"خۆ نوێنەرە كوردەكان و وەزیرە كوردەكانیش زۆر پەیوەندییان لەگەڵ دانیشتووانە كوردەكەی بەغدا باش نییە و تەنانەت زمانی كوردیش بەكارناهێنن". ئەوە قسەی بەشیر عەلییە كە كوردێكی دانیشتووی بەغدایە.
خێزانەكەی بەشیر لەناوەڕاستی حەفتاكانەوە لەبەغدای پایتەخت گیرساونەتەوە و ئێستا لە نانەوایەك كاردەكات "لە بەغدا خوێندن بە كوردی بایەخی پێنادرێ، چێشتخانە و هوتێلە كوردییەكان خەریكە نامێنن".
بەشیر گلەیی لە پەراوێزخستنی زمان و كولتووری كوردی هەیە لەو پایتەختەی ساڵانێك هێندەی دانیشتووانی ئێستای پارێزگای دهۆك كوردی لێدەژیا، بەڵام هەواڵی لەوە ناخۆشتریش هەن. بەگوێرەی حكومەتە ئەلیكترۆنییەكەی عێراقی نوێ، زمانی كوردی هێشتا هەر لەمدیوی حەمرینەوە سەیری بەغدا دەكات. تەنانەت لە ماڵپەڕی ئەو وەزیرە كوردانەشدا كە نوێنەری كوردن لەو حكومەتەی تەنیا بەعەرەبی قسەدەكات. ئەمە لە كاتێكدایە، لە بەغدا و دەوروبەری، ئێستا هەندێك لە هاووڵاتییە عەرەبەكان هەوڵدەدەن منداڵەكانیان فێری زمانی كوردی بكەن.
حوسێن جاف، بەڕێوەبەری خوێندنی كوردی لە بەغداوە بۆ (رووداو) قسەی كرد و گوتی، بەهۆی درووستبوونی هاتوچۆ لەگەڵ هەرێمی كوردستان و بەسەربردنی پشووەكان لە شوێنە گەشتیارییەكانی هەرێمی كوردستان، هەندێك "هاووڵاتی عەرەب لە بەغدا منداڵەكانیان فێری كوردی دەكەن". گوتیشی"چونكە ئەوان لە كوردستان دەمێننەوە و پێویستیان بەوە هەیە خۆیان فێری كوردی بكەن".
لە حكومەتی ئێستای عێراقدا وەزارەتەكانی دەرەوە، تەندروستی، بازرگانی، كۆچ و كۆچبەران بەدەست كوردەوەن، جگە لەوەش لە زۆربەی وەزارەتەكاندا، كوردێك پۆستی بریكاری وەزیری هەیە، بەڵام كاروچالاكییەكانیان تەنیا بە زمانی عەرەبی و ئینگلیزی بڵاودەكەنەوە. ئەمە لە كاتێكدا گلەیی سیاسی كورد بە بەردەوامی لەسەر كەمیی پشكی كورد بووە لەنێو ئەو حكومەتەدا، جگە لەشەڕی جێكردنەوەی زمانی كوردی لەسەر پاسپۆرت و دراو و شوێنە فەرمییەكان.
ئایا حكومەتی بەغدا رێگەی گرتووە لەوەی وەزیرە كوردەكان لە نێو ماڵپەڕی وەزارەتەكانیاندا، بەشی كوردی بكەنەوە؟ كەس ناڵێ بەڵێ، بەڵام هێشتا پاساو دەهێنرێتەوە بۆ نەبوونی زمانی كوردی لە نێو وەزارەتێكدا كە وەزیرەكەی كوردە.
د. خەیروڵڵا حەسەن، وەزیری بازرگانی عێراق ، دەڵێ هەوڵی زۆریداوە بۆ ئەوەی تەنانەت نووسراوەكانی ناو وەزارەتیش بكاتە كوردی "بەڵام دیارە ئەو كەسەی ماڵپەڕەكەمان بەڕێوەدەبات، كوردییەكەی باش نییە و بەهۆی ئەوەوە ناتوانێ بەشی كوردییەكەی بكاتەوە".
ناوبراو هەروەها دەڵێ، ئەگەر ئێوە كەسێك شك دەبەن "لەگەڵمان بێت و كوردییەكی زۆر باش بزانێ و بەشی كوردی بكاتەوە پێمان بڵێن، بەداخەوە ئێستا ئەو كوردانەی لە بەغدا دەژین كوردیەكەیان باش نییە، زۆر هەوڵیشمان دا كەسێك بدۆزینەوە كوردییەكەی بەهێزبێ و شارەزابێ، بەڵام نەبوو".
تەنیا ماڵپەڕی ئەنجوومەنی نوێنەران و سەرۆكایەتی كۆمار بەشی كوردییان هەیە، ئەوەی سەرۆكایەتی كۆمار لەدوای نەخۆشكەوتنی تاڵەبانییەوە هەواڵی نوێی تێدا بڵاونەكراوەتەوە، كەچی بەشە عەرەبی و ئینگلیزییەكەی بەردەوام هەواڵی نوێ لەبارەی كاروچالاكییەكانی سەرۆكایەتی كۆمار بڵاودەكاتەوە. بۆیە دەكرێ بگوترێ ئێستا وەشاندن بە كوردی لەو ماڵپەڕەدا وەستاوە و رەنگە ئەو تۆزە كوردییەش چاوەڕوانی چارەنووسی تاڵەبانی بكات.
هەریەك لە ماڵپەڕەكانی وەزارەتی تەندروستی و دەرەوە و كۆچ و كۆچبەرانیش بەهەمانشێوە بەشی كوردییان نییە. وەزارەتی رۆشنبیری كە بریكارەكەی كوردە، وشەیەك كوردیی تێدا نییە. فەوزی ئەتروشی، بریكاری وەزارەتی رۆشنبیری عێراق دەڵێ "بەرپرسی چاپ و بڵاوكردنەوە لە وەزارەتی رۆشنبیری كەسێكی عەرەبە، بۆیە چاپ و بڵاوكردنەوە بە كوردی نییە".
یاسین حەسەن، وەزیری بێ وەزارەت لە كابینەی پێشووی حكومەتی بەغدا، دەڵێ هەموو كەمتەرخەمییەكە وەزیر و نوێنەرە كوردەكان خۆیان دەگرێتەوە "دیارە ئەوان یان ئینتیمای نەتەوەییان لاوازە، یان نایانەوێ ئەوە بكەن"، ناوبراو هەروەها دەڵێ، بە درێژایی ساڵانی دروستكردنی حكومەتی عێراق تەنیا هاووڵاتی كورد ناچار بووە خۆی فێری عەرەبی بكات "دەبێ سەركردایەتی كورد كۆبوونەوەیان پێبكات و داوایان لێبكات ئەو كارە بكەن".
یاسین حەسەن دەڵێت، ئەگەر ئەوان خۆیان بیانەوێ دەتوانن ئەو كارە بكەن و رێگریشیان نییە "بەڵام رەنگە هەندێك لەو وەزیر و نوێنەرە كوردانە خۆیان بە میوان بزانن لە بەغدا".
دوای 10 ساڵ لە پێكەوەنانەوەی عێراق، ئێستا هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان پێویستیان بە وەرگێڕێكی زمانی عەرەبی هەیە بۆ ئەوەی بزانن وەزیر و نوێنەرە كوردەكان لە بەغدا رۆژانە خەریكی چین لە وەزارەتەكانیاندا.
بەڵام بە پێچەوانەوە دانیشتووانی بەغدا و ناوەڕاست و باشووری عێراق تەنیا یەك كلیكیان بەسە بۆ ئەوەی بزانن وەزیرەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە هەولێر چی دەكەن. چونكە بە پێچەوانەی حكومەتی بەغداوە، تەواوی وەزارەتەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان، بەبێ ئەوەی بەغدا داوای لێكردبن لە پاڵ زمانی كوردیدا، زمانی عەرەبی بەكاردێنن.
یاسین حەسەن، پێیوایە ئەگەر بەشی كوردی هەبێ لە ماڵپەڕی وەزیرە كوردەكاندا، لەوانەیە هاووڵاتیانی عەرەب هەوڵ بدەن لەو رێگایەوە هەندێك وشەی كوردی فێر ببن. یان هەرنەبێ خەڵك بیری بكەوێتەوە كە لەو وڵاتەدا زمانێكی فەرمی دیكەش هەیە.
نەوزاد مەحموود
رووداو - سلێمانی
10/08/2013
