مرتضی کاظمیان
انقلاب ۱۳۵۷ در ایران از ابعاد و جهات گوناگون، مورد توجه و مطالعهٔ صاحبنظران، ناظران، سیاستمداران و نظریهپردازان ایرانی و غیرایرانی واقع شده است. جان فوران، استاد جامعهشناسی دانشگاه کالیفرنیا یکی از پژوهشگران مهمی است که در این خصوص دیدگاه قابل تأملی را ابراز کرده است. از فوران سه کتاب و شمار قابل توجهی مقاله در رابطه با ایران و انقلاب ۵۷ منتشر شده است. او یکی از مشهورترین و پرکارترین اندیشمندان درمیان نسل جدید نظریهپرداز انقلاب است که به خصوص از انقلاب ایران تأثیر پذیرفته است. مدل پیشنهادی فوران با توجه به رهیافتهای ساختاری، کارکردگرایی و فرهنگی و نیز تأمل در ساختارهای اجتماعی و اقتصادی و دقت در نقش عوامل خارجی مطرح شده است. او تأکید میکند که برای اینکه یک انقلاب اجتماعی موفق شکل بگیرد، باید پنج عامل علّی با هم ترکیب شود: نخست، توسعهٔ وابسته؛ دیگر، حکومت سرکوبگر، انحصارگرا و متکی به شخص؛ آنگاه، شکلگیری و