سوودەکانی خوێندنەوەی چیرۆک بۆ منداڵان لە پێش نووستندا .. رەزا شوان

رەزا شوان reza shwan11

^{چیرۆک کۆنترین و گرنگترین لقە لە لقەکانی ئەدەب، لە هەموو جۆرەکانی تری ئەدەب}
^{باوتـر و بڵاوترە .. لە هەموو هۆکارە ئەدەبی و هونەرییەکانیش زیاتر کاریگەری و}
^{رەنگدانەوەی لەسەر ژیانی ئەمڕۆ و داهاتووی مرۆڤدا هەیە .}
^{چیرۆکی منداڵانیش، گرنگترین سەرچاوەی رۆشنبیریی منداڵانە، گرنگترین هۆکاری}
^{پەروەردە و فێرکردن و فێربوونیشە، یارمەتیی منداڵان دەدات، بۆ ئەوەی بە دروستی}
^{زووتر پێبگەن و، خێراتر و باشتریش بیر و هۆش و ئەندێشە و بەهـرەکانیان گەشە}
^{بکەن .. هۆکارێکی ئاسانیشە بۆ چاندنی رەوشتی بەرز و رەفتاری راست و دروست .}
^{ئێمە لە ( ٣ / ٤/ ٢٠١٥) دا لە سایتەکاندا لە ژێر ناوی ( دەربارەی چیرۆکی منداڵان )}

^{بە شێوەیەکی گشتی، باسمان لە سوود و لە گرنگییەکانی چیرۆکی منـداڵان کردووە .}

^{لەم نووسینەمدا، زۆر بە کورتی باس لە گرنگترین سوودەکانی گێڕانەوە یا خوێندنەوەی}
^{چیرۆک و هەقایەت بۆ منداڵان لە پێش نووستندا دەکەین .. بەو مەبەستەی کە دایکان و}

^{باوکانی خۆشەویست سوودی لێوەربگرن .}
^{ئەگەرچی تەکنۆلۆژیا لە هەمـوو بوارەکاندا، لە شۆڕشێکی داهێنانی دانەبـڕاو دایە و..}
^{رۆژ لە دوای رۆژ داهێنانی سەیر و سەمەرەتر دەبینین .. بێگومان بواری منداڵانیش،}
^{تیشک و پشکی لە داهێنان و پێشکەوتن بەرکەوتووە .. لەوانەش ئامێری پلەیستێشن و}

^{ئەتاری و مینی ئایپات و، بە دەیان دەزگا و بابەتی دروستکراوی تری یاری بۆ منداڵان .}
^{بەڵام تا ئەمڕۆش، چـیرۆک و نـەزیلە و هەقـایـەت و داسـتان و ئەفسانە فـۆلـكلۆرییە}
^{رەسەنەکانمان خۆشی و چەژیان کاڵ نەبوونەتەوە .. ئەم چیرۆکانە، لە کوردەواریدا بە}

^{( چیرۆکەکـانی گوێئاگـردان ) یش ناودەبرێن . گەنجینەیەکی زۆر دەوڵەمەند و رەنگینی}
^{چیرۆک و هەقایەتی فۆلکلۆریمان بۆ منداڵان هەیە .. لەوانەش : تیتلە و بیبلە، دەنکە}
^{هەنارە، کاکـۆڵ زێڕین، ئەحەی کـۆڕنۆ، مریشکە قوندە و رێوی، پیرەژنی جادووبـاز و}

^{چەرخ و فەلکە ئەفسووناوییەکەی، کوڕە ئازاکە و ئەژدیهاکە، ... هتد.. کە چیرۆکخوان}

^{داپرە یا باپیرە یا دایک یا باوک بۆ منداڵەکانیان یا بۆ منداڵانی کوڕەزا یا کچەزاکانیان بە}
^{شێوازێکی شیرین و خۆشەوە بۆیان دەگێڕانەوەوە .. بە دەستەواژەی ( هەبوو نەبوو )}

^{یا (رۆژێک لە رۆژان ) یا ( ساڵـێک لە سـاڵان ) یا ( دەگێڕنەوە و دەڵێن : ... )}
^{کۆتاییەکەشی بە( چەپکێ گوڵ و چەپکێ نێرگز .. مەرگـتان نەبینم هەرگیزا و هەرگیز )}
^{یا( منیش هاتمـەوە و کڵاشـەکانم دڕا .. هیچــیشم پـێ نەبـڕا ) .. بە پێی هەڵسەنگاندنی}
^{ئەمڕۆ بۆ چیرۆکی منداڵان، بەشێکی زۆر لە چیرۆک و لە هەقایەتە فۆلکلۆرییەکان لە}

^{رووی بیرۆکە و ئەنجامەوە، بۆ منداڵان ناشـێن و بنەماکان و مەرجە پێویستییەکانی}

^{چیرۆکی منداڵانیان تێدا نین .. یا ئەنجامەکانیان بۆ منداڵانی ئەم سەردەمە لەبارنین .}

^{بۆ نموونە چیرۆکی ( دەنـکە هەنــارە ) کە جادووی تێدایە و، کۆتایی چیرۆکەکەش بە}

^{ژیانێکی خۆش بۆ دەنکە هەنارە و بە کۆتایی ژیانی باوەژنەکەی دەنکە هەنارە دێت ..}
^{ئەمە وا لە منداڵ دەکات کە بڕوای بە جادووکردن هەبێت .. هەر هەمـان بیرۆکە، لە}
^{چیرۆکی ( پیرەژنی ئەفسوون باز و چەرخ و فەلەکەکەی ) .}
^{چیرۆکی منداڵان گەوهـەرێکی زۆر گران بەهایە .. جیهانێکی پڕ لە خۆشی و شادییە ..}
^{جیهانێکە پڕە لە ئەندێشەی ناسک و لە داهێـنان .. کە منداڵان لێی بچـنە ژوورە .. ئیتر}
^{حەز ناکەن لێی دەربچـن .. چیرۆک گرنگییەکی زۆری لە ژیانی منداڵاندا هەیە .}
^{زانایانی سایکۆلۆژیای منداڵان و پەروەردەکاران و پزیشکانی پسپۆری منداڵان، چیرۆک}
^{بە گرنگترینی هۆکارەکانی پەروەردەی کارتێکەر دەزانن .. داواش لە دایکان دەکەن، کە}
^{زۆر پێویستە بگەڕێنەوە، بۆ گێڕانەوە یا خوێندنەوەی چیرۆک بۆ منداڵەکانیان لە پێش}
^{نووستندا .. بۆ ئەوەی بە دڵنیایی و دڵشادییەوە بنـوون و .. خەونی ناخۆش نەبینن .}
^{بۆچی چەخت لەسەر ئەوە دەکرێت، کە دایکان چیرۆکەکان بۆ منداڵان بخوێننەوە یا}
^{بگێڕنەوە ؟ بێ لایەنگیری و بێ کەم کردنەوەی رۆڵی باوکیش لەم بوارەدا، بەڵام ئەمە}
^{راستییەکە و زۆربەمان هـاوڕاین لە گەڵیدا، ئەو سۆز و ناسکی و هێمنی و نەرمی و}
^{شیرینی و چەژە سروشتییەی، کە لە دەنگی دایکاندا هەن .. لە دەنگی باوکاندا نین ..}
^{زاناکانش دایکان بە توانتر و سەرکەوتووتر دەزانن لە گێڕانەوە و خوێندنەوەی چیرۆک}
^{بۆ منداڵان .. لە راپرسییەکی مەیدانیدا، کە لە نێوان ژمارەیەکی زۆری منداڵاندا ئەنجام}
^{درا .. لە ( ٦٢ ./. ) ی منداڵان دەنگیان بۆ ئەوە دا، کە دایکان لە خوێندنەوەی چیرۆکدا}
^{باشترن لە باوکان .. لە (٣١ ./. ) يش دەنگیان بۆ باوکان دا .. لە (٧ ./. ) یش دەنگیان}
^{بۆ یەکسانی هەردوو لا دا .. لەم راپرسییەدا، رێـژەی دەنگەکانی دایکان، دوو هێـندەی}
^{رێـژەی دەنگەکانی باوکانن .}
^{نووسەری ناسروای ئەدەبی منداڵان ( مایـکل روزبـن ) دەڵێ : " هـەر لە منداڵیمەوە،}
^{دایکم چیرۆکی بۆ دەخوێندمەوە .. کتێبێکی زۆرم هەن کە دایکم بۆمی خوێندوونەتەوە،}

^{داواشم لێـدەکرد، کە هەندێکیان دووبـارە و چەند بـارە بۆم بخوێنێتەوە "}

^{نامەوێت لەمە زیاتر لە سەرناوی نووسینەکەم دوور بکەومەوە، دێمە سەر گرنگترین}
^{سوودەکانی گێڕانەوە یا خۆێندنەوەی چیرۆک و هەقایەت بۆ منداڵان لە پێش نووستندا :}
^{١ـ لە دوای رۆژێکی درێـژی پڕ لە کۆشش و لە یاریکردن و لە هەڵبەزینەوە و شەکەت}
^{بوون .. لە لۆمە و تووڕەبوونی گەورەکان لە منداڵ .. گێڕانەوە یا خوێندنەوەی چیرۆک}
^{بۆ منداڵ، کارتێکردنێکی ئەفسوونی هەیە .. کە لە حەبی ( ڤالیۆم ) زیاتر کپی دەکاتەوە،}
^{ماسوولەکەکانی و دەمارەکانی و پێڵووی چاوەکانی خاودەبنە .. بە دەنگە پـڕ لە سۆز و}
^{شیرینەکەی دایکی .. بە خۆشی و بە دڵنیاییەوە دەنوێت و.. خەونی خۆشیش دەبینێت .}
^{٢ـ ئەمە یەکەمین هەنگاوی ئەرێنییە .. بۆ ئەوەی هەر لە منداڵییەوە حۆشەویستی و}
^{ئارەزووی خوێندنەوە لە دڵە قنـج و پاکەکـانی منداڵاندا بڕوێن و، خوو بەخوێندنەوەی}
^{کتێب و گۆڤارەوە بگـرن و، ببن بە هـاوڕێی کتێب و .. بە خووگرتووی خوێندنەوە .}
^{٣ـ لە گێڕانەوە یا خوێندنەوەی چیرۆکدا بۆ منداڵان .. منداڵان فێری ئەوە دەبن کە}
^{بە باشی گوێ بگرن و، بـیر و هـۆش و چـاو و گوێیان لە لای چیرۆکخوێن بێت .}
^{٤ـ دەتوانن لە رێی گێڕانەوە یا خوێندنەوەی چیرۆکەوە .. پەیامێکی بە سوود و پیرۆزی}
^{دیاری کراو بە منداڵان بگەیەنن، بۆ نموونە چاندنی ( کوردستان پەروەری ) و دڵسۆزی}
^{و هاوبەستەبوون بۆ کورد و کوردستان .. هەستی خۆشەویستی و مرۆڤـایەتی .}
^{٥ـ چیرۆکەکانی پێش نووستن یەکەمین هەنگاوە، کە بتوانن لە میانەیانەوە کەسێتییەکی}
^{دروستی منداڵان بنیات بنێن و، بەها رەوشتییە بەرزەکان و جوانەکان لە دڵیاندا بڕوێنن.}
^{بۆ نموونە : چیرۆکێ دەربارەی (راستگۆیی )، چیرۆکێ دەربارە ( دڵسۆزی )، چیرۆکێ}
^{دەربارەی ( نیشتمان پەروەری )، چیرۆکێ دەربارەی ( قارەمانێتی پێشمەرگە ) ... هتد.}
^{٦ـ لە رێی خوێندنەوە و گێڕانەوەی چیرۆکەوە، زمانی منداڵان گەشە دەکات و کۆمەڵێک}
^{وشە و رستەی تازە فێردەبن و، فەرهـەنگی وشەکانیان دەوڵەمەنتر و رەنگینتر دەبێت،}
^{لە وانەکانی قوتابخانەشدا، سوودێکی باش لەم وشە و رستە تازانەیان وەردەگـرن .. بە}
^{تایبەتی گەر لە وانەی کوردیدا داوایان لێبکەن داڕشتنێک دەربارەی بابەتێک بنووسن .}
^{٧ـ بە بەخشینی کاتێکتان بە خوێندنەوە یا گێڕانەوەی چـیرۆک بۆ منداڵەکـانتان .. ئەو}
^{هەستەیان لا درۆست دەبێت کە خۆشەویستن و بایەخیان پێدەدەن و رێزیـان لێدەگرن .}
^{٨ـ چیرۆک هێزی ئەندێشە و بیرکردنەوە لە لای منداڵان بەهێز دەکات .. چونکە چیرۆک}
^{و هەقایەتەکان، پڕن لە پەندی خۆش و بەسوود و لە مەتەڵ و لە مەبەست و گرێ .. وا}
^{لە منداڵان دەکەن کە بە قووڵی بیر بکەنەوە، شیبکەنەوە و وەڵامی مەتەڵەکان بزانن و،}
^{گرێکان بکەنەوە و لە چارەسەرکردنی کێشەکان را و بۆچوونیان هەبێ .. بۆیە بە وردی وردی}
^{و بە ئارامی، تا کۆتایی لەگەڵ چیرۆکەکاندا دەڕۆن و گوێ دەگرن .. تا بـزانن دوایی و}

^{دوایتر چی روودەدات و، بەسەرهاتەکان دەگەن بە کوێ و بە چی ..؟ ئەمەش یارمەتیی}
^{منداڵان دەدات، بۆ ئەوەی بە شێوەیەی لۆژیکی بیر لە زنجیرەی رووداوەکان بکەنەوە .}
^{٩ـ گەلێ لە هەقایەت و چیرۆکەکانی پێش نووستن کە دەربارەی کەسایەتییە ناودارەکان}
^{و وڵاتان و شوێنە مێژوویەکان و قارەمانانن، وەکو گەنجینەیەکی زانیاریی گشتی وان بۆ}
^{منداڵان، وەکو سەرچاوەش وان، بۆ ئەوەی ببن بە ئیلهامیان لە داهاتوودا.. بۆ نموونە :}
^{چیرۆکی ( بەردە قارەمـان ) کە بۆتە شیوێنەوارێکی نیشتمانی پیـرۆز و، بە سومبلێک}
^{بۆ شۆڕشگێڕێکی کوردستانی، بۆ یەکەمین مەلیکی کوردستان (شێخ مەحموود)ی نەمر}
^{یا ( ئەشکەوتی چـەمی رێـزان ) وەکو یەکەمین بنکەی پێشمەرگە قارەمانەکانی شۆڕشی}
^{ئەیلوولی مەزن، یا چیای قەنـدیل، چیای ئاگری داغ، چیرۆکی نەبەردی پێشەوای نەمـر}
^{( قـازی محەمەد ) لە بەردەم سێدارەدا .. پاڵەوانێتی سەرکردەی شۆڕشگێڕ، شـێرەژن}
^{( قەدەمخـێر )ی کوردستان پەروەر .. داستانی ( دوانگزە سوارەی مەریوان )، ... هتد.}
^{١٠ـ خوێندنەوە یا گێڕانەوەی چیرۆکەکان بۆ منداڵان لە پێش نووستندا، تێکەڵ بوونی}
^{نێوان ئێوەی دایکان و منداڵەکانتان خۆشتر و بەهێزتر دەکەن .. کە لەگەڵ چیرۆکەکەدا}
^{بە زەردەخەنەیەکی ناسکەوە دەست بە سەریاندا دەهێنن .. بەم سۆز و گوزارشت کردنە}
^{تەزوویەکی سۆز و خۆشی و شادی و خۆشەویستی بە جەستە و دەروونیان دەبەخشن.}
^{١١ـ گەر چیرۆک خوێندنەوە و گێڕانەوەی پێش نووستن، ببێت بە کارێـکی شەوانەی}
^{راهاتووی ئاسایی .. منداڵان لەسەری رادێن .. گەورەشبن خوێندنەوە لە پێش نووستندا}

^{دەبێت خوویەک و بە ئارەزوویان .. دواتریش لە هەر کاتێکی گونجاودابێت دەخوێننەوە.}
^{١٢ـ خوێندنەوە یا گێڕانەوەی چیرۆکەکانی پێش نووستن .. منداڵان فێری رۆتین دەکەن،}
^{بە پێی کات، نەخشەداڕێژی بۆ ژیان و کارە رۆتینییەکانی رۆژانەیان دەکەن .}
^{١٣ـ توێژینەوە پراکتیکییەکان ئەوەیان سەلماندووە کە خوێندنەوە یا گێڕانەوەی چیرۆک}
^{بۆ منداڵان لە پێش نووستندا، دەروون خـۆشی و زەیـن تیـژی و خەیـاڵ فـراوانی و}
^{گەشبینی و بڕوابەخۆبوون و هیواداری و توانای داهێنانیان پێدەبەخشن .. پەیوەندی}

^{نێوان دایک و باوک و مامۆستاکانیش زۆر بەهـێز دەکەن .}
^{پزیشکی سایکۆلۆژیای ئەمریکی ( ریتـشارد ولفـسون ) کە چەندین کتێبی بۆ منداڵان}
^{نووسیوە، دەڵێ : " لە وانەیە ئاسان نەبێت کە باوکـان و دایـکان، هەموو شەوێک}
^{کاتی رەخساوی تەواویان بۆ خوێـندنەوەی چیـرۆک بۆ منداڵەکـانیان هەبێت .. بەڵام}
^{ئەوەی کە پێویستە بیزانن .. کە ساتەکانی چیرۆکی پێش نووستن، یارمەتیی دروست}
^{بوونی پەیوەندییەکی بەهێز دەدەن، لەگەڵ منداڵەکانیاندا .. رۆڵـێکی گـرنگیشیان لە}
^{گەشەکردنی رۆشـنبیری و هۆش و دەروونی منداڵاندا هەیە "}
^{١٤ـ هەندێ کەس وا دەزانن کە چیرۆکەکانی پێش نووستن تەنها هۆکارێکن بۆ خۆشی}

^{خستنە دڵی منداڵان و خاوبوونەوە و خەولێکەوتنیان .. بەڵکو ئەم چیرۆکانە ئاسۆی}

^{رۆشنبیری و ئەندێشەیی و بیری منداڵان فراوانتر دەکەن .. منـداڵان وەکو ئیسفەنـج}
^{وان، زۆر لەو شتانەی کە دەیان بینن یا لە گەورەکانەوە دەیان بیستن هەڵیان دەمژن .}
^{١٥ـ چیرۆکەکانی پش نووستن توانای دەربڕین و گوزارشتکردنی منداڵان بەهێز دەکە}
^{توانای گفتـوکۆ و دیالـۆگ و رەخـنە و سەرنـج و بۆچـوونیان بەهـێز دەبن .}
^{١٦ـ هۆکارێکی باشن بۆ گۆڕینی رەفتارەکانی منداڵان بەرەو باشتر .. بۆ نموونە ئەگەر}
^{منداڵێک گۆشەگـیر بێ .. وای لێدەکات لەگەڵ کەسانی تردا گفتوگـۆ بکات .. یا ئەگەر}
^{منداڵێکی بزێو و زۆر جووڵە بێ، هێمن دەبێت و دادەنێشێ و گوێ لە چیرۆک دەگرێت .}
^{١٧ـ چیرۆکەکانی پێش نووستن هاندەرەن بۆ ئەوەی کە منداڵان ئەرکەکانی قوتابخانەیان}
^{جێبەجێ بکەن، تا بە خۆشییەوە گوێ لە چیرۆکەکان بگرن و.. بە دڵنیاییشەوە بنوون .}
^{١٨ـ گەر دایـکان و باوکـان بتـوانن سوود لە چیرۆک و، لە داڕشتنی چیرۆکـدا ببینن ..}
^{دەتوانن یارمەتی منداڵەکانیان بدەن و گرانترین بابەتیش لە بۆتەی چیرۆکدا دابڕێژن و،}
^{بە ئاسانی منداڵەکانیان تێبگەیەنن .. من وەکو مامۆستایەک، کە سی ساڵ لە قوتابخانەی}
^{بنەڕەتیدا، بە تایبەتیش وانەی ( بیرکـاری ) م دەوتەوە .. تا رادەیەکی زۆر، سوودم لە}
^{داڕشتنی بابەتەکانی بیرکاری لە چوارچێوەی چیرۆکی ئاسان و ساکاردا، گرێدانیان بە}
^{بە ژیـان و ژینگەی خـودی قوتابییەکـانم وەرگـرت .. گرانـترین بابەتی بیرکاری کە}
^{دەمخستە چوارچێوەی چیرۆکێکەوە .. قوتابییەکانم زۆر بە خۆشی و بە شەوق و بە}
^{پەرۆشەوە گۆیـان لێدەگرتم و، بابەتەکەیان بە لاوە زۆر ئاسان دەبـوو .. هەر خـودی}

^{قوتابییەکانم و کەسانی سادەی گەڕەکەکەیان و ژینگەی نزیکی خۆیانم دەکـردن، بە}

^{هەوێنی چیرۆکەکانم و، بە پاڵەوان و كەسێتییەکانی چیرۆکەکانم .. ئەم ئەزموونەشم}

^{بۆ وانەکانی تریش بەکاردەهێنا بۆ ( کوردی، مێژۆ، زانیاری، جوگرافیا ) .. چیرۆک}

^{هۆکارێکی باش بوون .. بۆ منی مامۆستای فێرکەر و، بۆ قوتابییە فێرخوازەکانم .}
^{١٩ـ گوێگرتن لە چیرۆک لە لایەن منداڵانەوە .. ئارەزووی نووسينیان دەخرۆشێنێ}
^{لەوانەیە بە چیرۆکێک یا پەخشانێک .. گوزارشت لە بیرۆکەکانی خەیاڵیان بکەن .}
^{٢٠ـ ئەو شتانەی کە ناوین و قەوارە و جەستەیان نییە و نابینرێن .. دەتوانرێت لە}
^{میانەی چیرۆکەوە مناڵان لێیان تێبگەن .. بۆ نموون : ئـازایەتی، سەرکـەوتن،}
^{دڵسۆزی، خۆشەویستی، راستگۆیی، دادپەروەری، یارمەتی ، ئـازادی، ... هتد .}

^{چـۆن چـیرۆک هەڵـدەبـژێرن ؟}
^{١ـ ئەو چیرۆکانەی هەڵیان دەبژێرن و بۆ منداڵەکانتان دەیان خوێننەوە یا دەیان گێڕنەوە}
^{لە پێش نووستندا، پێویستە لە رووی ناوەڕۆک و فۆرمەوە بە پێی تەمەنی منداڵان بن :}
^{(*) منداڵانی (٣ ـ ٦) ساڵان، کە قۆناغی پێش چوونە قوتابخانەیە .. یا قۆناغی باخچەی}
^{ساوایانە، پێویستە چیرۆکەکانیان ئاسـان و ساکـاربن، لە رووی زمـان و داڕشـتنەوە ..}
^{ئەگەر کتێبێکی چیرۆکتان بۆ ئەم قۆناغە هەڵـبژارد .. پێویستە وشە و رستەکانی کەمبن}
^{.. زیاتر بە وێنەی رەنگاوڕەنگ و جـوان رازانرابێتنەوە .. لە ئامۆژگاری و شکیشەوە}
^{دووربن .. منداڵانی ئەم قۆنـاغە، حەز بە چیرۆکە ئەندێشەییەکان دەکەن، کە دەربارەی}
^{ئـاژەڵ و باڵـندەن .. پێویستە چیرۆکەکان کورتبن و لە ( ٦ ـ ١٠) خولەک تێنەپەڕن .}
^{(*) منداڵانی (٦ ـ ١٠) ساڵان، حەزیان لەو چیرۆکە ئەندێشەییانەیە، کە پاڵەوانەکانیان}
^{سەرکێش و، لە توانا بەدەرن .. حەزیش بە چیـرۆکی وەرگێـڕاو لە زمانەکانی ترەوە}
^{دەکەن، کە سەرنـج راکێشن و، زانیاری بە سوود و خۆشیان لێوەردەگـرن .}
^{(*) منداڵانی (١٠ـ ١٢) ساڵان، حەزیان بە چـیرۆکی ریالیستی و ئەو چیرۆک و}
^{هەقایەتانەیە، کە پاڵەوانەکانیان کەسانێکی ئازا و جیدین .. حەزیش لە چیرۆکی}
^{سەرکێشی و لە داستانە فۆلـکلۆری و میللی و مێـژووییەکانیش دەکەن .. بۆ}
^{نموونە چیرۆکەکانی : دوانگزە سوارەی مەریـوان، قەڵای دمـدم، کوڕە ئازاکە}
^{و ئەژدیهاکە، کاوەی ئاسنگەر، داستانەکانی پێشمەرگەکانی کوردستان، ... هتد .}
^{٢ـ هەموو دایک و باوکێک چیرۆکنووس نین، تا بە پێی مەرجەکـانی چیرۆکی}
^{منداڵان چیرۆکی شیاو بۆ جگەرگۆشەکانیان دابڕێژن .. دەتوانن لە سایتەکانی}
^{ئینتەرنێـتدا، چـیرۆکی گونجاو و بەسوود هەڵـبژێرن .. بە داخـەوە تا ئێستا لە}
^{ئینتەرنێتدا، بە زمانی کوردی سایتێکی تایبەتیمان بۆ منداڵانی کوردمان نییە .}
^{٣ـ دەتوانن لە بەشی منداڵان لە کتێبخانە گشتییەکانی شارەکاندا، کتێبی چیرۆک}
^{بۆ منداڵەکانتان بخوازن باشتریش وایە ( پسوولەی خواستنی کتێب ) بۆ خۆتان}
^{یا بۆ منداڵەکانتان وەربگرن .. دەتوانـن چەنـد کتێبێکی چـیرۆکی مـنداڵان بۆ}
^{ماوەیەک بەرنەوە بۆ ماڵەوە . لە کتێبخانەکانی ئەوروپادا بۆ ماوەی مانگێکە}
^{دەشتوانن دووجار لەسەر یەکتری هەرجارەی بۆ مانگێکی تر تازەی بکەنەوە .}
^{٤ـ دەتوانن لە نەنکان و باپیرەکان و کەسانی بە تەمـەن، چیرۆک و هەقایەتە}
^{فۆلکلۆرییە کوردییەکانمان وەربگرن و، بۆ جگەرگۆشەکانتانی بگێڕنەوە .}
^{٥ـ لە زۆربەی قوتابخانە بنەڕەتییەکاندا، کتێبخانە هەیـە، کە مامۆستای زمانی}
^{کوردی سەرپەرشتی دەکا .. پێویستە قوتابخانەکان قوتابییەکانیان هانبدەن بۆ}
^{ئەوەی کتێبی چیرۆکی هەمەچەشنە بخوازن، یا خۆیان بۆیانیان بخوێننەوە .}
^{٦ـ پێویستە لە هەر ماڵێکدا کتێبخانەیەک هەبێت .. بەڵکو پێویستە لە ژووری}
^{تایبەتی منداڵانیشدا، کتێبخانەیەکی قنج هەبێت .. بە کتێبی چیـرۆکی خۆش بۆ}
^{منداڵان و بە گۆڤاری منداڵان و، بە کتێبی هەمە بابەتی ئاسان و رەنگاوڕەنگ}
^{بۆ منداڵان بیـڕازێننەوە .. تا لە منداڵییەوە منداڵان هۆگـری خوێندەنەوە ببن و،}
^{کتێب ببێت بە هـاوڕێیان و .. بە سەرچـاوەیەکی رۆشـنبیری و زانیـارییان .}
^{٧ـ ئەو چیرۆک و هەقایەتانە بۆ منداڵەکانتان هەڵبژێرن، کە بڕوا و متمانەبەخۆبوون و}
^{هیـوا و گەشبینییان پێدەبەخشن و .. بە کۆتاییەکی خۆش و بە سەرکەوتن کۆتاییان دێن،}
^{فێری ئەوەیان دەکەن کە لە ژیاندا شکستی و سەرکەوتن هـەیە .. فێریان دەکەن کە لە}
^{کۆشش و خەباتی بێوچان و خۆڕاگری و کۆڵنەداندا، شتێک نییە کە ناوی ئەستەم بێت.}
^{٨ـ ناشبێت دایکان و باوکان تەنها هەقایەت و چیرۆکە کلاسیکی و فۆلکلۆرییەکان بکەن}
^{بە سەرچاوەیان .. بە سەدان چیرۆکی ریالیستی و جیهانی سەردەمیانەی تازەش هەن ..}
^{کە لەگەڵ ئارەزوو و توانا و حەز و خواستەکانی منداڵانی ئەم سەردەمەدا دەگونجێن .}
^{٩ـ پێویستە بابەتەکانی چیرۆکە هەڵبێراوەکان : چاکەخوازی، راستگۆیی، دەستپاکی،}
^{نیشتمان پەروەری، دڵسۆزی، رێزگرتن، یاسا سەروەری، پیاوەتی، هاوڕێتی، بەهـا}
^{بەرزەکان، رەوشت بەرزی، نەریتە جوانەکان، ئاراستە پەسەندەکانیان لە خۆگرتووبن .}
^{سوکرات دەڵێ : " پەروەردەی رەوشتی بۆ مرۆڤ .. کرنگترە لە نان و لە جلەکانی "}
^{١٠ـ بۆ لە کۆڵـکردنەوە .. بە چـیرۆکە تۆمارکراوەکـانی سەر کاسێت و سـیدی .. یا}
^{چیرۆکەکانی یۆتوب .. لە پێش نووستندا، بەو چیرۆکانە منداڵەکانتان هەڵمەخەڵەتێنن .}
^{١١ـ هەردەمیش ئەو چیرۆکانە بۆ منداڵەکانتان هەڵبژێـرن .. کە هیـوا و گـەشبینییان}
^{پێدەبەخـشن .. نەک ئەو چیرۆکـانەی کە رەشبـینی و بێ ئومێـدیان پێدەبەخـشن .}
^{رەچاوکردنی چەند فاکتەرێک لە خوێندنەوە یا گێڕانەوەی چیرۆکەکان}

^{بۆ منـداڵان .. لە پێش نووستندا :}
^{١ـ ئێوە لە هەموو کەسێک باشتر منداڵەکانی خۆتان دەناسن، کە لە چی دەترسن و لە}
^{چی قارس دەبن و رقیان لێدەبێتەوە .. بۆیە پێویستە ئەو چیرۆک و هەقایەتانەیان بۆ}
^{هەڵبژێرن کە خۆشی و شادی دەخەنە دڵییانەوە .. چیرۆکی ترسناک و توندوتیژییان بۆ}
^{هەڵمەبژێرن، یا ئەو چیرۆکانەی ئاژەڵ و دەعبای دڕندە و ترسناکیان تێدایە .. با خەونی}
^{ناخۆش نەبینن و، دووچاری ترس و مۆتـەکە نەبن .. ئەگینا ترسنۆکیان لێدەردەچـن .}
^{٢ـ خوێندنەوە یا گێڕانەوەی چیرۆکەکانی پێش نووستن بۆ منداڵان .. پێویستە دایکان و}

^{باوکان یا هەر چیرۆکخوێنێکی تر .. بە شێوەیەکی هونەری و فەنتازی چیرۆکەکان و}

^{هەقایەتەکان پێشکەش بکەن. بە پێی رووداوەکانی چیرۆکەکان و رۆڵی کەسێتییەکان،}
^{بە پێی پێویست گۆڕانکاری لە دەنگەکانتاندا بکەن، دەستپێکی خوێندنەوەی چیرۆکەکان،}
^{بە هێمنی و نەرمی و هێواشی و، بەرەبەرەش دەنگەکانتان بەرز بکەنەوە .. لە کۆتایی}
^{چیرۆکەکانیشدا دەنگەکانتان خاو بکەنەوە .. تا منداڵان هەست بەوە بکەن کە چیرۆکەکە}
^{لە کۆتاییەوە نزیک بۆتەوە .. ئەمەو جۆڵەی دەست و سەرتان و گۆڕينی دەموچاویشتان}
^{کاریگەری و جەژ بە منداڵانی سەیرکەر و گوێگر دەبەخشن . بۆ نموونە کە رووداوێکی}
^{ناکاوی دێتە پێشەوە .. چاوەکانتان بکەنەوە .. یا کە رستەیەکی وەک ( بەرخە جوانەکە}
^{باعاندی ) .. دەتوانن ئێوەش لاسایی دەنگی بەرخ بکەنەوە و، بباعێـنن .. بە کورتی}
^{پێویستە ئێوەی چیرۆکخوێن یا گێڕەرەوە، وەکو ئەکتەرێکی شانۆیی .. نواندن بکەن.}
^{٣ـ باشتر وایە لە ژوورەکانی نووستنی منداڵەکانتاندا، چیرۆکەکانیان بۆ بخوێننەوە یا}
^{بگێڕنەوە .. دەبێت ژوورەکانیش ئارام بن .. تەلەفزیۆن و رادیۆ و ئینتەرنێت و هەر}
^{ئامێرێکی تری دەنگی بکوژێننەوە .. دەرگاکانی ژوورەکانیشیان بگرن .. بۆ ئەوەی}
^{منداڵەکانتان روانین و بیریان لە لاتان بێت لە کاتی پێشکەشکردنی چیرۆکەکاندا .}
^{٤ـ ئەگەر منداڵەکانتان، لە هەندێ شەواندا، حەزیان لە خوێندنەوە یا گێڕانەوەی چیرۆک}
^{نەکرد .. یا حەزیان لە جۆرە چیرۆکانێک نەکرد .. زۆریان لێمەکەن و ناچاریان مەکەن}
^{.. بە هەر حاڵ خوێندنەوە یا گێڕانەوەی چیرۆک لە هەموو شەوێکدا لە پێش نووستن،}
^{دەبێتە خوویەکی دەق گرتووی و بە حەزێکی ئاسایی و رۆتین بە لای منداڵەکانتانەوە .}
^{٥ـ چاوەڕوانی ئەوەش بکەن، کە لە کاتی خوێندنەوە یا گێڕانەوەی چیرۆکەکاندا ..}
^{منداڵەکانتان دەربارەی رووداوەکان یا کەسێتییەکانی چیرۆکەکان پرسیارتان لێبکەن ..}
^{ئەمەش خاڵێکی ئەرێنییە .. ئەوە دەگەیەنێت .. کە تێکەڵ بە چیرۆکەکان بوونە و،}
^{بیر و هۆشیان لای ئێوەیە .. یا خۆتان لە میانەی خوێندنەوەی چیرۆکەکاندا پرسیاریان}
^{لێبکەن .. بۆ نموونە : لە دوای ئەوە .. لە منداڵەکانتان بپرسن، بە را و بۆچوونی ئێوە}
^{دوای ئەوە چێدەبێت ..؟ یا قەلەڕەشەکە بیری لە چی دەکردەوە .. ؟ .. لەم جۆرە .}
^{ئافەرین و دەمخۆشیش لە منداڵەکانتان بکەن .. کاتێک کە را و وەڵامێکی باش و جوان}
^{دەدەنەوە .. بەڵام زیادەڕۆیش لە ستایش و لە دەستخۆشی و ئافەرین کردنیان مەکەن .}
^{٦ـ جار و بار لە هەندێ شوێنی چیرۆکەکاندا .. بە ئەنقەست راوەستن و بێدەنگ ببن ..}
^{تا منداڵەکانتان پێتان بڵێن، درێـژە بە خوێندنەوە یا گێڕانەوەی چیرۆکەکان بدەن .}
^{٧ـ وریابن، ئەو جۆرە چیرۆکانەیان بۆ مەخوێننەوە، کە درۆ و فڕوفێڵ و ناپاکی و ترس}
^{و دوژمنکاری و چەقاوەسوویی و دزی و زیدەڕۆیی لە رادەبەدەریان تێدان .. چۆنکە لە}
^{جیاتی سوود و بنیاتنان .. زیانیان پێدەگەیەنن .. کاردانەوەیەکی نەرێنیان دەبێت و، لە}
^{رووی دەروونی و رەوشتیشەوە .. منداڵان لە ڕێ دەدەکەن و .. دەیان رووخێـنن .. بۆ}
^{نموونە زنجیرە کارتۆنی خەیاڵی ( گرین دایزەر ) یا ( بەرماڵی با ) یا ( پیاوی هەڵفڕ )}
^{یا (سوپەرمان ) یا ( عەلی بابا و چل دز ) یا ( دێوەکە و گۆڕنەتەڵە و براکانی ) ...هتد.}
^{٨ـ ئەگەر منداڵەکانتان، داوای دووبارە خوێندنەوەی یا گێڕانەوی چیرۆکێکیان لێکردن ..}
^{بێزار مەبن .. بە پێخۆشحاڵییەوە، بە کەمێک گۆڕانکای لە خوێندنەوە و گێڕانەوەیان ..}
^{بە چەژ و تامێکی شیرینترەوە .. هەر وەکو ئەوەی کە چیرۆکێکی تازەیان بۆ بخوێننەوە}
^{یا بگێڕنەوە .. دووبارە و چەند جارە .. پێشکەشیان بکەنەوە .}
^{٩ـ لەگەڵ پێکەنین و رووخۆشی و گەشی منداڵەکانتاندا .. ئێوەش وەکو ئەوان پێبکەنن}

^{و، رووی خۆتـان خۆش و گەش بکەن .. تا منداڵەکـانتان وا هەست بکەن، کە ئێوەش}

^{بەشداری هەست و نەست و خۆشی و ویژدان و دەروونیان دەکەن .}
^{١٠ـ کۆتایی هەقایەت و چیرۆکەکەکانتان بە خۆشی و نەرمی و ناسکی کۆتایی پێبهێنن .}
^{داواش لە منداڵەکانتان بکەن .. کە ئەو مەبەستانە بدۆزنەوە کە ئامانجی چیرۆکەکە}
^{بوون .. پەندە جوانەکان و مەبەستە باشەکانیش، بە ژیانی منداڵەکانتانەوە گرێ بدەن .}
^{١١ـ چەند جارێک لە کاتی خوێندنەوە یا گێڕانەوەی چیرۆکەکاندا بە ئەنقەست باوێشک}
^{بدەن و .. دەست بە دەمتانەوە بگرن .. وەکو ئەوەی کە خەوتان بێت .. ئەم شـێوازە}
^{کاردەکاتە سەر منداڵەکانتان و .. لەوانەیە ئەوانیش خاوببنەوە .}
^{١٢ـ لە کۆتایی چیرۆکەکاندا .. لە منداڵەکانتان بپرسن .. ئایا ئەگەر ئێوە لە شوێنی}
^{پاڵەوان یا کەسیەتییەکانی چیرۆکەکە بوونایە چیتان دەکرد ..؟ سەرسامن بە کامیان ..؟}
^{لە کۆتاییدا .. وەکو دەڵێن : " فێربـوون لە منداڵیدا .. وەک نەخشی سەر بەرد وایـە "}

^{رەزا شوان / نەرویـج / ٢٠١٦}

چاوپێکەوتن

تایه‌ری خه‌لیلی.. ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ی له‌ڕێی ‌سروودی(له‌قه‌ندیلی سه‌ربه‌رزه‌وه‌) ناسیمان...!

جمێشت کۆماریخوازیەل جەژنێ خاوەنکار وە گشت ئەهلێ یاری کوردستان پیرۆزبایی کەی

بەدرخان؛ بیرەوەریی مستۆ دادار بڵاودەکاتەوە

رادیۆ کوردی کرماشان و رۆڵی لە بوژاندنەوەی گۆرانی مووسیقی کوردی دا

پیاوێک و شارایەک بەرهەمی دەستنووس

فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

تایه‌ری خه‌لیلی.. ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ی له‌ڕێی ‌سروودی(له‌قه‌ندیلی سه‌ربه‌رزه‌وه‌) ناسیمان...!

جمێشت کۆماریخوازیەل جەژنێ خاوەنکار وە گشت ئەهلێ یاری کوردستان پیرۆزبایی کەی

بەدرخان؛ بیرەوەریی مستۆ دادار بڵاودەکاتەوە

رادیۆ کوردی کرماشان و رۆڵی لە بوژاندنەوەی گۆرانی مووسیقی کوردی دا

پیاوێک و شارایەک بەرهەمی دەستنووس

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

سوودەکانی خوێندنەوەی چیرۆک بۆ منداڵان لە پێش نووستندا .. رەزا شوان

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان

بەیاننامە و ڕاگه‌یه‌ندراوه‌کان

بەڵگەنامەکان

WWW.KOMARIXWAZ.COM