پڕكردنه‌وه‌ی كورسیه به‌تاڵه‌كه‌ی سوریا له‌كۆمكاری عه‌ره‌بی، ئێرانی به‌ره‌و ئاماده‌كردنی پلانێكی نوێ بردووه بۆ ئاینده‌ی سوریای دوای روخاندنی رژێمی ئه‌سه‌د، كه سوود وه‌رگرتنی له‌میلیشیا شیعه‌كان چه‌قی سه‌ركه‌وتنی ئه‌و پلانه ده‌بێت بۆ تاران كه به‌هاوپه‌یمانی سه‌ره‌كی سوریا داده‌نرێت.
كاتێك له 26ی مانگی ئازاری رابردوودا كۆمكاری عه‌ره‌بی كورسیه به‌تاڵه‌كه‌ی ئه‌ندامێتی سوریایان به‌كه‌سێتیه‌كی ئۆپۆزسیۆن پڕكرده‌وه، هاوكێشه‌ی ململانێی سیاسیه‌كانی له‌سه‌ر قه‌یرانی سوریا گۆڕی كه له‌ساڵی 2011ه‌وه ده‌ستی پێكردووه‌و تائێستاش به‌رده‌وامه.
پڕكردنه‌وه‌ی كورسی نوێنه‌رایه‌تی سوریا وه‌ك دوور خستنه‌وه‌ی رژێمی ئێستای به‌شار ئه‌سه‌د له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێت له جیهانی عه‌ره‌بی و به‌پێی راپۆرتێكی رۆژنامه‌ی كریستیان ساینس مۆنیتێری ئه‌مركی ئه‌و هه‌نگاوه نیگه‌رانی ئێرانی لێكه‌وتۆته‌وه كه سه‌ره‌كیترین هاوپه‌كیانی رژێمی به‌شار ئه‌سه‌ده له ناوچه‌كه‌دا و هه‌رزوو ده‌نگی ناره‌زایی لێ به‌رز بۆوه.
عه‌لی ئه‌كبه‌ر ساڵحی، وه‌زیری ده‌روه‌ی ئێران هۆشداری دایه كۆمكاری عه‌ره‌بی سه‌باره‌ت به‌پڕكردنه‌وه‌ی كورسیه به‌تاڵه‌كه‌ی ئێران له‌و كۆمكاره‌و به “پێشهاتێكی مه‌ترسیدار” له‌قه‌ڵه‌میداو حسێن ئه‌میر عه‌بدولهه‌یان جێگری وه‌زیری دره‌وه‌ی ئێرانیش وتی “ئه‌و هه‌نگاوه كۆتایی به‌ڕۆڵی كۆمه‌ڵی عه‌ره‌بی دێنێت له‌ناوچه‌كه‌دا”.
سكاڵاكانی ئێران شێوازێكی دیبلۆماسیانه‌ی له‌خۆگرتووه وه‌ك بریكارێكی سوریا له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌دا، كه له‌ماوه‌ی رابردوودا هاوكاریكه‌رێكی سه‌رۆكی سوریا بووه له‌ڕێگه‌ی ناردنی چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نی‌‌و پاڵپشتی‌‌و پشتگیری دارایی بۆ سوریا ئێران كه بووه‌ته جێگه‌ی نیگه‌رانی حكومه‌تی ئه‌مریكا.
ئه‌خزه‌ر ئیبراهیمی، نێردراوی نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان له‌سوریا پێیوایه ئاڵۆزییه‌كانی سوریا گۆڕاوه بۆ گۆڕه‌پانی یاری هێزه ركه‌به‌ره‌كانی ناوچه‌كه‌و له‌لایه‌كی تریشه‌وه چه‌كداره ئۆپۆزسیۆنه‌كان به‌شێكی زۆر له‌زه‌ویی‌‌و پێگه سه‌ربازییه‌كانی رژێمیان كۆنتڕۆڵكردووه.
به‌شێكی كه‌م له‌لێكۆڵه‌ره‌وان پێشبینی ئه‌وه ده‌كه‌ن رژێمی به‌شار ئه‌سه‌د به‌و دۆخه‌ی ئێستایه‌وه به‌رده‌وام بێت، یان ماوه‌یه‌كی زیاتر له‌ده‌سه‌ڵات بمێنێته‌وه ئه‌گه‌ر بێت‌و جه‌نگه‌كه لقی زیاتری لێنه‌بێته‌وه، به‌ڵام له‌گه‌ڵ یارمه‌تیه‌كانی ئێران بۆ رژێمی به‌شار ئه‌سه‌د پێده‌چێت حكومه‌تی تاران خۆی ئاماده‌بكات بۆ قۆناغی دوای ئه‌سه‌د.
مه‌هدی خه‌لجی، پسپۆڕ له‌بواری ئێران له‌په‌یمانگای واشنتۆن بۆ سیاسه‌تی رۆژهه‌ڵاتی خوارو ده‌ڵێت “ئێران تائێستا سه‌ركه‌وتوو بووه له‌هاوكاریكردنی سوریا، ئه‌گه‌ر یارمه‌تی دارایی‌و ستراتیژی ئێران نه‌بوایه، ئه‌سه‌د ماوه‌یه‌كی زۆر بوو روخابوو”، وتیشی “به‌ڵام له‌سه‌ر ئاستی سیاسی ئێرانیه‌كان خاوه‌نی پلانی به‌دیلن، ته‌نانه‌ت بۆ دوای روخانی ئه‌سه‌د، ئێران تا ئاستێكی به‌رز ده‌توانێت پارێزگاری له‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی خۆی بكات له‌ناوچه‌كه‌دا”.
پلانه‌كه‌ی ئێران بۆ قۆناغی دوای به‌شار ئه‌سه‌د پشتبه‌ستنه به “میلشیاكان”ی سه‌ر به‌ڕژێمی سوریا كه ئێران یارمه‌تی دروستبوونی داون‌و به “سوپای میللی” ناسراون، ئه‌م چه‌كدارانه ده‌توانن پارێزگاری عه‌له‌وییه‌كانی سوریا بكه‌ن، ئه‌وانه‌ی سه‌ر به‌ئاینزای شیعه‌ن‌و ئه‌سه‌د‌و به‌شێكی زۆر له‌ڕژێمه‌كه‌ی سه‌ربه‌و مه‌زهه‌به‌ن‌و له‌وكاته‌دا ده‌توانن له‌به‌شێكی دابڕاوی سوریا بمێننه‌وه، له‌به‌شی باكوری رۆژئاوای سوریاش، له‌سه‌ر كه‌ناری سنوریی نێوان سوریاو لوبناندا.
به‌ڵام له‌ژێر سایه‌ی یارمه‌تی‌‌و سوود وه‌رگرتنی ئۆپۆزسیۆنی چه‌كداری سوریا له‌وڵاتانی بیانی، ئه‌گه‌ری هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی سوریا بوونی هه‌یه له‌سه‌ر بنه‌مای تایفی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی، وه‌ك جیابوونه‌وه‌ی ناوچه‌ی كوردی‌‌و عه‌له‌ویی‌‌و به‌شێكی زۆری سونیه‌كان له‌لایه‌كی تره‌وه.
له‌كاتی شۆِرشی ئیسلامی ئێراندا له‌ساڵی 1979وه، ئێران سوریای وه‌ك ناوه‌ندێكی گه‌یاندن به‌كارهێناوه بۆ گواستنه‌وه‌ی چه‌ك‌و پاره‌و پاڵپشتیكردنی “میلیشیا” شیعه‌كانی لوبنان له‌وانه حیزبوڵای لوبنانی‌و پاشان گروپه‌كانی حه‌ماس‌و جیهادی ئیسلامی فه‌له‌ستینی كه ئه‌م گروپانه‌ی دژی ئیسرائیل به‌كارهێناوه، به‌ڵام له‌باری روخانی رژێمی به‌شار ئه‌سه‌ددا، ئێران ئه‌م كه‌ناڵه‌ی له‌ده‌ستده‌دات.
فه‌رمانده‌یه‌كی سوپای پاسدارانی ئێران ئاشكرایكردووه كه “سوپای میللی”ی رژێمی سوریا، بریتیه له‌تێكه‌ڵه‌یه‌ك له‌عه‌له‌ویی‌‌و شیعه، له‌سه‌ر شێوازی هێزی به‌سیجی ئێرانی دروستبووه‌و ئه‌و سوپایه زۆر به‌هێزه‌و له‌كۆمه‌لێك خۆبه‌خش دروستبووه، له‌پێناو بێده‌نگكردنی شه‌قامدا به‌كارهێنراون، به‌رپرسێكی باڵای ئه‌مریكاش بۆ رۆژنامه‌ی كریستیان ساینس مۆنیتێری ئاشكرایكردووه “سوپای میللی” له‌لیستی رێكخراوه سزادراوه‌كاندایه، چونكه “پڕۆژه‌یه‌كی هاوبه‌شی نێوان ئێران‌و حیزبوڵایه”.
مه‌هدی خلجی، پسپۆڕ له‌بواری ئێران له‌په‌یمانگای واشنتۆن بۆ سیاسه‌تی رۆژهه‌ڵاتی خوارو وتی “له‌ڕووی پڕوپاگه‌نده‌وه، ئێرانییه‌كان نایانه‌وێت له‌داهاتوویه‌كی نزیكدا بڕوا به‌كه‌وتنی ئه‌سه‌د بهێنن”.
به‌ڵام پلانی به‌دیلی ئێران له‌گه‌ڵ ئه‌م “میلشیا”یانه‌ی سه‌ربه رژێم مانای ئه‌وه‌یه ئه‌سه‌د نزیكه له‌دووركه‌وتنه‌وه له‌ده‌سه‌لات، به‌ڵام ئه‌گه‌ر بێت‌و ناوچه‌ی عه‌له‌ویه‌كان له‌سه‌ریا جیابێته‌وه، ئه‌وكاته ئێران ده‌توانێت له‌رێگه‌ی ئه‌م كۆمه‌ڵه چه‌كدارانه‌وه پارێزگاری له‌په‌یوه‌ندییه‌كانی بكات.
خه‌لجی وتی “ئێران له‌ڕێگه‌ی یارمه‌تییه‌كانیه‌وه ده‌توانێت به‌شێكی سوریا وه‌ك پردێك بۆ گه‌یاندنی یارمه‌تییه‌كانی بۆ لوبنان فه‌له‌ستین به‌كاربهێنێت”.
hawlati
04/04/2013
