ئازاد جوندیانی، گوتەبێژی یەكێتی: ئەگەر مالیكی هەڵەكانی چارەنەكات ئێمە بێ بەدیل نین فەرهاد ئەترۆشی، پەرلەمانتاری پارتی لە بەغدا: مام جەلال دەتوانێ بە یەك لێدوان ئەو قەیرانەی ئێستای عێراق یەكلایی بكاتەوەئاڵا تاڵەبانی، پەرلەمانتاری یەكێتی لە بەغدا: مالیكی پشتیوانی لە تاڵەبانی ناكات و دەبێ كورد خۆی یەكبخات
سەرئەنجام جەلال تاڵەبانی، سەرۆك كۆماری عێراقیش بێزاربوو لە هەڵسوكەوتەكانی نووری مالیكی، وەك دەربڕینی نارەزاییش كۆشكی سەرۆكایەتی كۆماری لە بەغدا بەجێهێشت و گەڕایەوە سلێمانی. بەرپرسانی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، لەسەر ئاستی سەركردایەتی و نوێنەرانیان لە بەغدا دەڵێن سەرۆك وەزیرانی عێراق هەڵەی زۆری كردووە و بەرامبەر تاڵەبانی بێوەفا دەرچووە.
یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، كە تاڵەبانی سكرتێری گشتییەتی، رایدەگەیێنێ ئەگەر مالیكی بەخۆیدا نەچێتەوە، رێگەی دیكەیان هەن بۆ ئەوەی بیگرنەبەر. ئازاد جوندیانی، گوتەبێژ و ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان، بە (رووداو)ی راگەیاند "مالیكی لەو ماوەیەدا كۆمەڵێك هەنگاوی هەڵەی ناوە، یان دەبێ ئەو هەڵانە چاك بكرێن، یان دەبێ بیر لەوە بكرێتەوە كە چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەو هەڵانەدا بكرێت". گوتەبێژی یەكێتی ئەوەشی راگەیاند كە "بێگومان ئێمە وەك كورد و لایەنە عێراقییەكانیش بێ بەدیل نین، بەڵام تائێستا ئەوەی قسەی لەسەر دەكرێت رێگەی دیالۆگ و دانوستاندنە. هێشتا كەمێكی ماوە و دەبێ پێش ئەوەی بیر لە هەنگاو و ئاراستەی دیكە بكەینەوە، لەگەڵ هاوپەیمانی نیشتمانی و لایەنەكانی دیكە دەست بە گفتوگۆ بكەین".
تووڕەبوون و نیگەرانی تاڵەبانی لە مالیكی لەوەوە سەرچاوەی گرتووە كە تاڵەبانی، پاش گەڕانەوەی لە ئەڵمانیا، هەوڵیدا لایەنەكان لەسەر مێزی دیالۆگ كۆبكاتەوە. كەچی لەوكاتەدا مالیكی رایگەیاند دەبێ حكومەتی زۆرینە لە عێراق پێكبهێنرێت. تاڵەبانی داوای راگرتنی چالاكییەكانی فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنەكانی دیجلەشی لە مالیكی كرد، كەچی مالیكی كاری ئەو فەرماندەییەی فراوانتركردو جگە لە فیرقەی 12ی كەركووك و فیرقەی 5ی دیالە، فیرقەی 4ی سەڵاحەدینیشی خستە سەر فەرماندەییەكە، ئەوەش بە تەواوی تاڵەبانی تووڕەكرد. جگە لەوەش چوار جار لە رێگەی دادگاوە حوكمی لەسێدارەدان بۆ تارق هاشمی جێگری سەرۆك كۆمار دەركرا، كە تاڵەبانی رایگەیاندبوو هێشتا هاشمی جێگری سەرۆك كۆمارە.
بەپێی قسەی بەرپرسانی یەكێتی بێزاری تەواو لە مالیكی بە تاڵەبانییەوە دیارە. بەرپرسێكی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كە نەیویست ناوی بڵاوبكرێـتەوە بە (رووداو)ی راگەیاند "گەڕانەوەی ئەم ماوەیەی تاڵەبانی بۆ سلێمانی، بۆ ناڕەزایی دەربڕینە بەرامبەر هەڵسوكەوتەكانی ئەمدواییەی مالیكی. تاڵەبانی لە مالیكی تووڕەیە".
فەرید ئەسەسەرد، ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانیش بە (رووداو)ی راگەیاند "مالیكی بەڵێنی بە تاڵەبانی دابوو كە پێكهێنانی هێزەكانی دیجلە دوابخات، كەچی هەر پێكیهێنا و تائێستا بەردەوامە. زۆرجاریش پێشێلكاری دەكات".
لە مانگی نیسانی 2012دا، بەشێك لە لایەنە سیاسییەكانی عێراق، كە لەنێو كورددا پارتی و یەكگرتوو و كۆمەڵی ئیسلامی تێدابوون، هەروەها لیستی عێراقییە و رەوتی سەدریشی لەگەڵدا بوو، هەوڵیاندا متمانە لە مالیكی بستێننەوە، بەڵام جەلال تاڵەبانی، سەرۆك كۆماری عێراق، رایگەیاند كە بێلایەنی خۆی دەپارێزێ و ئامادەنەبوو واژۆكانی سەندنەوەی متمانە لە مالیكی رەوانەی پەرلەمانی عێراق بكات. بەمەش پرۆسەی سەندنەوەی متمانە لە مالیكی شكستیهێنا. فەرهاد ئەترۆشی، ئەندامی پارتی لە فراكسیۆنی هاوپەیمانی كوردستانی لە پەرلەمانی عێراقدا دەڵێ: "ئەگەر مالیكی وەفای هەبووایە، رێزی لە داواكانی تاڵەبانی دەگرت و لەبەر خاتری ئەو پێكهێنانی فەرماندەیی دیجلەی رادەگرت".
لەسەرەتای ئاشكرابوونی نیاز و بڕیاری مالیكی بۆ دروستكردنی فەرماندەیی دیجلە، یەكێتی رایگەیاند كە مالیكی بەڵێنی بە تاڵەبانی داوە ئەوە نەكات. هەروەها دكتۆر نەجمەدین كەریم، پارێزگاری كەركووك و ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی لە هەڤپەیڤینێكدا كە لە ژمارەی رابردووی (رووداو)دا بڵاوكرایەوە، گوتی كە چووەتە لای مالیكی پێش راگەیاندنی فەرماندەییەكە، مالیكی پێیگوتووە كە ئەو فەرماندەییە دروستناكات، دواتریش دروستیكردووە.
ئەترۆشی باسی رەفتارەكانی ئێستای مالیكی لە عێراقدا بۆ (رووداو) دەكات و دەڵێت: "ئەو بە لووتبەرزی و خۆبەزلزانی و بێمنەتانە قسەدەكات و لەئێستاوە خۆی بۆ خولێكی دیكە ئامادە دەكات، بەڵام خەڵكێك هەیە خۆی تێناگەیێنێت". فەرهاد ئەترۆشی رایدەگەیێنێ "سەرۆك كۆمار هەموو كاتێك مافی ئەوەی هەیە داوای سەندنەوەی متمانە لە مالیكی بكات. ئەمە مافێكی دەستوورییە و دەتوانێ بەكاریبێنێ". ئەترۆشی بە دڵنیاییەوە دەڵێت: "ئێستا لەنێو شیعەكانیشدا رایەك هەیە بۆ رووخاندنی حكومەتی مالیكی".
ئاڵا تاڵەبانی، ئەندامی یەكێتی لە فراكسیۆنی هاوپەیمانی كوردستان لە پەرلەمانی عێراق، رەخنەی تووند لە مالیكی دەگرێ و بە (رووداو)ی رادەگەیێنێ "مالیكی پشتیوانی لە تاڵەبانی ناكات و دەبێ كورد خۆی یەكبخات بۆئەوەی گوشار لەسەر مالیكی دروستبكەن". ئەو پەرلەمانتارە كوردە دەشڵێ "باسی سەندنەوەی متمانە دەكرا، مالیكی گوتی فەرموون با كێشەكان بە رێككەوتن چارەسەر بكەین، كەچی ئێستا وا قسە ناكات و پاشگەزبووەتەوە و خۆی بەهێزدەكات".
دوای هەشت مانگ لە دابڕانی سیاسی لە پەیوەندییەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و حكومەتی عێراق، رۆژی 21/10/2012، شاندێكی باڵای سیاسی هەرێمی كوردستان سەردانی بەغدای كرد.
پاش گەیشتنی شاندی كوردی بۆ بەغدا، تاڵەبانی لە رێگەی دەركردنی بەیاننامەیەكەوە داوای لە دەزگاكانی راگەیاندن و بەرپرسانی سیاسی عێراق كرد شەڕی راگەیاندن رابگرن. كەچی دوای چەند كاژێرێك لەو بەیاننامەیە، مالیكی لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی سۆمەرییە كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدای قووڵتر كردەوە. ئەمەش لەكاتێكدابوو كە تاڵەبانی بە شاندی كوردی گوتبوو كاتێك دەست بە دانوستاندن دەكەن لەگەڵ مالیكی و لایەنەكاندا، بە زمانی چەپكە گوڵ قسەبكەن و با خەمەكانتان عێراقییانە بێ نەك تەنیا كوردستانی.
ئاڵا تاڵەبانی باس لە دۆخی سیاسی ئێستای عێراق دەكات و رایدەگەیێنێ كە "ئێستا عێراق لە خراپترین دۆخی خۆیدایە و پەیوەندی نێوان لایەنەكان قەت هێندەی ئەمجارە خراپ نەبووە. لیستی دەوڵەتی یاسا، بە سەرۆكایەتی نووری مالیكی، لەم دۆخە سوودمەندە". هەروەها دەڵێ "كێشەكانی ئێستای عێراق قوفڵیان لێدراوە".
"تاڵەبانی دەتوانێ بە یەك لێدوان قەیرانی عێراق چارەسەر بكات". ئەمە قسەی فەرهاد ئەترۆشییە: "مام جەلال دەتوانێ بەیەك لێدوان یاخود بە دەركردنی بەیاننامەیەك ئەم قەیرانەی ئێستای عێراق یەكلایی بكاتەوە، ئەویش بەوەی كە بڵێ مالیكی هۆكاری دروستبوونی ئەم قەیرانەیە".
سەرچاوە: رووداۆ/ هیقداد ئەحمەد
