فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2023-12-02-14-03-35به‌ڕێزان ( عوسمان عه‌به‌ پێنجوێنی یان عوسمان قه‌ڵادزه‌یی) و( جه‌واد حه‌یده‌ری) به‌داخه‌وه‌ وتیان به‌ڵێ ڕاسته‌ و كۆچی دوایی كردووه‌؟ هونه‌رمه‌ند و پێشمه‌رگه‌ ، سروودبێژ و گۆرانیبێژ...
2023-10-06-04-44-47کۆڕەوو شەنگال وتووەو دەیڵێت و بەشداریی کاریگەری لەئاهەنگەکانی سەرفیرازیدا بووەو دەبێت. مستەفا داداری موکریانی مەهابادی خۆی بەخوێندکاری (مام هێمنی شاعیر ١٩٢١-١٩٨٦) دەزانێ و کاتێک قسە دەکا...
2024-01-22-22-45-36باسمان بۆ بکەن، ئەو ئۆرکێسترەی ئێوە چەنساڵێک ژەنیاری بوون؟ئەو ئۆرکێسترە بە ئۆرکێستری رادیۆ کرماشان ناسراو بوو و لە سەرەتاشەوە سەرپەرەشتییەکەی بەدەستی بەڕێز عەبدولسەمەدیان بوو کە...
2024-01-22-22-46-29بەر دەکەوێت بەڵام لەو لایشەوە هەر بە پاڵپشتی ئەو سامانە دەوڵەمەندە،خۆی دوو هێندە لە نێو ڕووبەری فەرهەنگیی کورددا دەردەخات. هێشتاکەیش کتێبخانەکەی پڕیەتی لە دەیان بەرهەمی...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

 

کتێبی "فەرهەنگی ڕێژنە" تایبەت بە دەنگ و دەنگەناوی کوردی بە هەوڵ و تێکۆشانی چەندساڵەی توێژەری بانەیی"عەبدولخالق تەوەکولی"، لەلایەن توێژینگەی کوردستان‌ناسی و پەخشانگای زانکۆی کوردستانەوە چاپ کرا.

ئەم فەرهەنگە جیا لە کۆکردنەوەی زیاتر لە چوار هەزار دەنگەناوی کوردی کە دەیکاتە یەکێک لەو کتێبە دگمانانەی هەتا ئێستا لەم بوارەدا چاپ کراون.

هەندێ تایبەتمەندیی تریشی هەیە کە بایەخ و گرینگایەتییەکەی زیاتر دەکات. هەندێک لەم تایبەتمەندییانە ئەمانەن:

۱- بەپێی ئەلفوبێی دەنگناسیی نێونەتەوەیی (IPA) دەنگ‌نووسی بۆ کراوە کە دەبێتە هۆی ئەوە هەرکەسێک لە هەر شوێنێکی جیهان، بزانێ وشەیەک چۆن لەلایەن ئاخێوەرانیەوە دەبێژرێت واتە شێوەی دەربڕینی دروستی وشەکە دیاری دەکات.

١_هەر لەم بوارەدا، بەپێی شێوەیەکی نوێباوی فەرهەنگ‌نووسی لە جیهاندا، لە نێوانی بڕگەکاندا "خاڵ" دانراون هەهتا بزانرێ هەر وشەیەک چەند بڕگەیە. واتە ژمارەی بڕگەکانی هەر وشەیەک بەپێی فورموولی "ژمارەی بڕگە= ژمارەی خاڵ + ۱" دیاری دەکات. بۆ میناک وشەیەک وەک "han.ka.hank" سێ بڕگەیە کە ئەم تایبەتمەندییەش یارمەتیی خوێنەران دەدات کە وشەکە بەدروستی دەرببڕن.

۳- تایبەتمەندییەکی تریش ئەوەیە جیا لە ڕیزبەندیی ئەلف‌وبێیی، بە پێی "بابەت"یش پۆلێن‌بەندی کراوە کە ئەمیش یارمەتیی خوێنەران و توێژەران و بەتایبەت وەرگێڕەکان دەدات بۆ هێنانی دەنگێک لە ناو دەقەکانیاندا، بەسانایی بتوانن دەنگەکە بدۆزنەوە و بینووسن.

ئامادە کردنی ئەو کتێبە، ماوەی حەوت ساڵی خایاندووە و نزیک بە چوار هەزار دەنگی زمانی کوردی کۆ لە خۆدەگرێت و لە سەر ئەرکی بەشی توێژینەوەی زانکۆی کوردستان چاپ کراوە.

22/9/2020

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان