د. عەزیز بارزانی

 زۆر نموونە هەن لە جیهان لەسەر كاریگەری فاكتەری ئابووری لەسەر نزیكبوونەوەی وڵاتێك یان هەرێمێك لە وڵاتێكی دیكە و زاڵبوون بەسەر كێشە و گرژییە سیاسییەكان لەنێوانیاندا بە تایبەت ئەو كێشانەی كە باكگراوەندێكی مێژووییان هەیە، وەك نموونەی ئەڵمانیا و فەرەنسا ، میسر و ئیسرائیل و چەند نموونەیەكی دیكە.هەمان شت دەكرێ بڵێین رۆلی خۆی گێڕاوە لە پەیوەندییەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ توركیا لەماوەی چەند ساڵی رابردوودا، بەڵام لە كەمكردنەوەی ئاڵۆزی و كێشە سیاسییەكان نەك لەنێوبردنی یان چارەسەركردنیان، بە تایبەت كێشەی پارتی كرێكارانی كوردستان PKK كە بە تێڕوانینی توركیا هەڕەشەیەكی گەورەیە لەبەردەم پێشكەوتنی ئەو پەیوەندییانە، بەتایبەت ئاموژگارییەكانی سەركردەكانی هەرێمی كوردستان بۆ PKK سەبارەت بە دووركەوتنەوە لە كاری چەكداری و هەڵبژاردنی رێگەی سیاسی بۆ چارەسەری كێشەی كورد نەبووە هۆی وەستاندنی هێرشەكانی لە ناوچە سنووریەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و توركیا.

 راستە پێشكەوتنی پەیوەندییە ئابووریەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ توركیا كاریگەری خۆی هەبووە لەسەر نزیكبوونەوەی سیاسی هەردوولا، ئەنجامدانی دیدار و سەردانی هاوبەش لەسەر ئاستی بەرز، بەڵام لە هەمانكاتدا ئەم پێشكەوتنە لەبواری ئابووری و سیاسی لە چوارچێوەیەكدا بووە كە زۆر كاریگەر نەبووە لەسەر دروستكردنی گۆڕانكاری گەورە، بەتایبەت لەسەر تێڕوانینی كۆمەڵگەی توركی بەرامبەر هەرێمی كوردستان. لەوانەیە خەڵكێك بڵێن كە ئەم جۆرە گۆڕانكارییە پێویستی بە كاتە، كەچی لەساڵی 2008 كاتێك نزیكبوونەوەی توركیاو هەرێمی كوردستان دەستی پێكرد، تائێستا هەست ناكرێ گۆڕانكاریەكی گەورە لەنێو رای گشتی توركیا بەرامبەر هەرێمی كوردستان روویدابێت. ئەم راستییەش لە دەرئەنجامەكانی هەندێك راپرسیدا بە روونی دەردەكەوێت . هەر لەبەر ئەمەش دەبینین هەندێكجار بەرپرسانی حكومەتی توركیا لە ژێر گوشار و كاریگەریەكانی میدیا و رای گشتی ئەم وڵاتە هوشداری دەدەن و گلەیی دەردەبڕن بەرامبەر هەرێمی كوردستان، بەتایبەت لە ئەنجامی هێرشەكانی PKK، وەك گرژییەكەی كۆتایی ساڵی 2011، هەروەها كێشەی PYD لە كوردستانی سووریا كە لە میدیاكانی توركیا ئاماژەی پێكراو هەوڵدرا مەترسییەكانی لەسەر توركیا ببەسترێتەوە بە هەرێمی كوردستانەوە، هەر ئەمەش هۆكاریكبوو كە سەرۆك وەزیرانی توركیا ئەوردۆغان لە لێدوانێكدا لەكۆتایی مانگی تەممووزی رابردوودا نیگەرانی خۆی نیشانبدات بەرامبەر حكومەتی هەرێمی كوردستان ، هەر لەئەنجامی ئەمەش بوو وەزیری دەرەوەی توركیا سەردانی هەولێری كرد.

 بە واتایەكی دیكە ، دەكرێ بڵێین وەك پیویست ئیش نەكراوە لەسەر لایەنەكانی دیكە لەنێو ئەم پەیوەندییانەدا، بە تایبەت لایەنی رۆشنبیری و ئەكادیمی، ئەوەی كراوە زیاتر مۆركی راگەیاندنی پێوە دیارە ، نەك كردار و بەدواداچوون. لێرەدا وەك نموونە ئاماژە بە زانكوكانی كوردستان دەدەین كە نەیانتوانیوە رۆڵی خۆیان بگێڕن لە پشتیوانیكردنی پەیوەندی سیاسی و ئابووریەكانی هەرێمی كوردستان لەگەڵ توركیا چ لەبواری ئەنجامدانی كۆنفرانسی هاوبەش، لێكۆلینەوەی ستراتیجی، ناردنی قوتابی بۆ تەواوكردنی خوێندنی باڵا لە زانكۆكانی توركیا. هەر بۆ نموونە لە چوارچێوەی بەرنامەی تواناسازی وەزارەتی خوێندنی باڵا ، زانكۆكانی توركیا بەپێچەوانەی هەندێك وڵاتی دیكەی وەك میسر بۆ نموونە، كەمترین رێژەی قوتابیانی تواناسازی بەركەوتووە، هەرچەندە لە سیاسەتی حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەولەویەت دراوەتە پەیوەندییە ئابووری و سیاسییەكان لەگەڵ توركیا.

 جەختكردن تەنیا لەسەر پەیوەندییە ئابووریەكان نابێتە گرەنتییەك بۆ رێگەگرتن لەبەردەم سەرهەڵدانی ئاڵۆزی و گرژی سیاسی لە پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و ئەنقەرە، ئەگەر بایەخ بە لایەنەكانی دیكە نەدرێت.

شارەزای بواری پەیوەندییەكانی كورد و ئەمریكا و مامۆستای زانكۆی سەلاحەدین