زەینەب بایزیدی، چالاکڤانی سیاسی کورد لە زیندان ئازاد بوو.
ئەمڕۆ سێ شەممە، زەینەب بایزیدی، ئەندامی رێکخراوی مافی مرۆڤی کوردستان و چالاکڤانی مافەکانی مرۆڤ و مافی ژنان دوای 4 ساڵ و 6 مانگ لە زیندان ئازاد بوو.
زەینەب بایزیدی کە ساڵی 1981 لە شاری مەهابادی رۆژهەڵاتی کوردستان لەدایک بووە، لەساڵی 2008 لە لایەن هێزە ئەمنییەکانی کۆماری ئیسلامی ئێران لەشاری مەهاباد دەستگیر کرا.
دادگای شۆڕشی شاری مەهاباد، بە تاوانی چلاکی بەدژی کۆماری ئیسلامی، ئەندامێتی لە رێکخراوی مافی مرۆڤی کوردستان و تێکۆشانی مەدەنی لە پێناو مافی ژنان و مافە نەتەوەییەکان، سزای 4 ساڵ زیندانی کردن و دوورخستنەوە بۆ زیندانی زەنجان-ی بەسەر زەینەب بایزیدی داسەپاند.
پێشتریش زەینەب لە ساڵی 2005، بۆ ماوەی 40 رۆژ لە لایەن ئیدارەی ئیتلاعاتی شاری ورمێ دەستبەسەر کرابوو و دادگا سزای 6 مانگ زیندانی هەڵپەسێردراوی بەسەر داسەپاندبوو.
زەینەب دوای ئەوەی سزای 4 ساڵ زیندانی لە زەنجان تێپەڕاند بۆ تێپەڕاندنی سزای 6 مانگ زیندانییەکەی، بۆ گرتووخانەی مەراغە لە پارێزگای ئازەربایجانی رۆژهەڵاتی دوورخرایەوە.
زەینەب لەناو زیندانی زەنجاندا نامەیەکی ئاراستەی رای گشتی کردبوو و رایگەیاندبوو "گرفت‌و ناعه‌داله‌تى ته‌نانه‌ت له زیندانیش به‌سه‌ر مرۆڤی کورددا ده‌سه‌پێ".
زەینەب بایزیدی، نامەکەی له‌و په‌ڕی خۆڕاگری‌و به ناوه‌رۆکێکی بوێرانه نووسیوه به‌شێوه‌یه‌ك که كه‌م كه‌س له‌ناو زیندانه‌كانى ئێران ده‌توانن به‌م بوێرییه نامه بنووسن "من سواڵ بۆ ئازادی ناکه‌م"، گوتیشى "لەو کاتەوە کە حوکمی نادادوەرانە بەسەر من‌و زۆر کەسی دیکەدا سەپا، بەڵێنیم بەخۆمداوە و سوێندم خواردووە کە هەرگیز غرووری خۆم نەخەمە ژێر پێ‌و لە هیچ کەسێک‌و بەتایبەت لەوانەی کە مافی رەوای منیان زەوت کردووە، نەپاڕێمەوە‌و داواى لێبوردنیان لێناكه‌م.
زه‌ینه‌ب له چالاكییه‌كیدا لە مەهاباد پێش ده‌ستگیر كردنى
![]()
ئه‌مه‌ى خواره‌وه ده‌قى نامه‌كه‌ى زه‌ینه‌به له زیندانه‌وه:
بنەماڵەمیان زۆر ئازار داوە. هەڵات هەڵاتێکی زۆریان پێ کردوون. زۆریان هێناون‌و بردوون. چەندین جار، لە لایەن "قووەی قەزاییە"وە نامەی راگواستنی منیان هێناوەتە دادگای مەهاباد، بەڵام هەر کە نامەکان گەیشتووەتە دەستی بەرپرسانی دادگای شارەکەمان، بێ سەر‌و شوێن کراون‌و دواتر بە بیانووی ئەوەی کە گۆیا نامەکانیان بۆ ناوەندی پارێزگا ناردووە، (بنه‌ماڵه‌م) هەرگیز وه‌ڵامیان وەرنەگرت، هەر بۆیەش حوکمی راگواستنم (لە زیندانی زەنجان بۆ زیندانی مەهاباد) جێبه‌جێ نه‌کرا. ئەگەر چی هەر لە سەرەتاوە، تەواوی ئەم هەوڵ‌و تەقەلایانەم به بێ سوود دەزانی.
دوابەدوای گیرانی من‌و بەدواداچوونی پارێزەران‌و بنەماڵەکەم بە شوێن کارەکانی مندا، ئەوەی کە دیتم تەنیا بێ نەزمی‌و بەرتیل وەرگرتن و پارتی بازی بوو. هەر لە سەرەتاوە درۆیان دەکرد و مەبەستیان تەنیا فریودانی ئێمە بوو و هیچی تر! هێندە وایان کرد کە دایکی خۆش باوەڕیشم بڕوای پێیان نەما.
ئەو قسانە لەبەر ئەوە ناکەم کە چاوەڕوانی لێبوردن‌و کەرەمی کەسێک بم، نا... هەتا ئێستاش بە ئەندازەی تۆسقاڵێک، هیچ داخوازییەکم لەوان نەبووە و ناشمبێت. نەک لەبەر ئەوەی کە بمەوێ خۆم ئازار بدەم، یان حەزم لە ئازادی نەبێت یان ئەوەی کە زیندانم لە ئازادبوون پێ باشتر بێت، نا... هەرگیز وانییە و ئازادی مافی خۆمە. تەنانەت یەک رۆژیش مانەوەی من و کەسانێکی وەک من لە زیندان، ستەمێکی گەورە و ناڕەوایە.
هەر لەو کاتەوە کە حوکمی نادادوەرانە بەسەر من‌و زۆر کەسی دیکەدا سەپا، بەڵێنیم بە خۆم داوە و سوێندم خواردووە کە هەرگیز غرووری خۆم نەخەمە ژێر پێ‌و لە هیچ کەسێک‌و بەتایبەت لەوانەی کە مافی رەوای منیان زەوت کردووە، نەپاڕێمەوە.
لەمێژە لەو راستیە گەیشتووم کە تەنها بەهۆی ئەوەی کە، ناڵە‌و هاوارم نەکردووە و لە بەرامبەریاندا هەستم بەبێ چارەیی‌و لاوازی نەکردووە، ئەم جۆرە سزا‌و حوکمانەیان لە دژی من دەرکردووە. هاوکات بەهۆی ئەوەی کە مرۆڤێكى دووڕوو نەبووم و بەڵێم بۆیان نەگوتووە، درێژەیان بەم جۆرە هەڵسوکەوتانەی خۆیان داوە.
ئەم جۆرە کەس‌و سیستەمانە، تاقەتی دیتنی ژنانێکی بە جه‌سوور و خاوەن ئیرادەیان نییە، ئەوان تەحەمولی ئەو کەسایەتییانە ناکەن کە بۆ به‌دەست هێنانی مافەکانیان تێدەکۆشن. ئایا بە راستی ئەوانە نازانن؟!!، هێشتا نازانن کە پێشکەوتی ژنان، بە واتای سەرکەوتنی هەر چی زۆرتری کۆمەڵگایە، یان ئەوەی کە...؟ ساڵانێکه چاوەکانیان بە دیتنی ژنانێکی لاواز و بێ ئیرادە راهاتووە. ئەو ژنانەی کە بەهۆی کولتور و یاساکانی هەڵە‌و دابونەریتی نابەجێ، بوونە قوربانی ناته‌باییه‌کانی کۆمەڵگای پیاوسالار و لەگەڵ بچووکترین هەڵە و ترسی لە دەستدانی ئابڕوو، یان ته‌ریک خستنه‌وه لەلایەن بنەماڵە و جڤاک، لە بەرامبەریاندا بە چۆکدا دەکەون و دەپاڕێنەوە. ئەوسا هێندێک جار دەرفەتیان پێ دەدەن، کە هەر چۆنێک پێیان خۆشە بەکاریان بێنن.
ئەو کەسانە تاقەتی دیتنی ژنانی لە چەشنی ئێمەیان نییە، چونکە مێشکیان پڕبووە لە گریمانەی بێچارەیی رەگەزی‌و تەواو بێچارە ماون‌و ناتوانن لەبەرامبەر خەباتی ژناندا خۆڕاگرن.
یاسا ناڕاسته‌كان‌و دابونەریتە هەڵەكان، جیاوازی رەگەزی وەکو چارەنووسێک بە سەریاندا سەپاندووە و رێگایان بێ رێزکردن‌و نادادوەریان خۆش کردووە، بەڵام من بەو کەسانە دەڵێم کە ئەو ئامانجە گرنگ‌و پیرۆزەی خەباتی بۆ دەکەین‌و تاوانی بۆ دەدەین، ئابڕووی راستەقینەمانە. نامووسی ئێمە ئەوەیە‌و هەموو شتێکی ئێمەیە. بێ ئەمەش هیچ شتێک مانای نییە‌و تەحومەل کردنی رەنج و ئازارەکانیش لەو پێناوەدا مایەی شانازی و گەورەییمانە.
هەر وەک لە رۆژی یەکەمینەوە بەڵێنیم بە خۆمداوە و له‌دوای تێپەڕکردنی نزیکەی 3 ساڵ زیندانیم، هێشتا گرێدراوی بەڵێنی خۆمهەم و دەشمێنم، هەرگیز داوای لێبوردنیان لێ ناکەم. لەو ماوەیەدا باشتر لە چەمکی زوڵم و زۆرداری تێگەیشتم، چونکە پێموایە کەسێک دەبێ داوای لێبوردن بکات، کە لە دژی بەرژەوەندیەکانی تاکەکەس و کۆمەڵگا کاری کردووە، خەڵکی ئازار داوە و دەسدرێژی کردووەتە ناو چوارچێوەی ژیانی تاکەکەسی، مافی کەسانی دیکەی بنپێ کردووە، یان لە بەرامبەر نەتەوەیەک هەوڵیداوە. جیا لەمانە کەسێک کە هەست بە کەرامەتی ئینسانی خۆی نەکات‌و مرۆڤێکی ترسنۆک‌و بێ باوەڕ بێت، لەو کەسانەی کە مافەکانیان زەوت کردووەو ستەمیان لێ کردووە دەپاڕێتەوە و تکایان لێ دەکات، بەڵام ئەمن دەبێ نیگەرانی کام ئازار و ئەزیەت بم؟ لە کامە کردەوەی ناحەزی خۆم شەرم بکەم و سەبارەت بە کامە خەتا، ویژدانم ئازار بچێژێت؟ بەهۆی کامە هەڵە، سەرم دابخەم؟ من هیچ تاوانێکم نییە، جیا لە هەستی غروور و کەرامەتێک کە هەموو مرۆڤێکی تەواو و ئاسایی دەبێ هەیبێت.
تاوانی من ئەنجامدانی خەبات و تێکۆشانێکی راستەقینەیە کە هەموو ژنان و پیاوانی کۆمەڵگا دەبێ بیخەنە بواری کرداریەوە، تاوانی من غیرەتی زۆر و ێزگرتنم بووە لە کەسایەتی خۆم.
ئەوە ئێمە نەبووین کە پێویست بوو دادگایی کراباین، ئەوە ئێمەین کە دەبوا ئه‌وانمان دادگایی کردبا و ئەوان بوون کە دەبوایە له ئاست ئێمه وه‌ڵامده‌ر بونایه. وه‌ڵام دەرەوەی هەموو ئەو ساڵانەی کە ستەمیان لێکردووین و پەردەی رەوابوونیان بەسەر ئەو زوڵمەدا کێشاوە و سووکایەتی و نادادوەریان لە حەقدا کردووین. ئەوەندەمان لێ دیتوون‌و بیستوون کە ئیتر هەموومان بێ باوەڕ بووین.
لە سیستەمێکدا کە یاساکان بەپێی هەلومەرجی سەردەم‌و بەگوێرەی بەرژەوەندییەکانی خەڵک ناچێتە پێش‌و لە سیستەمێکدا کە تەنها دووڕوویی، پاڕانەوە‌و لاڵانەوە، یان ماستاو خه‌ست کردنه‌وه‌ی لە خەڵک دەوێت، لە هەلومەرجێکدا کە مرۆڤ دۆستانێکی وەک ئاغای "کەبودوەند" لە پێناو مرۆڤایەتی‌و ئامانجەکانی مرۆڤ پەروەرانەدا هەوڵی داوە و لە گۆشەی زیندان تووشی جه‌ڵته‌ى مێشک هاتووە‌و هیچ جۆرە چارەسەرییەکی بۆ ناکرێت، لە وەها سیستەمێکدا دەسەڵاتداران تاقەت و تەحەممولی هیچ جۆرە بیر‌و رامانێکی جیاواز لە بیر‌و رای خۆیان نییە.
لە کۆتاییدا جارێکی دیکە پێداگری لە سەر بڕیاڕم دەکەم کە ئەگەر تەنانەت تا دواترین رۆژی ژیانم لە زیندان بمێنمەوە، هەرگیز داوای لێبوردن لەوانە نەکەم.
وەکو ژنە کوردێکی وڵاتەکەم، بە شانازیی سەربڵیندییەوە هاوار دەکەم کە وەک ژنێکی داکۆکیکاری ئازادی، هەرگیز لە بەرامبەر نادادوەری و زوڵم سەر دانانەوێنم‌و سواڵی ئازادی ناکەم.
