معاملات روسیه و ایران می تواند بدون استفاده از دلار و یا یورو انجام شود
در این روزها، بانک های مرکزی روسیه و ایران در مسکو مموراندوم همکاری در عرصه بانکی را به امضا رساندند. این سند نظارت بر عملیات بانکی در هر دو کشور توسط تنظیم کننده ها را درنظر می گیرد. این یک سند مهم است که باعث تسهیل و تشدید اجرای توافقاتی می شود که توسط ایران و روسیه در سالهای 2014-2015 میلادی به امضا رسیدند. کنه مسأله در چیست؟ ولادیمیر ساژین، خاور شناس به تفسیر این موضوع پرداخته گفت: سال 2014 میلادی بدون شک سال جهشی در مناسبات بین روسیه و ایران بود و پایه محکمی برای تأسیس سازه جدید مناسبات اقتصادی دو جانبه بنا گذاشت. در سال گذشته هر ماه وزیران و شخصیت های رسمی و غیر رسمی و متخصصان روسیه و ایران مذاکرات و گفتگوهایی در باره تعمیق همکاری دو کشور در عرصه های مختلف به انجام رساندند. بر اساس مموراندوم روسیه –ایران در باره درک متقابل به تاریخ 5 ماه اوت جهات معین همکاری طراحی شد - انرژی هسته ای و فضا، راه آهن و اکتشافات زمین شناسی، برق و کشاورزی – فهرست ناکامل رشته هایی است که برای مسکو و تهران متقابلا جالب هستند. از اینرو مهمترین هدف، اجرای تمام پتانسیل مناسبات دو جانبه تجاری - اقتصادی است.
اما یکی از مهمترین مسائلی که مانع بزرگی در این راه است - مسأله محاسبات متقابل و انتقال پول است. تحریم های مالی و بانکی برقرار شده بر علیه ایران انجام معاملات بانکی بین المللی توسط ایران را دشوار می سازد.
در سخت ترین سال های تحریم های ضد ایرانی ( 2013-2012) بسیاری از بانک های خارجی ، کمپانی ها و شرکت ها از تجارت با ایران، سرمایه گذاری در پروژه های مشترک و سرمایه گذاری در اقتصاد ایران خودداری ورزیدند. بانک های بزرگ روسیه ( بانک پس انداز و «و.ت. ب») در رابطه با تحریم های ضد ایرانی، جمهوری اسلامی ایران را ترک کردند. این امر وضع مناسبات اقتصادی روسیه - ایران را دشوار تر ساخت. به ویژه که بانک مرکزی ایران فرمانی صادر کرد دال بر اینکه هر یک از بانک های ایرانی از حق روابط مکاتباتی با هر بانک خارجی بدون تضمین های شخص ثالث فقط در صورتی برخوردار است که سرمایه بانک خارجی بیش از یک میلیارد دلار باشد. تمام بانک های کوچک و متوسط روسیه که سعی کردند با ایران کار کنند فاقد جنین سرمایه ای هستند. بانک های ایرانی به دستور العمل صادره از طرف بانک مرکزی ایران استناد کردند و خواهان تضمین « بانک پس انداز روسیه» و بانک « و.ت.ب» روسیه شدند که نمی تواسنتند چنین ضمانتی بدهند. حتی گردش کالای نه چندان بزرگ روسیه – ایران حدودا تا 80-70 درصد از طرف بانک های کشورهای سوم تأمین می شود.
بانک های مرکزی دو کشور در این اواخر با درک تمام مشکلات و اهمیت حل وفصل مسأله محاسبات ، فعالانه روی برون رفت از این وضعیت بحرانی کار می کنند.
آقای دکتر مهدی سنایی سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه در ماه ژانویه متذکر شد که « هر دو طرف قصد دارند بانک مشترک را تأسیس و یا حساب مشترک را تشکیل بدهند تا بتوان به ریال و روبل حساب ها را به انجام رساند... ایران آمادگی کامل خود را اعلام می کند. بانک مرکزی روسیه نیز در این جهت کار می کند. امیدواریم نتایج مثبت باشد. دیدار دو جانبه معاونان روسای بانک های مرکزی روسیه و ایران باید برگزار شود.
این دیدار برگزار شد و اسناد مربوطه به امضا رسید. بدون شک این اولین گام محرکی برای پیشرفت مناسبات اقتصادی دو جانبه خواهد بود.
به گفته متخصصان یکی از گزینه های تکامل محاسبات متقابل می تواند معاملات روسیه و ایران بدون استفاده از دلار و یا یورو باشد. اما برای این امر باید بنیاد ویژه سرمایه گذاری متقابل ایجاد شود که به معاملات و تجارت بین روسیه و ایران بپردازد. در این رابطه در روسیه کالاهای ساخت روسیه در ازای روبل خریداری خواهند شد و در ایران، کالاهای ایرانی به ریال. در اینصورت کالای ایرانی در روسیه به روبل فروخته خواهد شد و کالاهای روسی در ایران به ریال. تفاوت در حساب های صندوق باقی می ماند. این یکی از پیشنهادات است.
البته این ها پیشنهادات آینده هستند. بدون شک حل و فصل نهایی به اقتصاددانان و کارشناسان مالی دو کشور وابسته است اما باید بدون تأخیر در رفع مشکلات کار شود. به گفته ولادیمیر ساژین، مهمترین نکته این است که بانک های مرکزی دو کشور سر آغاز تصحیح اوضاع شود که باعث کند شدن توسعه و تکامل مناسبات اقتصادی روسیه – ایران و تمام عرصه ها و رشته های همکاری خواهد شد.
17/3/2015
