^{وەحید كەماڵی ئیلامی}

^{لانیكەم یەك سەدەیە كورد لە هەرچواربەشەكەی وڵاتە پارچەكراوەكەمان هاوار دەكات بە گوێ دۆست و دوژمن كە ئەیەوێت سەربەست و ئازاد و لە ئاشتیدا بژیت (كە پێموایە دەبێ پێناسەیەكی نوێ و جیاواز بۆ واتای دۆست و دوژمن بكرێت). بەدرخانەكان و ئارارات و شێخ سەعید و سەید ڕەزا و عوبەیدولای نەهری و سمكۆ و شامگەی یاری و قازی محەممەد و شێخی حەفید و میری ڕەواندوز و بارزانی و مام جەڵال و قاسملو و ئۆجالان و چەندین سەركردە و شۆڕش و ڕاپەڕین و سەرهەڵدانی تاڵ و شیرینمان بیستووە و بینیوە.
لە ئەنجامی ئەمانەی كە لە سەرەوە بژرادمان چی بەدەستمان ماوە وەك ئەنجام؟ نیمچە هەرێمێكی تاپۆ نەكراو بەناوی كورد بوو كە ئەویش زیاتر خرایە قەرەنتینەوە و ئەگەر هاوكێشەكەكان هەر بەم شێوەیە بەردەوام بن پێموایە دوایی هەر كورد خۆی وازێ لێدەهێنێت و ئەیدا بەدەستی ئەوانەی كە بتوانن بەڕێوەی ببەن. بۆیە ناوی ڕۆژاوام نەبرد چونكە هێشتا چارەنووسی ئەویش یەكلا نەبووە و بە پاشەكشەیەكی ئەمریكا گورگەكانی دەوروبەر تەماهی باشیان لێكردووە و لە ئەگەڕی نەبوونی پشتگیریی دەرەكی زوو یان درەنگیش بێت هەر ئەیخۆن.
ڕاستە سەرەڕای ئەم هەموو نەهامەتی و ماڵوێرانی و خۆشی و تاڵییە هەر ماوینەتەوە و بەردەوام دەبین بەڵام پرسیار ئەوەیە: " بۆ سەرناكەوین لە بونیادنانی كیانی خۆمان و دامەزراندنی وڵات و دەوڵەتێكی كوردی؟"
بێگومان هەموو وەڵامەكان بۆ ئەم پرسیارە گشتیە لای خەڵك و ئەو كەسانەیە كە بیر و مێشكیان لای دۆزی كوردە. جا كەوابێت و ئەگەر وەڵام دیارە ئەی بۆچی هەر دیسان لە ڕێگای شكست و سەرنەكەوتن بەردەوام دەبین؟ ئەگەر وا بەردەوام بین خۆ دیارە یان چێژ وەردەگرین لە شكست یاخود لە ئاستی ئەو درۆشمانە نین كە شەو و ڕۆژ بانگەشەیان بۆدەكەین یان چەندە كەمیش بێت باوەڕمان بەم چەمك و ڕەستەیە كردووە كە: "چارەنووسمان ئەویە كە تەنها لەبن ئەمری ئەم و ئەو بین و چاوەڕێ بین تاكوو لە نێوان هات و نەهاتێك شتێك بەدەست بخەین".
مێژوومان درێژە و ئەوەندەمان بەسەر هاتووە كە بە قەد چەندین نەتەوەی داگیركراو و ڕزگاركراو ئەزموونمان هەیە و مێژوو و دیرۆكی زۆر نەتەوەشمان خوێندووە بەڵام هەر دیسان نە لە بەسەرهاتی خۆمان و نە هی میللەتانی دیكە پەند وەرناگرین. كێشەمان زۆرە و هەموومان بە ڕواڵەت دانی پێدادەنێین بەڵام توانای چارەسەركردنیانمان نیە و ئەگەریش هەبێت هەر تایبەتمەندییە زەقەكەمان واتە "خۆخوری" دەرفەتی كرداری ڕاستمان پێنادات. ئەوەندەش زاوزێمان كردووە كە شار و كۆڵانەكانمان پڕن لە حێزب و سەركردە و گروپ و... هتد " و یەكێك لە ناڵ ئەكوتێ و یەكێكیش لە بزمار".
لە ناوخۆمان تەبا و یەكدەنگ نین، لە دەرەوی خۆمانیش هەروەها، لە پێوەندییە دەرەكییەكانمایش دیسان هەروا، جا كەوابێت چاوەڕێی چی دەكەین جگە لە چەند بەرەكی و دژایەتیی یەكتر و دۆستایەتیی نەیاران؟ ئەو هەلومەرجەش كە ئێستا كورد تێیدایە منداڵی ڕەسەنی كردەوەكانمانە و ئەو چەشنە ڕێگابڕینەش لە هەموو دونیا هەر ئەوەی لێكەوتووە. تووشی فەڵسەفەی چاوەڕێ بوون (انتڤار) بووینەتەوە و تەنانەت بۆ چارەسەری كێشە ئاساییە ناوخۆییەكانمانیش چاوەڕێ دەست و ئیرادەیەكی دەرەكین.
دوای ئەو هەموو تێكۆشان و قوربانی دانە هێشتا نەمانتوانیوە ببین بە نەتەوەیەكی یەكدەنگ لە ئاست هاوكێشەكان و تەنانەت بگرە ڕۆژبەڕۆژ خەریكین لە چەمكی نەتەوە بوون دوور دەبین. بەڕاستی هۆكارەكان چین و ئەگەر تا ئێستا لە ڕێگایەكی نەگونجاودا هەنگاومان هەڵگرتووە دەبێ كامە ڕێگا و ڕێكار بگرینە پێش؟ چەندین جار ڕاپەڕینمان كردووە بە چەند شێوەیەك، خەباتی سیاسی، مەدەنی، دیپلۆماتیك، ئایدیۆلۆژیك و سەربازیی زۆرمان كردووە، چەندین حیزب و پارت و گرۆپی سیاسی و مەدەنیمان هەیە، ڕاگەیاندن و هەموو ئامرازەكانی خۆ گەیاندنمان بە دەستەوە بووە و هەیە، ئەزمونی كۆمار و هەرێم و حكوومەت و پەرلەمانمان هەیە و زۆر ئەزموون و ئێمكانیەتی دیكە...
بە دەگمەن میللەت هەیە لە دونیا كە بەر لە بەنەتەوە و دەوڵەت بوون ئەمانە هەمووی بە دەستەوە بووبێت و سەرنەكەوتبێت. ئەی بۆچی دیسان هەر داماوین؟ پێموایە دەبێ سەرەتا لەگەل خۆمان ڕاستگۆ بین نەك ئەوەی خۆمان بەڕاست بزانین. كە چاو لە وتار و كرداری سەركردە و لایەنەكان دەكەی هەركەسە و لایەن خۆی بە باشترین و بێخەوشترین دەزانێت! هەر لایەنێك خۆی بە شۆڕشگێڕترین و سەركەوتووترین دەزانێت و ڕێبازی خۆی بە ڕاستەقینە لەقەڵەم دەدات. كەسەكان و سەركردەكان و حیزبەكان و هەموو ڕێبازەكانیان با خۆیان بە باشترین بزانن بەڵام ڕاستی ئەویە كە دوڕاوترین و شكست خواردووترینن لە زۆرینەی ڕەهەندەكان بە تایبەت لە گەیاندنی نەتەوەی كورد بە مافە ڕەوا و سەرەكییەكانی. قسە زۆرە و دەكرێ چەندین پەرتووك لەسەر كێشەكان و خاڵە لاوازەكان بنووسرێت كە پێموایە زۆریش نووسراوە. جا كەوا بێت بۆ ڕزگاربوون لەم هەموو نەهامەتی و خرابكاریە دەبێ چی بكرێت؟ لە كۆتاییدا ئاماژە بە هەندێك خاڵ دەكەم كە پێموایە لەئەگەری جێبەجێ كردنیان دەكرێت هەنگاوی باش بەرەو پێش بنرێت:
*كار لەسەر ستراتژی وڵاتان بكرێت نەك تاكتیكیان.
*دەبێ چاڵش درووس بكرێت.
*لەجیاتی ڕیكڵامی بێهودە و وزە لاوازكەر كار لەسەر پەروەردەی كادر و كرداری پراتیكی لەناوخۆ بكرێت.
*سەركردایەتیی هێز و لایەنەكان لە پرۆسەیەكی دێمۆكراتیك دەسەڵات ڕادەستی جیلی نوێ بكەن و خۆیان زیاتر ڕۆڵی ڕاویژكار بگێڕن.
*وازهێنان لە فەلسەفەی چاوەڕێ بوون.
*ڕێفۆرم كردن لە ستراكچەر و پێكهاتەی حیزبی و دەرهاتن لە قاڵبی كلاسیك و ڕێبازی پاشكۆبوونی سەردەمی شەڕی سەرد و بەكاربەستنی سیستەمی مۆدێرنی شێوازی بەڕێوەردنی حیزبی گۆڕێنەر.
*دەرهاتن لە قاڵب و چوارچێوەی ستراتژی بەرگری و بوون بە هێزێكی هێرشبەر (تەهاجومی) و پێڕەوكردن و بەبنەماگرتنی ستراتژی هێرش لە هەموو بوارەكان لەپێناو پەیداكردنی شوێن و قورسایی لە نێو هاوكێشەكان و سیاسەت و ستراتژی هێزە سەرەكییەكانی كاریگەر لە ناوچەكە.
*تێكەڵكردنی بەرژەوەندییەكان و پاشەڕۆژی شۆڕشی نەتەوەیی كورد لەگەڵ بەرژەوەندی و سیاسەتە بەردەوام و هەمیشەییەكانی وڵاتانی زلهێز لە ناوچەكە.
*كار و تێكوشانی جیددیی دیپلۆماتیك و لۆبیگەری لە نەتەوە یەكگرتووەكان و ئەنجومەنی ئاسایشی نێونەتەوەیی لەپێناو هەڵوەشاندنەوە یان پێكهێنانی ڕیفۆرم لەو پەیمانە نێودەوڵەتیانەی كە ڕێگرن لە پێش سەربەخۆیی نەتەوی كورد و سەبەخۆیی كوردستان وەكوو پەیمانی زەهاو 1639 ز-و سایكس پیكو و لۆزان و...
*ڕزگار كردنی پێكهاتە و كەسایەتیی حیزب و كادری حیزبی لە گەندەڵی بە هەموو ڕەهەندە واتاییەكانییەوە.
*بەڕێوەبردنی كۆنگرەی هاوبەش و تایبەت لە نێوان هەموو لایەنەكان بۆ دیاریكردنی ستراتژی نەتەوەیی هاوبەش و تاكتیكی هەماهەنگ لە ئاست پرسە نەتەوەیی و بان حیزبییەكان بەر لە كۆنگرەی نەتەوەیی.
*كۆتایهێنان بە سیاسەت و نەخۆشی كوشندەی ڕەشكردنی یەكتر.
*ڕێكخستنی خەباتی جەماوەری لە ناو چین و توێژەكان لە ناوخۆ و هەندەران.
*پشتگیری و دەرفەت ڕەخساندن بۆ هونەرمەندان و تاكە تواناكان لە بواری موزیك و هونەر لە پێناو بەرهەمهێنانی مۆسیقای مۆدیرن و شۆڕشگێڕانە بۆ گیان بەخشین بە ڕۆحی خەبات و تێكوشان لە ناو خەڵكدا.
*دانانی پڕۆگرامی نوێ لەپێناو دامەزراندنی سیستمی ڕێكخستنی نوێ لەناو جیلی نوێی كۆمەڵگا جیا لەو تەشكیلاتە پێشووە كە هەیە لە ناو خەڵكدا.
*ڕاكێشانی كادرە لێهاتووەكان لە هەندەران و ڕاهێنانیان و ناردنیان بۆناو كومەڵگا بۆ دەستپێكردنی دامەزراندنی تەشكیلاتی نوێ و سەردەمی.
*دەستپێكردنی جیددی خەباتی چەكداری لە شاخ و لە شار بە تیمی چەكداری پسپۆر لەسەر ئەساسی تاكتیكی "تەعجیز و تەخریب".
*دامەزراندنی هێزی چەكداری تایبەت و فیدایی بۆ ڕەوانە كردنیان بۆ قوڵایی خاكی كوردستانی ڕۆژهەڵات.
دیارە پێشتریش بە شێوازی جۆراجور هەندێك هەنگاو بەرەو كرداریكردنی ئەم خاڵانەی سەرەوە هەڵگیراوە بەڵام زیاتر كاتیی بوونە و نەیانتوانیوە لە ئاستی پێویستدا كارێگەر بن و تەنانەت جاروباریش بوونەتە هۆی خەسار و زیان، بۆیە ڕاهێنان و پەروەردەی مودێرن و پسپۆرانە بۆ ئەم تیمانە زۆر گرینگە كە بتوانن لە هەر چەشنە هەلومەرجێك و دوور لە ناوەندی بڕیار بەردەوام بە بوونی خۆیان و چالاكییەكانیان بدەن.}

10/1/2018