وته‌بێژی بزووتنه‌وه‌ی كۆماریخوازی رۆژهه‌لاتی كوردستان سه‌باره‌ت به هه‌لبژاردنه‌كانی داهاتووی ئێران ده‌لێت:" سیاسەتی باێکۆت دەگەل ئەوەش کە بۆ کورد سیاسەتێکی نامەوفەق و پر لەزەرەر و نەهامەتی بووە، بەلام عەمەلەن ئەم سیاسەتە لەخزمەتی سیاسەتی پان‌تورکیدا شکاوەتەو.". دواتر ته‌ئكید ده‌كاته‌وه:" ئەگەر رەخنەگران پێیان وایە بەشداری واتە دانی شرعیەت بە نیزام، دەبێ لێشیان روون بێت بەشداریکردن لەهەلبژاردندا دەتوانێ لەم بارودۆخە هەستیارەی کورد پێدا دەربازدەبێت، چەشنێکیش شەرعیەت وەرگرتن بێت لە پێناۆ پاراستنی هوویەتی بە کوردبوونی گشت جووغرافیای سیاسی کوردستان
بۆچی بزووتنه‌وه‌ی كۆماریخوازی سیاسه‌تی به‌شداریكردنی له‌هه‌لبژاردنه‌كان هه‌لبژارد؟
وەک دەزانن بزووتنەوەی کۆماریخوازی وەک بزووتنەوەیەکی خاوەن پێکهاتەی کۆمەلایەتی، هەلگری ئیستێراتیژی یەکدەنگیسازی لە پێناۆ سەروەریسازی سیاسی بۆ کوردی رۆژهەلاتی کوردستانە، دیارە مێتۆدی خەبات لەم راستایەدا بۆ دابینکردنی ئامانجی ئیستێراتیژیک، شێوازی خەباتی سیاسی، مەدەنی، پاسیفیک‌و ئاشتیخوازانەیە، واتە بزووتنەوە هەلگری سیاسەتی دوورەپەرێزی لە بەکارهێنانی شێوازگەلی سوونەتی و گرژ و رادیکالە. کەوایە سرووشتیە کە بزووتنەوەیەک بەم رەوەنگە سیاسیەوە، هووشیار و هەدەفمەندانە، مکانیزمی هەلبژاردن وەک ئەبزار و مکانیزمێکی گوونجاۆ لەپێناۆ دەستەبەرکردنی لانی کەمی مافی کوردان سەێر بکات، و وەک دەرفەتێکی لێگال بۆ گەشەو تەقویەتی کۆمەلگای مەدەنی و خستنەروویی ماف و داخوازەکانی خەلکی کوردستان بقۆزێتەوە، و هەر لەمراستایەشدا دوا لەخەلک بکات کە بەشداربن. بزووتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەلاتی کوردستان، هەلبژاردن وەک یەکێک لە گرینگترین میکانیزمەکانی سازو کاری سیستمگەلی سیاسی دێمۆکراتیک سه‌یر ده‌كات و پێیوایە لە پرۆسەی هەلبژاردن دایە، کە شارۆمەندان دەرفەتی بەشداری و مشارکەتی فەرمی و رێکو پێکیان لە ئاست دیاریکردنی داهاتووی سیستمی سیاسی وەلات‌و چاره‌نووسی خۆیان بۆ دەرەخسێت. وەک ئاشکراشە زۆرینەی نیهاد و دامەزراوەکانی سیستمگەلی دێمۆکراتیکی جیهانی، بە سوودوەرگرتن لە پرۆسەگەلی هەلبژاردن شکل دەگرن، به‌لام هه‌ڵبژاردن دەگەل ئەوەش کە رۆلی سەرەکی لە پرۆسه‌ی دامه‌زراندنی ئۆرگان‌و نیهادە دیموكراتیک‌و ناوه‌ندگەلی بریاردانی وەلاتدا دەگێرێت، به‌ڵكوو له‌هه‌مان كاتیشدا ده‌رفه‌تێك ده‌خولقێنی كه شارۆمه‌ندان بتوانن به شێوازی دیموكراتیك‌و ئاگایانه ئیرادەی سیاسی خۆیان، لە پرۆسێسی سازوکاری سیستمی هەلبژاردندا، بە دەنگ تەبدیل بکەن و سەرئەنجام وەک نوێنەرایەتی خاوەن کرسی لە گرینگترین نیهادی بریاردەر و قانوونگوزاری وەلاتدا، بەمەبەستی ته‌عبیر له ویست‌و داواكانی خۆیان جێگا بكه‌نەوە.
ـ چی به ره‌خنه‌گرانی ئه‌و سیاسه‌ته‌ی خوتان ده‌لین؟
رەخنەگران زۆر پێداگری لەوە دەکەن کە گۆیا مشارکەت‌و بەشداری خەلک لە هەلبژاردندا، چەشنێک شەرعیەتسازیە بۆ نیزام، بەلام ئەم بەرێزانە ئەگەر بە وردی و زانستیانە تەعاموولی پرسی سازوکاری سیستمی هەلبژاردن بکەن بۆیان دەردەکەوێ کە پرسی شەرعیەت دەتوانێ دووقۆلی بێت، واتە بوونی نوێنەری کورد و لەئەنجامدا فراکسۆنی نوێنەرانی کورد لە مەجلیسدا، دەگەل ئەوەی چەشنێک نەۆژەنکردنەوە و دان پێدانانی فەرمی نیزامە، سەبارەت بە شووناس و هوویەتی بە کوردبوونی بەشێک لە حەشیمەت و خاکی وەلاتە. بەلکوو لەهەمانکاتیشدا بوونی کورد لە پەرلەماندا بە هەموو کەموو و کۆری سیستمی هەلبژاردنی ئیران و دووربوونی لە ئیستانداردە جیهانیەکان، دتوانێ وەک چەشنێک بەچالش کێشانی سیاسەتی حاشا و تواندنەوە، وە یان سیاسەتی بەتەفریس و تورکیزاسیۆنی کورد و کوردستان بێتەنرخاندن . لەبیرمان نەچێت زۆرینەی نوێنەرانی شارەکانی شنۆ، نەقەدە، وورمێ، بیجار،قروە، سنقر، تورکی ئازەرین و تەنانەت بەشێک لە نوێنەرانی شارەکانی دیکە وەک کرماشان، ئیلام خەلکانی بەرەگەز غەیرە کوردن. کەوایە رەخنەگرانی سیاسەتی بەشداریکردن پێویستە و دەبێ لەئاست ئەم هەرشەیە کە جوغرافیای سیاسی، دێمۆکرافی‌و تەرکیبی حەشیمەتی، شووناس‌و زمان، وە ئەمنیەتی فیکری فیزیکی، شووغلی، و ئاسایسی نەتەوەیی کوردی لەخەتەری مان و نەمانی تەدریجی‌دا راگیرکردوە، خاوەن هەلویست بن و لەپێناۆ بەرنگاربوونەوەیدا، لەگشت دەرفەتگەلی فەرمی و نافەرمی، یەک لەوان هەلبژاردن سوودوەربگرن. دوونیای سیاسەت دوونیای بدە و بستانە واتە ئەگەر رەخنەگران پێیان وایە بەشداری واتە دانی شرعیەت بە نیزام، دەبێ لێشیان روون بێت بەشداریکردن لەهەلبژاردندا دەتوانێ لەم بارودۆخە هەستیارەی کورد پێدا دەربازدەبێت، چەشنێکیش شەرعیەت وەرگرتن بێت لە پێناۆ پاراستنی هوویەتی بە کوردبوونی گشت جووغرافیای سیاسی کوردستان. ئەم بەرێزانە رەنگە نەزانن کە ئەگەر سیاسەتی باێکۆت دەگەل ئەوەش کە بۆ کورد سیاسەتێکی نامەوفەق و پر لەزەرەر و نەهامەتی بووە، بەلام عەمەلەن ئەم سیاسەتە لەخزمەتی سیاسەتی پان‌تورکیدا شکاوەتەوە، چوونکە لەئەنجامی ئەم سیاسەتەدایە کە نوێنەری کوردان لە مەجلیس ئازەری زمانن و ئەم ئازەریانەس دەگەل ئەوەش وەک نوێنەری کورد رەوانەی مەجلیس کراون، بەلام قەت خۆیان لە فراکسیۆنی نوێنەرانی کورد لە مەجلیسدا نابینیوەتەوە، بەلکوو بۆ وێنە نوێنەری شنۆ و نەغەدە کە ئازەریە سەرۆکی فراکسیۆنی نوێنەرانی ئازەری زمانە. کەوایە ئاکامی درێژەی سیاسەتی باێکۆت واتە کەمبوونەوەی رێژەی کورد زمانان لە پەرلەمان و لە ئنجامدا کەمرەنگ بوونەوەی شووناس و هوویەتی کوردان لە گەۆرەترین دەستگای یاسادانانی وەلاتدا، رەۆتێک کە ئازەریەکان بۆ تەقویەتی جێگە و مەکانەتی خۆیان لەمەجلیس و تمووعی دەسەلات و خاکیان روو لە جووغرافیای کوردستان باش دەێقۆزنەوە. بۆ تەفهیمی ئەم ئیدعایە لە ئازموونێکی مێژوویی سوود وەردەگرم، یەکێک لە هۆکارەکانی بەکوردستانی مانەوەی ناویی پارێزگای کوردستان لە مێژوو، وەسیستمی سیاسی و تەقسیماتی کیشوەری وەلاتدا، بۆ ئەم راستیە دەگەرێتەوە کە نوێنەران و حاکمانی کورد لەئاست پاراستنی مافی نوێنەرایەتی و حکوومرانیان لە کوردستاندا، هووشیارانە بەلام بەشدارانە لە تەعاموول و زۆرجاریش لە تەقابوول دەگەل دەسەلاتدارانی ناوەند دابوون و تا بۆیان کرابێت بەحزور یان پەێوەندی راستەۆخۆیان دەگەل دەسلاتدارانی میر و ناوەند دا، توانیبوویان گارانتی ئەوە مەسۆگەر بکەن کە ناۆ، شووناس، کوولتور، زمان، خاک و مەحدودەی جۆغرافیایی کردستان، دەگەل مافی نوێنەرایەتی و خۆبەێوەبەری خۆجەیی وەک ئمارەتێک دەستەبەر و یاسامەند بکەن و بەم چەشنە سەرەرای مەناعەت لە گۆرانی حدودی جوگرافیایی و دێمۆگرافی، عەمەلەن مانعی ئەوەش بن کە هێچ حاکم و نوێنەرێکی غەێری کورد بۆ درێژ خایەن نوێنەری کورد و حاکمی کوردستان بێت.
ـ بۆچی سیاسه‌تی بایكۆتتان هه‌لنه‌بژارد؟
سیاسەتی بایکۆت یان خۆدزینەوە لە مشارکەت و بەشداریکردن لە پرۆسێسی هەلبژاردنه‌كاندا، سیاسەتێکی ناسازگار دەگەل چەشنی ژیانی سیاسی/کۆمەلایەتی ناۆخۆی وەلات بووە، هەروەک مێژوویی ٣٢ سالی رابردوو بەئازموون بۆمانی دەرخستووە کە ئەم سیاسەتە هیچ سودێكی بۆ كورد تێدا نەبووە و نی‌یه و ناشبێ. سیاسەتی باێکۆت سیاسەتێکە کە دەگەل نەفسی عەمەل و فەلسەفەی خەباتی مەدەنی سەری ئاشتی و سازگاری نی‌یە، خەباتی مەدەنی کە هەنووکە گشت حیزبە سیاسیەکانی رۆژهەلاتی کوردستان لەژیر ناووی بەجەماوەری کردنی خەبات، وەک گوونجاوترین شێوازی خەبات بۆ ئەم سەردەمەیان داناوە، پێویستی بە ئەبزار و مکانیزمگەلی گوونجاووی خۆی هەیە، ناکرێ ئەم خەباتە ناۆ شەقامیە، بە ئەقلییەتی باۆ لە شاخ و ئەبزار و مکانیزمگەلی سەردەمی خەباتی چەکداری ئۆرگانیزە بکرێت، بەلکوو هەر وەکی خەباتی چەکداری پێویستی بە ئەبزار و کەرەسەی پێویست بەخۆی هەبوو، ئەم شێوازی بە جەماوەری‌کردنی خەباتیش کەشووهەوا و مکانیزمگەلی تایبەت بەخۆی گەرەکە. لەبیرمان نەچێت لەهەموو دوونیای ئازاد و دێمۆکراتیکدا، کۆمەلگای سڤیل و مەدەنی لەراستای مەحوەرییەتی ململانی ئیبتخاباتیدا، زەمینەی گەشە و دەوام و قەوامی بۆ دەرەخسێ، واتە نیهادگەلی جۆراۆجۆری سینفی و مەدەنی وەک ئەکتەرگەلی چالاکی کۆمەلگای مەدەنی،لەئەنجامی ململانی یاسامەندی کاندیداتۆرەکان و پشتگیری لەم، وە یان لەۆ کاندیداتۆر، ئیمکانی دامەزران، خۆنواندن و لەئەنجامدا مانەوەی فەرمی و لێگالیان بۆ دەرەخسێ. بۆیە لەم پەێوەندیەدا دەتوانین بلێین کە سیاسەتی باێکۆت واتە سیاسەتی لاوازی و بەقێرانی‌کردنی رەۆتی کۆمەلگای مەدەنی و لەئەنجامی تیکراری‌دا خاشەبرکردنی گشت ئیمکان و دەرفەتگەلێکی رەخساۆ بۆ تەعاموولی مەدنیانە لەپێناۆ دیالۆگ بۆ تەوافووق و تەبدیلی بە تەقابوولی نامەدەنیانە و گرژی و رادیکالیزم و لەئەنجامدا، بوون بە هۆکارێکی عەمدی لەئاست بەرزکردنەوەی سپەر و زەریبی ئەمنیەتی لەلایەن دام و دەسگای داپلۆسینی دەۆلەتی دا. بۆیە بزووتنەوەی کۆماریخوازی رۆژهەلاتی کوردستان لەژێر تیشکی ئەم خوێندنەوەیەدا، و لەچوارچێوەی سیاسەتی فەرمی‌و بە ئاشتیکردنی پرسی کورد لەلایەک، و هاۆئاهەنگکردنی دوو گووتاری ناهمگوونی ژوورە و دەرەوەی وەلات لەلایەکی دیکەوە، لە هەلبژاردنی گووزینەی باێکۆت کردنی ئینتخابات خۆی پاراست، و داوای بەشداریکردنی لە هەلبژاردندا کرد. دیارە لەمراستایەشدا بزووتنەوە سه‌ره‌رای هه‌موو ره‌خنه‌كانی له نادیموكراتیك بوونی رەۆت و مکانیزم‌و رێكاره‌كانی هه‌لبژاردن له ئێراندا، پێوایە ناردنی نوێنه‌ریكی باشی کورد زمان و کوردپەروەر بۆ په‌ر‌له‌مان زۆر به سودترە له ره‌وانه‌كردنی كه‌سێكی بەرەگەز ئازەری، بۆیە بزووتنەوە داوا لە هەموو خەلکی کوردستان دەکات کە لەهەلبژاردن دا بەشداری چالاکانە بکەن و هەولبدەن لەناو کەسایەتیە باشەکان، باشترینیان کە خاوەنی دەرایەت و کەفایەتی سیاسی و وەکالەتی بن، هەلبژێرن و دەنگیان پێ بدەن و رەوانەی په‌رله‌مانیان بکەن.
ـ هۆی چیه تا ئیستا كورده‌كان نه‌یانتوانیوه له‌ریگای هه‌لبژاردنه‌وه خواستی خۆیان بخه‌نه روو
من هۆکاری سەرەکی ئەم پرسە لە گرینگی پێنەدانی کوردان بە هەلبژاردندا دەبینمەوە، رەنگە ئەم گرینگی پێنەدانەش زیاتر بۆ پرسی فەقر و هەژاری کولتووری دێمۆکراسی لەناۆ کۆمەلگای کوردستاندا بگەرێتەوە. لێرەدا بە پێویستی دەزانم بۆ زەقکردنەوەی ئەهمییەتی هەلبژاردن لە راستای بەئەمری واقیعکردنی دەسەلاتی خەلک، پێناسەیەک لە دێمۆکراسی، کە درووسمی سەرەکی هەموو ئەحزابی سیاسی و چالاکوانانی بوواری سیاسی، مەدنی‌و کۆمەلایەتی کوردستان پێکدێنێ ئاراستە بکەم. لەواقیعدا مبانی فەلسەفی دێمۆکراسی لەسەر دوو ئەسلی بنەرەتی: ئازادی و مشارکەتی سیاسی شارۆمەند لە بەرێوەبەری کارو باری وەلاتدا، دامەزراوە. دیارە ئەگەر ئەم دوو ئەسلە لە کاری مەێدانیدا زەمینەی چێ‌بوون و مسەۆگەربوونیان بۆ ئامادە کرابێت، عەمەلەن تاریفی دێمۆکراسی (واتە: دەسەلاتی خەلک بە وەسیلەی خەلک، وە بۆ خەلک)، دەستەبەر دەکرێت. بەلام لە پرۆسێسی بە ئەمری واقیعکردنی ئەم پرسەدا، ئەوەی رۆلی سەرەکی لەئاست تەحەقوقی دوو ئەسلی سەرەکی ئازادی و مشارکەتی سیاسی شارۆمەنددا دەگێرێت، مکانیزمی هەلبژاردنە. ئەگەر سیستمی هەلبژاردن بۆ مشارکەتی خەلک لەئاست چارەنووسیاندا راستەۆخۆبێت، ئەوە چەشنی بەشداری سیاسی خەلک، راستەۆخۆ وە لەئەنجامدا دێمۆکراسی راستەۆخۆی لێدەشکیتەوە و سیستمی سیاسی ئیداری وەلاتیش بەشێوەی نۆبەتی لە کارامەیی شارۆمەندان سوودوەردەگرێت. دیارە ئەم شێوە هەلبژاردنە لەئەنجامدا شار دەۆلەتەکانی یوونانی کۆنی لێ شی بوونەوە. بەلام لە دوونیای ئەمرۆ دا رەنگە لەمەر زۆری حەشیمەت و پرشو بلاوویان لە شارو گووندەکان دا، ئیمکانی کۆکردنەوەی راستۆخۆیان نەبێت، بۆیە هەنووکە لە سیستمی نوێنەرایەتی تایبەت بە لیبرال‌دێمۆکراسی سوود وەردەگێرێت. لە هەلبژاردنی ناراستەۆخۆدا، شارۆمەندان بە جێگای مشارەکەتی راستەخۆ و نۆبەتی خۆیان، ئیرادەی سیاسیان بەئەمانەت رادەستی نوێنەر، کە رۆلی وەکالەت لەئاست دیفاع لە بەرژەوەندیەکانی دەنگدەراندا واتە موئەکلین دەگێرێت، ئاراستە دەکەن، بەم‌چەشنە، وە لەئەنجامی ئەم رەۆت‌و فۆرموولەدا، سیستمێکی نوێنه‌رایەتی لەوەلاتدا پێکدێت. ئێستاش بەم پێناسەیە رەنگە توانرابێت گرینگیەتی پرسی هەلبژاردن و بەشداربوون تێدا، بۆ گشت لایەکمان مانای وەرگرتبێت. بۆیە لەم پەێوەندیەدا پێموایە مادام کورد لە پێناۆ مافیدیاریکردنی چارەنووسی خۆیدا خەبات دەکات، هیج کاتێک نابێ لە دەرفەتگەلی مشارکەتی کە لە رێگای بەشداربوون لە هەلبژاردن دا، بۆی دەرخسێن سل بێتەوە و پێویستە ئەم دەرفەتانە لە پێناۆ دەستەبەربوونی مافی ئازادی و مشارکەتی سیاسی خۆیدا هووشیارانە و هەدەفمەندانە بقۆزێتەوە.
لە کۆتاییدا و وەک ئاخر پرسیار، پێتان وایە لە ئەنجامی بێ مشووری حیزبە کوردیەکان بەرامبەر بە رۆلی و نەقشی هەلبژاردن لە درووستکردنی سەروەری سیاسی کورد دا، دەرفەتی مێژوویی و زێرین لە کیس کورد چووبن
هەلبەت منیش لەکۆتاییدا بۆ زەقکردنەوەی بێ مشووری و رۆلی لایەنەکان لەکەم‌نرخاندنی پرسی هەلبژاردندا، بەپێویستی دەزانم ئاماژەیەکی کوورت بە قۆناغێکی زێرینی مێژوویی کە بەرهەمی هەلسووکەۆتی هەلبژاردن بوو بکەم، دیارە لەم قۆناغەدا، رێکخراوە سیاسیەکانی کوردستان دەبوو بەجێگای تەقابوول، بەشێوەیەکی هەستیارانە تەعاموولی سەروەریسازیانەیان دەگەل کردبایە. حیزب و رێکخراوە سیاسیەکانی کوردستان، لەم قۆناغە چارەنووس‌سازیەدا، ئەوەندەی گەۆرەیی و هێژموونی گووتاری و ووتاری، وە رێکخراوەیی خۆیان بۆ گرینگ بوو، بەداخەوە ئەوەندە لەئاست شەریک کردنی خەلک لە بەرێوەبەری وەلاتدا هەستیار نەبوون. لەبیرمان نەچێت کوردستانی سەردەمی شۆرشی گەلانی ئێران و پێش چالاک بوونی بەئاشکرای رێکخراوە سیاسیەکان، کوردستانێکی ئازاد، پاک کراوە لە هێزەکانی دەسەلاتی ناوەندی بوو. کوردستان لەۆ سەردەمەدا خاوەنی دەیان شار دەۆلەتی شێوەی شاردەۆلەتەکانی یوونانی کۆن بوو، خەلک بە شێوەی راستەۆخۆ لە مزگەۆتەکان کۆدەبوونەوە و بە ئیجماع، شوورای شار و گووندەکانیان هەلدەبژاردن، ئەم شوورایانە بۆشایی دەسەلاتی ناوەدیان پر کردبووە و کار و باری خەلکیان بە مشاورە و تەوافووق و هاۆکاری لەۆپەری رەزایەت دا تێدەپەراند. لەدرێژەی ئەم رەۆتەدا شوورای شار و گووندەکان عەمەلەن کەۆتبوونە دروستکردنی پێوەندی دووقۆلی و چەند قۆلی بۆ هاۆکاری هەمەلایەنەو پاراستنی ئمنیەت و سوولح و ئاشتی لەکوردستاندا، ئاشکرایە ئەگەر لەم سەردەمەدا کەسایەتێکی بە تەواناۆ خاوەن دەرایەت وە کەفایەتی سیاسی وێنەی پێشەوای مەزنی کوردستان، عەرزی ئەندامی کردبا و ، دلسۆزانە و بێباکانە هیدایەتی رەۆتی پێوەندی نێوان شوورای شارەکانی کوردستانی تاکوو دامەزراندنی کۆنگرەی نەتەوەی و لەئەنجامدا دیاریکردنی شوورای سەراسەری کوردستان بەعۆدە گرتبایە، هەنووکە کوردستانمان خاوەن دەسەلاتێکی خۆجەیی و یاسامەند دەبوو، بەلام بەداخەوە رێکخراوە سیاسیەکان بەجێگای هیدایەتی شووراکان تاکوو لۆتکەی راگەیاندنی حکوومەتێکی دیفاکتۆ ، ئینتیقالی و تەوافووقی، کەۆتنە گیانی سیستمی شوورایی هەلقوولاۆ لە ناخی کۆمەلگاۆ بەم چەشنە، شوورا و کۆمیتەکانی سەر بە رێکخراوەکانی خۆیان جێگووزینی شووراکان کرد. دیارە لەم راستایەدا مەنتیقی دەبوو کە ئەحزابی سیاسی لەۆ سەردەمەدا لە قەراغ خەلک و بەهاۆفکری و هاریکاری خەلک، هیدایەتی رەۆتی بە سەروەری سیاسی کردنی کۆمەلگای کوردستانیان کردابا، وە بە حزووری خەلک و تەقویەتی سیستمی شوورایی، زەمینەی ئیعلامی حکوومەتی خۆجەیی کوردستانیان بە شێوەی دیفاکتۆ،ئامادە کردبایە، و لە راستای بە ژوور و یاسامەندکردنی ئەم حکوومەتە دەگەل دەسەلاتی ناوەندی لەتاران واریدی دیالۆگ و مذاکرە بانایە. دیارە لەم پەێوەندیەدا هەلویستی حکوومەتی ناوەندی لە دوو گووزینە زیاتر نەدەبوو، یەک ئەوەکە ئامادەی تەعاموول و دانپێدانان بەم دەسەلاتە خۆجەیەی کوردستاندا دەبوو، کە ئەوە ئەگەر بەفەرزی مەحال ئاوا بایە، بەشێک لە مافەکانی کورد لە ئەنجامی سیستمی هەلبژاردن و بەشداری خەلک مسەۆگەر دەبوو، و ئێستا خەلکی کوردستان لە ئاشتی و ئاسایش و سەربەستیدا ژیانی درێژە پێدەدا. بەلام ئەگەر گووزینەی دووهەمی نیزام، گووزینەی تەقابوول، و رەدی داخواز و دانپێدانەنانی دەسەلاتی خۆجەیی کوردستان بایە، ئەۆکاتە شەری ٣٢ سالەی کورد، وەک شەری پاراستن لە ئەمرێکی واقیع، واتە پاراستنی دەسەلاتی خۆجەیی کوردستاندا، پێناسەی خۆی وەردەگرت و وەک کۆماری کوردستان لە مێژووی نەتەوایەتی کورددا، ئەم حکوومەتە دیفاکتۆیە لە قەراغ کۆمار دا، رەوایی و شەرعییەتی مێژوویی و ئەقلانی وەردەگرت و پەیامی سەروەریسازی بۆ هەمیشە حک دەکرد. بۆیە لە کۆتاییدا تەۆسیەم ئەویە کە پیویستە و دەبێ هەلبژرادن وەک گوونجاۆترین مکانیزم بۆ بەشداری خەلک لە ئاست دەستەبەرکردنی چارەنووسیاندا، بە هێند بگرین و هستیارانە بەلام هەدەفمەندانە، ئەم دەرفەتانە بقۆزینەوە و لە کیسیان نەدەین. گەر بێتوو هەموو لایەکمان لەهەۆلی ئەوەدابین کە ئیرادەی سیاسی خەلک، کانالیزە و لەئانجامدا ئیرادەیەکی یەکگرتووی نەتەوەیی دەستەبەر بکەیین، دیسانیش دەتوانیین ئەم ئیرادەیە وەک رووحێک لە هەموو شوێنێک، چ لەناۆخۆی وەلات و چ لە هەندەران و لە تبعیددا، پەێکەر و گیانی نەتەوەیی لە شکلی حکوومەتێکی دیفاکتۆدا پێ ببەخشین و دەگەل لایەنەکانی پەیوەندیدار بە پرسی کورد لە رۆژهەلات، یەک لەوان دەسەلاتی ناوەندی، واریدی ووتوێژ و دانووستاندن لە پێناۆ بەژوور و یاسامەندکردنیدا، بین.
