شهرام میرزائی
پان ایرانیسم نه همانند یک حزب بلکه همانند یک ایدئولوژی از زمان بازگشت اولین فارغ التحصیلان ایران از اروپا به وطن، به شکل بسیار سادەای شکل گرفت و در دوران "رضامیرپنج" توسط روشنفکرها و تحصیلکردەها اروپا رفته چارچوب مند گردید. نظامی که به صورت نامرئی چنان گسرش یافتە است که امروزه بعد از گذشت نزدیک به یک قرن در جای جای ایران میتوان سراغی از آن دید ،حتی در امنیتی ترین بخشهای حکومت ایران که داعیەی اسلامی بودن دارد.
بنیانگذاران پان ایرانیسم که کلیت ایدئولوژی خود را بر دو اصل اساسی " یک ملت و یک زبان" بنیاد نهاده بودند و برای رسیدن به اهداف خود ناچار دست به ساخت و تخریب تاریخ شدند.تاریخی که در آن هخامنشی مبدا همه افتخارات و تحولات ایران است و مستقیم و غیر مستقیمهمه چیز به مرکز ایران و مردمان آن بر میگردد.