عماد آبشناس

^{تقریبا هفته ای نیست که یکی دو هیات تجاری از اوروپا به ایران سفر نکند و به دنبال روزنه هایی برای شروع همکاری اقتصادی با این کشور نباشند.} امکان ندارد در مراسمی با سفرا ودیپلمات های کشورهای اوروپای غربی هم صحبت شوید و از شما مورد روابط اقتصادی ایران و روسیه – ایران و چین و جدیدا ایران وآمریکا پرس و جو نکنند. تقریبا هفته ای نیست که یکی دو هیات تجاری از اوروپا به ایران سفر نکند و به دنبال روزنه هایی برای شروع همکاری اقتصادی با این کشور نباشند. امروزه کار شرکت های مشاور در زمینه تجارت با ایران به حدی زیاد شده که وقت سر خواراندن ندارند وبازرگانان اوروپایی مجبور هستند با پرداخت هزینه های گذاف چند ماه قبل از آنها نوبت بگیرند، شرکت هایی که تا همین یکسال پیش از فرط بیکاری به سمت تعطیلی روی آورده بودند. از بدو شروع تحریم های اقتصادی بر علیه ایران، آلمان – فرانسه – ایتالیا - انگلیس و دیگر کشورهای اوروپای غربی از یک سو و ژاپن و کره جنوبی از سوی دیگر بیشترین رابطه اقتصادی با ایران را در مقایسه با کشورهای دیگر داشتند. ژاپنی ها و کره ای ها از همان ابتدا تلاش کردند رابطه تجاری خود با ایران را به هر نحوی شده قطع نکنند. در این میان بیشترین ضرر را به ترتیب فرانسه – انگلیس و آلمان از بابت تحریم ایران تحمل کردند. شرکت های بزرگ فرانسوی همچون توتال و پژو و رنو و... چندین ملیارد دلار در ایران پروژه داشتند و مجبور شدند همه را رها کنند و از ایران خارج شوند. انگلیسی ها نه تنها روابط اقتصادی بلکه روابط سیاسی خود با ایران را از دست دادند و تا به حال علیرغم تلاش های مکرر و سفر هیات های دوستی پارلمانی و حتی مدیر کل خاورمیانه وزارت امور خارجه انگلیس به تهران نتوانستند رابطه سیاسی حد اقلی را با ایران برقرار کنند. آلمان که قبل از تحریم ها بزرگترین شریک تجاری ایران بود امروزه تلاش های عدیده ای برای دور زدن تحریم ها و برقراری رابطه تجاری حد اقلی با ایران از طریق شرکت هایی که کالاهای غیر تحریمی دارند انجام می دهد. بانک های هر سه کشور فوق الذکر مجبور شدند به دلایل مختلف ملیاردها دلار جریمه (یا اگر به صراحت بخواهیم بگوییم باج) به آمریکا پرداخت کنند.

^{در هفته های اخیر و تبدیل شدن مذاکرات هسته ای از مذاکرات میان ایران و 5+1 به مذاکرات مستقیم میان ایران و ایالات متحده دغدغه ای که همیشه اوروپایی ها بیم آن را داشتند آنها را آشفته تر نمود. نکند ایالات متحده آنها را دور زده وتلاش دارد با ایران بگونه ای توافق کند که منافع اوروپایی ها لحاظ نشود؟}

^{چین که فعلا بزرگترین شریک تجاری ایران می باشد و روسیه هم در یکسال اخیر توانسته روابط خود با ایران را بصورت تصاعدی بهبود بخشد و از حدود 2 ملیارد دلار مبادلات تجاری به معادل تقریبا 10 ملیارد دلار برساند. اگر این روند ادامه یابد رابطه تجاری ایران و روسیه بزودی احتمالا تا پایان سال آتی میلادی می تواند به هدف اولیه دو کشور یعنی 30 ملیارد دلار برسد حتی برخی کارشناسان اعتقاد دارند اگر روند فعلی ادامه یابد ممکن است روابط تجاری ایران و روسیه حتی فراتر از سطح هم برود، چرا که تحریم های اقتصادی و فشار های کشورهای غربی بر دو کشور روند تعامل میان این دو کشور و دیگر کشورهای همسو را تسریع نموده و چون به تعاملات آتی با کشورهای غربی اطمینان ندارند ترجیح میدهند رابطه اقتصادی میان یکدیگر را تقویت کنند تا رابطه اقتصادی با کشورهای غربی.}

^{این دغدغه با اطلاعاتی همراه شد که طی آن آمریکایی ها به ایرانی ها پیشنهاد داده بودند تا <<برای اطمینان از اینکه پول های بلوکه شده ایرانی صرف برنامه های هسته ای نشود و مشکلی در مورد تحریم های کنگره و ایالات متحده پیش نیاید. چند سال اول بعد از توافق با 5+1 ایرانی ها قرارداد های کلان اقتصادی خود علی الخصوص در زمینه نفت و گاز و صنایع سنگین را با شرکت های آمریکایی منعقد کنند و آمریکایی ها مجوز های ویژه برای شرکت های خود جهت همکاری با ایران صادر کنند ! >>.
از سوی دیگر شرکت های اوروپایی شکایت داشتند که برای دریافت مجوز دادوستد با ایران برای کالای تحریم نشده مثل صادرات دارو مجبور هستند ماه ها در نوبت اجازه وزارت خزانه داری آمریکا منتظر بمانند در حالی که شرکت های آمریکایی اخیرا ظرف 48 ساعت توانسته اند مجوز صادرات همین کالاها را از وزارت خزانه داری آمریکا دریافت کنند.}

^{ناراحتی اوروپایی ها در اجلاس اخیر پاریس نمایان شد که طی آن آنها از وزیر امور خارجه آمریکا توضیح خواستند که آیا منافع اقتصادی آنها در مباحثات با ایران لحاظ شده یا نه و فرانسوی ها مدعی بودند به باید بیشترین سهم را در هرگونه سهم گیری اقتصادی در رابطه با ایران دریافت کنند چون بیشترین ضرر را متحمل شده اند و تهدید کردند که در صورت لحاظ نشدن منافع اقتصادی آنها از امضای هرگونه توافق با ایران سر باز خواهند زد.
حال از طرف ایران، همان بازار پر مصرف 80 ملیون نفری، مساله فرق دارد.}

^{ایرانی ها به چند دلیل فعلا همکاری تجاری با اوروپایی ها را در اولویت اول خود ندارند:}

^{1 – به دلیل رفتار اوروپایی ها و نقض قراردادهای تجاری آنها با ایران . اطمینان ایرانی ها نسبت به شرکت های اوروپایی سلب شده به عنوان مثال حدود دو هفته گذشته همین که صحبت از یک قرارداد همکاری میان شرکت "ایران خودرو" و "پژو" در رسانه ها مطرح شد شرکت ایرانی "ایران خودرو" با حمله شدید رسانه ها و افکار عمومی که از رفتارهای سابق پژو ناراحت بودند مواجه شد.}

^{2 – ایرانی ها احساس می کنند کشورهای اوروپایی اختیار خود را ندارند و دنباله رو آمریکا هستند پس طبق یک سنت قدیمی در تجارت فکر می کنند بهتر است با کدخدا توافق کنند حتی اگر هزینه آن برایشان بیشتر باشد.}

^{3 – ایرانی ها طی سالهای اخیر روابط اقتصادی با کشورهای دیگر، که در سختی ها آنها را تنها نگذاشتند، برقرار کرده اند و دلیلی نمی بینند شرکای سختی های خود را به نفع اوروپایی ها تغییر دهند.}

^{4 – نظر به اینکه ممکن است رفتارهایی که اوروپایی ها طی سالهای گذشته بر علیه ایرانی ها انجام دادند مجددا تکرار شود ایرانی ها ترجیح می دهند تا از نیت اوروپایی ها اطمینان کامل به دست نیاورده اند فعلا صبر کنند و دست به ریسک نزنند.}

^{5 – همه می دانند وقتی طرفی بازار مصرف و مشتری های خود در کشوری را از دست می دهد و رقبای دیگر جایگزین می گردند باید تلاش زیادی برای بدست آوردن مجدد آن بازار انجام دهد. مثلا در حال حاضر شرکت های خودرو سازی کره ای – ژاپنی و چینی جای خودرو سازان اوروپایی را گرفته اند و به دلیل اینکه مشتریان ماشین های اوروپایی در برهه ای از زمان با نبود قطعه های یدکی ماشین های اوروپایی مواجه بودند بازار مصرف ایران نسبت به خودروهای اوروپایی اطمینان خود را از دست داده و خریداران همیشه بیم این را خواهد داشت که مبادا خودروی اوروپایی بخرند و مجددا ایران تحریم شود و قطعات یدکی آن نایاب گردد. همین مثال را به دیگر کالاها تعمیم دهید.}

^{در نهایت می توان گفت حتی اگر هم توافقی میان 5+1 و ایران به امضاء برسد اوروپایی ها مجبور هستند راهی طولانی و پر فراز و نشیب برای ورود مجدد به بازار ایران طی کنند، مخصوصا که آمریکایی ها تصمیم ندارند بازاری را که 36 سال پیش با تحریم های خود از دست دادند پس از این همه سال تلاش برای بازیابی دو دستی در اختیار اوروپایی ها قرار دهند. آنها هم برای این بازار نقشه ها دارند.
ruvr}

^10/3/2015