وت ووێژی سەردار زەنگنە لەگەڵ چالاکی سیاسی یارسان بەشیر ئەمیر خانی سەبارەت بە جەژنی خاوەنکارو هێندیک بابەتی پەیوەندیدار بە ئائینی یاری.

^{بەشیر ئەمیر خانی:چۆنکە ئائینی یاری ئائینێکی ڕەسەنی کوردیە دژمنانی گەلی کورد زۆرتر دژایەتی ئەم ئائینە دەکەن ودەیانهەوێ ڕۆڵەکانی کورد لە ناسنامەی خۆیان دووربکەون.}

جناب ئەمیر خانی پێشەکی هاتنی جەژن خاوەنکار لە جنابت و گشتێ  باوەڕدارەیل وە ئائین یاری پیرۆزبایی و بمارک ئویشم و جۆر یە کمین پرسیار لەلێد توام لوتف بکەی  جواو بەیدە پێمان کە خاونکار وە چە واتاو مەعناێگەو خەڵک یارسان ئڕالەێ ڕۆژە جەژن گرن ؟

^{ج: ڕێز و هورمەت ئەڕا ئیوە کە زامەت کێشاین و باسێک لە مەوردو باوەت خاونکار وەل من داشتوین. من هەوڵ دەم وە پاێ توانام جواو پرسیارەکان بیەم.}

^{پێشەکی جەژن خاونکار و سێ ڕوژەێ یاری جەژن یری ڕوی وە باوەڕدارەیل یاری،گشت مردم یارسان پیروزبایی ویشم.}

^{بەڵێهەر ئەو جۆرە کە جنابت ئڕا ناسان نم ئشارە وە پێ کردی من زیاتر لە دە ساڵ ئەندام کمیتەێ مەرکزی جنبش دمکراتیک یارسان و لە شونێ سازمان دمکراتیک یارسان بیمە. چەندین ساڵ وەڕیوەبەر سایت یارسان میدیا،خوەرهەلات نیوز و سایتگەڵێکتر بیمە و ئیستایچ جور فعال سیاسی و ڕوژنامەوان فعالیت کەم و کمیتە مەرکزی سازمان دمکراتیک یارسان لە سەر مسائلگەلێک ڕاوێژ وە پیم کەن.
خود کەلەمەێ خاونکار، وە زوان کوردی موشەخەسە، خود سلطانە کە وە باوەڕ یارسانەکان سلطان خوەێ ساحب کەرەمە و خاون گچشتێکە.
هەر ئەوجورەیکە زانن یارسانەکان هەر ساڵ لەی وەختە سێڕوژ ڕوژە گرن، ئەویچ وە مناسبەت یا یادەوەری لە مقاومت سڵطان و یارانێ کە لە قاڕ مەڕنۆ لە تەرەف دوژمنوە هانە محاسرە و دەرگیر بینە و ڕوژ چوارم پیرۆز بوون لەی دەرگیری نابەرابەرە.}

^{٢_ڕێوڕەسم و مراسم جە ژن خاونکار وە چە شێوەێگ ئەنجام بوودو ئایا ئستفادە کردن لە میوەێ ئەنار لەێ جەژنەو هەمیەت دان وەپێ تواند نیشاندەر یە بوو کە چۆن ئەنار فرەتر لە زاگرۆس و میلکان کوردەیل هەس پەس ئائین یاریش  ئائینێگە کوردی و تاێبەت وە کورد هەڵبەت هەر ئەوجۆرە گ جنابت خاستر زانی وە پەێ بڕێگ قسە تەنانەت  باس لە داڵگ پەیدا بوین باویاگار وە دە نک ئەنارێگ ڕەسنن ولە ئسڵامیش خوەد زانی خورمائڕانموونە کە میوەێ گەرمەسیریگە و لە عرە بستان فرەتر بیەو هەس  جۆرێگ قورپ لێ گرن ولەڕۆژەو.. لێ فرەتر وە هەر میوەو بەرهەم تر ئستفادە کەن  .وە گشتی ئەناروە جەژن خاوەنکار مدوومێ چەس ئستفادە لێ کریەد؟}

^{ج : سێ ڕوژ ، وەی مناسبەتە، یارسانەکان هانە ڕوژە و ڕوژ چوارم جەژن و شادیە وە مناسبت پیروزیی سڵطآن و یارانێ لە وەرانوەر دوژمن.
کەڵەشێر و برنج، ئەویچ وە پاێ کلام دەفتەری وەختێ سلطآن و یارانێ پیروز بوون و بێ گومان فرە شەکەت و ورسگ بینە، لەمنطقەێ( شێخان) کە نزیک محڵ دەرگیریە کە بیە ژنێک شاهد ئی ماجرا و ئی معجزە بیەسە لە ماڵ کەڵەشێرێک و کمێک برنج ئەڕاێان دروس کەێت و بەێتەێ خزمەتێان.ئەو کەڵەشێر و برنجە بوتە کاسە ئەێ ئەڕا مردم یارسان. البتە فرە کەس و لە فرە شون هەس کە( داێە ڕەمزبار) کەڵەشێر و برنج بردگەسە خزمەتێان، وەڵێ تبق کڵام دەفتەری خود داێە ڕەمزبار لە ناو قارەکە هاوڕا وەڵ سلطان و یارانێ بیە، پس شەک نیە کەسێکتر قەێر لە داێە ڕەمزبار کەڵەشێر کوڵیاگ و برنج بردگەسە خزمەتیان.
هەنار ڕاسە میوەێکی خوەشە و لەئ فەسڵە لە منتەقەێ کوردی هەنار فرە هەس، ئەما لە ئایین یاری هەنار تایبەتمەندی خوەێ دێرێ و لە چەوێکی مەقەدەسوە یارسانەکان تماشاێ کەن. تماشا بکە وەختێ جەژن یاری تێت یارسانەکان وە زەوق و شەوق خاسێکوە هەنار سێنن. دیارە میوەگەلترێک هەن وەڵێ هەنار تایبەتمەندی خوەێ دێرێ و ئەڕا یارسانەکان موقەدەسە وە شاید ئەویچ هەڵبگەردیەتوە ئەڕا ئەوە کە وە باوەڕ مەردم یارسان (باوەیاگار) لە یەک دەنە هەنار وە وجود هاتگە.}

^{٣_لە دنیای مە جازی  فرە جار ویدئوەیلێ دوینیمن  پە خشەو بوو کە  ئەڕا وینە  لە نزیک باوەیاگار یا لەلایەن کەسێگ یارسانی مناڵ فلەجێگ یادەردەدارێگ شەفاپەیداکردێەو جی سەر سوڕمەنن وهویردەوبین یەسە کەسانێگ لەو ویدئوەیلە  وە نیشانەێ خوشحاڵی یاحوسەین یاحوسەین ئویشن وبێجگە یە لە بڕێگ ئاوائیەیل کە تەنیاخەڵک یارسانی وەتێ ژیەن حوسەینیە سازن و ئاخون تیەرن ئەڕا تەبلیغ دین ئسڵام و.  ...کە هیچ هەوەجەێ خەڵک یارسان وە ئەوانە نیە. ئایا یە هەوڵ و تەقەلاێ ڕژیم نیە ئەڕا  وە خورافات کیشاین ئائین یاری وجۆرێگ شێوانن و گوەڕاننێ وورەوئسڵامی بردن ئێ ئائینەو .. ؟}

^{ئەوەیکە کەس یا کەسانێک ڵێ قەومیاگ کە چنە سلطان یا باوەیاگار شەفاە پەێا کەن هەڵگەردیەتوە ئەڕا باوەڕ ئەو ئنسانە و منێج لە فیدئو دیمە چەندین نمونە. ئەوەێک حسین و علی و حسن کەفتگەسە سەر زار مەردم یارسان،هین ئیمڕۆژ نیە، بایەد فرامۆش نەکەیم ١٤٠٠ ساڵە یارسانەکان هانە ژێر چەلمە سەری وتاوانن ئسلام سیاسی هم شیعە وهم سنی، سەدان ساڵە ئاسمیلە کریەن، لە فکرمان نەچو منطقە پڕ لە ئایینگەل کۆن بیە لە قەدیم وەڵێ وە هاتن ئسڵام شونەواریچێان نەماگە وەڵێ یارسانەکان هەمراێ سەرەڕاێ ئی زوڵمگەلە پابەرجا و مقاوم مەننە. ئیە نیشانەی مقاومت و پایداری و باوەڕ وە ئی ڕێ و ڕەوشەسە، وەگەرنە ئیانیچ توانستن لە ناو بچن.
هەر ئەو جورەێکە ئسلام هم تاریخ و هم جغرافیامان داگیر کرد بێ گومان دەفتەرەکان و کلامەکان یارسانیچ لە ئەمان نەوینە و ڕاحەت توانستنە دەسکاری بکەن،چە وە دەس خوەێان و چە لە تەریق کەس یا کەسانێک لە ناو یارسان. هەر وەی خاترە ئیمام شیعەکان لە ناو ئایین یارسان ڕەنگ دانەوەێان هەس، من ئحترام دێرم ئەڕا نەزەرات مەردوم، وەڵێ ئەگەر لە من بپرسی نە علی و نە حسین هویچ جایگاەێک لە ئایین یارسان نەێرن و ڕوژێک تێت کە ئاسەوارێک ل ڵێان ناوینێ لە جیگا پیرۆزەکان یارسان. اما ئەوەێکە ئەرا ئیستا کومەڵگاێ یارسان ناتوانن ئی جور چشتێک وە زوان بارن و لە کڵامەکانێان علی و حسین تێرنە زوان، بایەد بویشم کە ئوان هانە وڵاتێک کە دڕندەتەرین ڕژیم وە سەریا زاڵە و هویچ ڕەحمێکی مروفاێەتی لە وجوودیان نیە هەر وەی خاترە مەردم مجبوورن وەل ئی وەزیاتا کنار بان.
هەر ئەجورەێکە وەتم لە تویل ودریژای تاریخ وەهاتن ئسلام هەوڵ دانە کە ئی ئاینە وە ئنحراف بکیشن و کم ئەهمیەتێ بکەن، ئەگەر تماشا بکەی{ اهل حق} ارامان دروس کردن و وەتن اهل حەق شاخەیکە لە ئسڵام و هەزاران ناوتر کە هویچکامێ نە قسەێ یارسانە و نە ناو یاری و یارسان. بەڵکە هەر ئایین یاری و کوملەگاێ یارسانە کە وە سەدان جار لە دەفاتر یاری باس لە لێ کریاس وەلێ ئەڕا نموونە لە هویچکام لە دەفتەرگەل یاری لەوانە دیوانە گەورە و پردیوەر ناوێک لە اهل حق نیە. پەس ئیە نیشان دەێ سەرەڕاێ ئەوەێک هەوڵ دەن کە ئی ئایینە وە بەشێک لە ئسڵام بزانن وەلێ نە هەوڵ ئەوان و نە ئاخرین بازماندەگانێان کە بووتە ڕژیم جمهوری ئسڵامی ناتوانن ئی باوەڕە لە مەردم یارسان بسێنن و ئی ئاینە بکەنە بەشێک لە ئسلام،چویکە ئی باوەڕە ئەوقەرە لە ناو یارسانەکان جێ گەفتگە،ممکنە کوتاە مدت بتوانن زەربەێ خوەێان بیەن وەلێ هویچوەخت ناتوانن ئی ئایینە و باوەرە ڕیشەکەن بکەن.ئەلان ئەگەر تماشا بکەی جەمخانەکان یارسان گشت بینەسە حوسەینیە و عەکس ووینەی ئیمامان شیعە،وەلێ وەتم لە ڕێ ناچاری و ئجباری مردم ئیە وەزیەتە قەبوڵ کەێ.البتە ئەگەر لە دید ئایینی بایمە دەیشت و لە دیدێکی فەلسەفیوە تماشاێ ئی باوەڕە بکەیم، باوەڕ دێرم تەنیا مسئەلەێکی ئایینی نیە،بەڵک فەلسەفەێکی گەورەترە کە وە باوەڕم بایەد ئەوانەێک تحقیق بێ تەرەفانە کەن، خاسەتەن ڕوشن هویر کورد پەێ بوەن کە کومەڵگاێ بەشەری وە گشتێ و کورد وە تایبەتی خاوندارێەتی لە لێ بکەن. چویکە عدالەت ئجتماعی و بەرابەری ئنسانەکان،پیرۆزی خاک و نیشتمان و فرە مسائڵترەک هەس کە ئی باوەڕە باس لە ڵی کەێ. پاکی،نیستی،نیکی و ردا، هەرکام لەئیانە توانن بونە ڕێ نیشان دەر ئەڕا ژیانێکی خاستر ئەرا کومەڵگاێ کورد و بەشەریەت وە گشتی.}

^{_گەورەترین گرفت وگیچەڵ پەیڕەوان ئائین یاری ئیمڕۆ لەئێران و تەنانەت عێراقیش چەس و چە خاستەیلێ دیرن؟ ئایا ئەو هاو دەنگی و هاوکاریە کە ئیمڕۆ ئەڕاچارەسەر موشکڵات  پەیڕەوان ئێ ئائینە هەس لە ناو خەڵک یارسان ئەوجۆرە کە هەوەجەو شایانە ئەڕاڕەسین وە خاستەیلان وجوود دیرێ و توانستنە خوەیان سازماندهی بکەن وفرەتر یەکیەتی وئتحاد داشتوون یا نە؟}

^{ج : ئەگەر ڕاشکاوانە بتوام قسە بکەم وجواو ئێ پرسیار جنابتە بەم بایەد بویشم گەورەتەرین مشکڵ یارسانەکان و کاکەیەکان لە ئیران و کوردستان ئەراق، وجوود ئسلام سیاسی و ئسڵامە وە گشتی، بزان لە هویچکام لە حکومەتە یەک لە شون یەکەکان لە وڵات ئێران هویچوەخت ئایین یاری وە ڕەسمیەت نەناسینە، همیشە پیروان ئی ئایینە وە کافەر و نجس زانستنە کە چەندین فەتوا لە گەورە مەرجەکانێان جۆر،خامنەیی و مرعشی و جنتی و فرەتێرێان لەی ڕابتە هەس.
چویکە ئایین یاری ئایینێکی ڕەسەن کوردیە و ڕیشەێ کوردی و قەدیمی لە وڵآت دێری ترسیەن کە ئیە فرەتێر پەرە بسێنێ و کومەڵگا هەڵگەردیەتوە ئەسڵ خوەی، لە کوردستان ئەراقیچ لە شوون بیست و شەش ساڵ هەمراێ حکومەت کوردی ئی ئاینە جۆر ئاینێکی کوردی وە ڕەسمیەت نەناسیە، و ئایین ئسلام سەردەستە لەورە.
لە کوردستان ئەراق حزبەکان نایلن کاکەیەکان یەکدەس و یەک دەنگ بون، دابەشێان کردەنەسە سەر خوەێانا و هەرکام وە شێوازێک چەو ترسنێان کردنە. تەنانەت لە شوون بیست و شەش ساڵ حکومەت کوردی کاکەیەکان یک جەمخانە لە باشور کوردستان نەێرن.
اما لە ئێران وەزیەتەکە فەرق کەێ و خراوتریشە، هەرئەوجورەێکە زانی مردم یارسان جور باقی ملەتەکان ناو ئێران ناتوانن هویچ کارێک بکەن، ئەما خوشبەختانە لە خارج وڵات وەزیەت فەرق کەێت و یارسانەکان توانستنە سەرەڕاێ گیر و گرفت فرە خوەێان و ڕێک خستن بکەن. خوەشبەختانە چەندین سازمان فەرهەنگی و ئایینی دێرن فعالیت کەن و لە بوار سیاسیچ سازمان دمکراتیک یارسان فعالە و دێرێ کار کەێت و لەی چەندین ساڵە توانستگە دەنگ مردم یارسان بڕەسنێتە فرە لە شونەکان لەوانە سازمان ملل و اتحادیە اروپا.
لە فکرمان نەچو کە یارسانەکان لە تویل تاریخ دچار چەندین نەهامەتی و چەڵەمە بینە وەڵێ ئتحاد و یەک دەنگیان توانستگە بپارێزێتەێان.}

^{جناب ئەمیر خانی فرەسپاس کە لەی باسە بە شدار بیدو زانیاریەیل ئەرزشدارێ وە پێمان بەخشای.هەر پایارو سەر کەفتێ بوید.}

^{ج : سپاس ئەڕا ئیوەێ ئەزیز
همێوارم توانستوم جواو پرسیارەکان داوم،هەڵبەت یەک سری ملاحضات هەس کە ئنسان مجبورە لە وەرچەو بگرێتەێ. بێ گومان هەوڵ تەڵاش کەسانێک جور ئیوەێ ئەزیز توانێ ڕێ ڕوشنکەرێک بو کە کومەڵگاێ کوردی بزانن یاری و یارسان چەس.}

^{وەل ڕێز و هورمەت}

5/11/2017