هەواڵگری مەدەنی و سەربازی دەبەستێ. ئیچتان بە (رووداو)ی گوت “توركیا دەوڵەتێكە دەزگای هەواڵگری هەیە و دەتوانن بەشێوەیەكی بابەتی و راست زانیاری كۆبكەنەوە. بۆیە دڵنیاتان دەكەمەوە كە PKK نیازی بەجێهێشتنی خاكی توركیای نییە”. لەبارەی دەستپێكردنی قۆناخی دووەمی پڕۆسەكەش ئەو پەرلەمانتارە كوردە گوتی “لە نامەی ئۆجەلاندا كە لە نەورۆزی ئەمساڵ لە ئامەد خوێندرایەوە، شتێك نییە بەناوی قۆناغی یەكەم و دووەم، ئەوە سیاسییەكانی BDP ئەو شتە دروستدەكەن. ئێمە 10 ساڵە هەنگاو بۆ چارەسەری كێشەی كورد دەنێین، ئەوەشمان لەبەر بوونی چەكدارانی PKK لە شاخ نەكردووە”.
ئیدی تۆپەكە لە گۆڕەپانی حكومەتی توركیایە كە رێكارەكانی چارەسەری بگرێتەبەر
ئەوەی زیاتر گومانی لەسەر ئەو پڕۆسەیە دروستكرد رووداوەكانی شارۆچكەی لیجە بوو لە 28ی مانگی رابردوو كاتێك هاووڵاتیان بە دروشمی “سەربازگەمان ناوێ، چارەسەریمان دەوێ” ناڕەزاییان دەربڕی دژی دروستكردنی سەربازگەیەكی نوێ، بەڵام لەلایەن سوپاوە تەقەیان لێكرا و لەئەنجامدا كەسێك كوژرا و 8ی دیكەش بریندار بوون.
جومعە ئیچتان دەڵێت بڕیاری دروستكردنی ئەو سەربازگانە پێش 3 ساڵ دەرچوون “سێ ساڵ لەمەوبەر گرێبەستی دروستكردنیان كراوە، ئەوانە تەنیا ئەركیان بەرەنگاربوونەوەی PKK نییە، بەڵكو بۆ پاراستنی ئاشتی كۆمەڵایەتی و بەرەنگاربوونەوەی چاندنی حەشیشە. BDP باسی ئەو 77 سەربازگەیە ناكات كە هەڵمانگرتوون”.
ئیچتان پێیوایە حكومەت درێژە بەهەنگاوەكانی چارەسەری كێشەی كورد دەدات و گوتی “PKK چەك دابنێ یان نا، شەڕ بكات یان، ئێمە درێژە بە هەنگاوەكان بۆ چارەسەری كێشەی كورد دەدەین، چونكە ئێمە لە روانگەی ئازادی و مافەكانی مرۆڤەوە سەیری ئەو مەسەلەیە دەكەین”.
پەرلەمانتارێکی کوردی AKP: ئێمە 10 ساڵە هەنگاو بۆ چارەسەری كێشەی كورد دەنێین
بەڵام حوسامەدین زەندەلیئۆغڵو پەرلەمانتاری بەتلیس سەر بە BDP سوورە لەسەر ئەوەی كە دوای تەواوبوونی قۆناغی یەكەمی چارەسەری قۆناغی دووەم دەستپێدەكات. زەندەلیئۆغڵو لە لێدوانێكدا بە (رووداو) گوت “هێشتا قۆناغی یەكەم تەواو نەبووە، گەریلا بەتایبەتی لە هەرێمە دوورەكانی وەكو دێرسیم، دەریای رەش و ئامەد نەكشاونەتەوە، چونكە پڕۆسەكە ئاسان نییە و بەرپرسیارێتیەكی گەورەیە. بەڵام ژمارەی ئەوانەی كشاونەتەوە زۆر لەوە زیاترە كە دەگوترێ”.
ئەو نوێنەرە كوردە نایشارێتەوە كە جددیەتێك بە حكومەتی AKPەوە دیارە بۆ چارەسەری كێشەی كورد “پێموایە حكومەت بڕیاری چارەسەری داوە، بەڵام زۆر لەسەرخۆ هەنگاو دەنێت، دواكەوتنی هەنگاونانیش بۆ چارەسەری مەترسیدارە، چونكە بەرەی دژە ئاشتی لە بۆسەدایە”.
بۆچی BDP مەسەلەی دروستكردنی سەربازگەیەك ئەوەندە گەورە دەكات و باسی ئەو سەربازگانە ناكات كە حكومەت هەڵیگرتوون؟ زەندەلیئۆغڵو دەڵێ “ئەو سەربازگانە لە شوێنی ستراتیژی دروست دەكەن، لەو شوێنانە دروستی دەكەن كە گەریلا لێیان دەكشێتەوە”.
ژمارەی ئەوانەی كشاونەتەوە زۆر لەوە زیاترە كە دەگوترێ
لەدوای رووداوەكانی لیجە، وەزارەتی ناوخۆی توركیا 2 لێكۆڵەری رەوانەی ناوچەكە كرد بۆ ئاشكراكردنی راستییەكان. لە كۆبوونەوەی گرووپی پارتەكەشی، سەرۆك وەزیرانی توركیا رۆژی 2/7/2013 رایگەیاند كە رووداوەكانی لیجە پەیوەندی بەو ئۆپەراسیۆنە بەرفراوانە هەیە لەناوچەكە بۆ بنبڕكردنی چاندنی حەشیش. بەڵام پەرلەمانتارەكەی BDP ئەو قسانەی رەتكردنەوە و گوتی “ئەوانەی حەشیش دەچێنن سەر بە دەوڵەتن و بە رەزامەندی دەوڵەت ئەو كارە دەكەن و بە ئۆتۆمبێلی دەوڵەتیش حەشیش دەگوازنەوە، بەڵام قوربانییەكانی لیجە خەڵكی هەژارن و خۆیان بە بەرپرسیار دەزانن لەبەرامبەر پڕۆسەی چارەسەری”.
رای گشتی توركیا چاوەڕێ دەكات لە چەند رۆژی داهاتوودا كۆمەڵێك گۆڕانكاری رووبدات و تەكانێكی دیكە بە پێشڤەچوونی پڕۆسەی ئاشتی بدرێت. تاریق چەلەنگ ئەندامی كۆمیسیۆنی ئاقڵمەندان و چاودێری سیاسی پێیوایە قۆناغی دووەمی پڕۆسەی ئاشتی بە هەنگاوی پەرلەمان و هەمواركردنەوەی یاسای بەرەنگاربوونەوەی تیرۆر دەستپێدەكات.
قۆناغی یەكەم بریتی بوو لە رەواندنەوەی ترس و تووڕەبوونی هاووڵاتیان
چەلەنگ بە (رووداو)ی گوت “ قۆناغی یەكەم بریتی بوو لە رەواندنەوەی ترس و تووڕەبوونی هاووڵاتیان و رازیكردنیان بەو پڕۆسەیەی دەستیپێكردووە، هەروەها بریتی بوو لە بێدەنگكردنی چەك و كشانەوەی گەریلاكانی PKK. رۆڵی كۆمیسیۆنی ئاقڵمەندان لە ئامادەكردنی كۆمەڵگای توركیا بۆ ئەو پڕۆسەیە زۆر گرنگ بوو. بەڵام ئیدی رۆڵەكەی كۆتایی هات، جێبەجێكردنی پڕۆسەكە لە ئەستۆی پەرلەمان و هاوكاری رێكخراوەكانی كۆمەڵگای مەدەنیە”.
10/07/2013
