ئیسماعیل بێشكچی، بیرمەند و كۆمەڵناسی ناسراوی تورك

^{بەڕەچەڵەك توركە، بەڵام بە داكۆكیكارێكی سەرسەختی دۆزی كورد ناسراوە، هەر لەو پێناوەشدا 17 ساڵی تەمەنی لە زینداندا بەسەر بردووە و زیاتر لە 10 ملیار لیرەی توركی وەك سزا داوەتە دادگاكانی دەوڵەتی توركیا، هەموو ئەمانەش بەهۆی ئەو كارە ئەكادیمیانەی لەسەر كورد كردوونی.}

^{لە گشتپرسی مافی دەنگدانم هەبووایە بە بەڵێ‌ دەنگم دەدا}

^{ئیسماعیل بێشكچی، بیرمەند و كۆمەڵناسی ناسراوی تورك كە ئێستا تەمەنی 78 ساڵە، لە هەڤپەیڤینێكدا لەگەڵ (رووداو) دەڵێت ئێستا توركیا و ئێران و عێراق و یەكێتیی ئەوروپا و ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا دەڵێن دژی گشتپرسین و لەگەڵ یەكێتیی عێراقدان، بەڵام ئەگەر 80%ی خەڵك بە بەڵێ‌ دەنگیان دا، ئەوان ئەنجامەكەی قبوڵ دەكەن.}

^{رووداو: رۆژی 25ی مانگ، كورد بەرەو گشتپرسیی بۆ سەربەخۆیی هەنگاو دەنێت. هەندێك لە وڵاتان داوای هەڵوەشاندنەوە و دواخستنی دەكەن و دەڵێن كاتەكەی گونجاو نییە. لە بەرامبەردا كوردستان پێداگری دەكات و دەڵێ كاتی هاتووە، ئێستا كاتی سەربەخۆییە؟}

^{هیچ مەترسییەك لە گشتپرسیدا نییە و كورد دەبێ پێداگریی بكات}

^{بێشكچی: گرفتی كوردستان گرفتێكە چارەسەرەكەی زۆر درەنگ كەوتووە. هەر لە بیستەكاندا دەبوو ئەو گرفتە چارەسەر بكرایە، بۆچی؟ لە ساڵانی بیستەكاندا و لەسەردەمی كۆمەڵەی گەلاندا، ئەوكاتەی كە خاكی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی و میزۆپۆتامیا، لەلایەن ئینگلتەرا و فەرەنساوە دابەش دەكرا، لەمیانی ئەو دابەشكارییەدا عێراقی سەر بە ئینگلتەرا دامەزرا. ئینتیدابەكانی ئوردن و فەڵەستینی سەر بە ئینگلتەرا دامەزران. ئینتیدابەكانی سووریا و لوبنانی سەر بە فەرەنسا دامەزران، ئیتر لەو سەردەمەدا ئینتیدابی كوردستان زۆر پێویست بوو. بۆ نموونە لەوكاتەدا شێخ مەحموود بەرزنجی دەیگوت كوردستانی سەربەخۆ، دەیگوت من پاشای كوردستانم، بە ئینگتەرای گوت وەكو پاشای كوردستان دانم پێدابنێ‌.}

^{دەوڵەتە ئیمپریالییەكانی ئەوكات، نەك كوردستانێكی سەربەخۆ، بەڵكو كوردستانێكی كۆڵۆنیشیان پەسەند نەكرد. ئەمڕۆ كە سەرباری ئەوەی كوردستان خاوەنی زیاتر لە 50 ملیۆن كەسە، لە هیچ شوێنێكدا نوێنەرایەتیی نییە. بۆ نموونە ئەگەر سەیری وڵاتانی كەنداو بكەین، كوێت، قەتەر، بەحرەین، ئیمارات و یەمەن، ئەمانە دەوڵەتگەلی زۆر بچووكن و نفووسیان لە خوار ملیۆنە، بەڵام ئەوانە دێن داهاتووی كورد دیاری دەكەن. واتا گرفتەكە زۆریش درەنگ كەوتووە. بۆیە زۆر هەڵەیە ئەوەی دەگوترێت كاتی نییە. هەڵبەتە درەنگ كەوتووە و ئەوەتا دەبینین كە بڕیاری گشتپرسی بۆ رۆژی 25ی ئەیلوول دراوە.}

^{بۆ سەربەخۆیی كوردستان كات درەنگیش بووە}

^{رووداو: مەترسیی هەیە؟}

^{بێشكچی: نەخێر لێرەدا كورد دەبێ‌ پێداگریی بكات.}

^{رووداو: كورد زۆر مكوڕن، پێتانوانییە ئەو پێداگرییە بێ مەترسیی نابێت؟}

^{بێشكچی: من دەمەوێ لەبارەی وڵاتانی خۆرئاوا كە دەڵێن گشتپرسی دوابخەن یان هەڵیبوەشێننەوە قسە بكەم، چەند بەهایەك هەن كە خۆرئاوایان كردووە بە خۆرئاوا، ئەوانیش بەهاكانی ئازادی و یەكسانین. ئەم بەهایانە پێویستە هەمیشە بەهێزەوە رێك وەستاو بن. خۆرئاوا، با بڵێین وڵاتانی ئەڵمانیا، فەرەنسا، ئینگلتەرا، ئیتاڵیا یان یەكێتیی ئەوروپا، ئەم دامەزراوانە بەم بەهایانەوە دەبێت بتوانن تەدەخولی زنجیرە كێشەیەك لە هەر كوێی جیهان بكەن. بۆ نموونە دەبێت بتوانن تەدەخولی كێشە كۆمەڵگەیی و سیاسییەكانی وڵاتە نیمچە پێشكەوتووەكان بكەن، بەڵام تێگەیشتنێك كە باس لە ''یەكێتیی عێراق'' دەكات، ئەم بەها گەردوونییانە بێ بایەخ دەكات، بۆچی؟ چونكە تەنیا عێراق نییە، سووریا و ئێران و تەواوی وڵاتانی خۆرهەڵاتی ناوین دەوڵەتی تاكڕەو و نەژادپەرست و مەزهەبگەران، واتا دەوڵەتی دیموكراسی نین. ئەوە لەكاتێكدایە كە ئەمڕۆ ئەم بەها گەردوونییانە بۆ كوردستان رێی تێدەچێت، سەیركە ئیدارەی هەرێمی كوردستان گرنگیی پێویست بە خەڵكی ناوچەكە دەدات، وەكو ئەرمەنی و توركمان و كوردی ئێزدی. ئەمە شیاوی ئەو بەها گەردوونییانەن كە خۆرئاوا دەكەن بەو خۆرئاوایە. لێرەدا پێویستە خۆرئاوا خاوەندارێتیی ئەم بەهایانە بكات. پێویستە كورد ئەمە وەبیر خۆرئاوا بهێنێتەوە كاتێك كە دەڵێن دوایبخەن، لە ساڵی 1988 كۆمەڵكوژی كرا، كێ دەنگی هەڵبڕی؟ هیچ كەسێك دەنگی هەڵنەبڕی و كاردانەوە نیشان نەدرا.}

^{تەواوی وڵاتانی خۆرهەڵاتی ناوین دەوڵەتی تاكڕەو و نەژادپەرستن}

^{رووداو: بۆچی كاردانەوەیان نەبوو؟}

^{بێشكچی: چونكە پشتگیریی عێراقیان دەكرد. لەكاتێكدا كە دەركەوتنی ئەو بەهایانە گرنگە، بەهای ئازادی و بەهای یەكسانی. كارێكی دژەدیموكراسی و دژەمرۆیی وەكو كۆمەڵكوژی ئەنجامدراوە، تۆ ئەم هەڵوێستە نیشان مەدە، ئەوەتا خۆشت دەوڵەتێكی دیموكراسیی خۆرئاوایت. نە فەرەنسا و نە ئەڵمانیا و نە ئینگلتەرە، تەنیا لە تەلئەبیب كاردانەوە دژ بەو كۆمەڵكوژییە نیشاندرا كە رژێمی سەددام حوسێن دژ بە كورد ئەنجامیدا. ئەوەی خۆرئاوای كردووە بەم خۆرئاوایە، بەهاكانی ئازادی و یەكسانین. رۆژئاوا دەبێت هەمیشە پارێزگاری لەم بەهایانە بكات، بەڵام كە گوتت ''یەكێتیی عێراق'' ئەوا نەوەك بەها گەردوونییەكان، بەڵكو تۆ بەرگری لە بیری تاكڕەوی و نەژادپەرستی و مەزهەبگەری دەكەیت.}

^{رووداو: ئەگەر هیچ پشتیوانێكی دەرەكی نەبێت، ئەمریكا و رووسیا و یەكێتی ئەوروپا پشتیوانیی نەكەن، كورد لەم دۆخەدا پێویستە چی بكات؟}

^{بێشكچی: ئەوەی گرنگە هەڵوێستی كوردە، با بڵێین گشتپرسی بەڕێوەچوو 80%ی دەنگەكان دەنگی بەڵێ بوون. هەمووان ئەمە پەسەند دەكەن، ئەمریكا، توركیا و ئێرانیش، هەمووان ئەمە پەسەند دەكەن. بەڕێوەچوونی ئەم گشتپرسییە لە 25ی ئەیلوولدا گرنگە، كورد كاتێك لە رۆژی 25ی ئەیلوولدا دەچێتە سەر سندووقی دەنگدان، دەبێت بیر لە چی بكاتەوە؟ مرۆڤەكان دەبێت بیر لە منداڵەكانیان و نەوەكانیان بكەنەوە، پێویستە ''كوردستانێكی سەربەخۆ'' ببێتە ئەوینی كوردان. واتا بەدەم بیركردنەوە لە داهاتووی منداڵەكان و نەوەكانیان و كوردستانێكی سەربەخۆوە بڕۆن، بۆ نموونە ئەمڕۆ، ناوبەناو دەبیستین باپیرانمان كوردستانێكی سەربەخۆیان بۆ جێنەهێشتین. ئێمە وا دەڵێین. جا ئێمە ئەم خەباتە دەكەین لەپێناوی ئەوەدا، بەڵام رۆژ بەڕۆژ ئەمە سەختتر دەبێت. بۆ ئەوەی رووبەڕووی پرسیاری ''بۆچی كوردستانێكی سەربەخۆتان بۆ جێنەهێشتین'' نەبنەوە، رۆژی 25ی ئەیلوول دەبێت لە نێو ئەم بیر و هەستەدا بن و توانای خۆیان بۆ بەدەستهێنانی كوردستانی سەربەخۆ بخەنەگەڕ.}

^{ئەمریكا بە هاوكاریكردنی عێراق هاوكاریی ئێران دەكات}

^{رووداو: ئەگەر مافی دەنگدانت هەبووایە، دەچوویتە سەر سندوقی دەنگدان؟}

^{بێشكچی: بەڵێ‌.}

^{رووداو: بە بەڵێ‌ دەنگت دەدا؟}

^{بێشكچی: بەڵێ بەوشێوەیە دەنگم دەدا.}

^{رووداو: چونكە بەهۆی كوردەوە دەستگیركرایت، دادگایی كرایت و خرایتە زیندانەوە؟}

^{بێشكچی: ئەوە شتیكی جیاوازە، مرۆڤەكان با بڵێین توێژەرەكان، بەڕای من دروست نییە بڵێن ئێمە ئەمەمان كرد و ئەوەمان كرد. بەڵام كاتێك كەسێك لە دەرەوەوە ئەمە دەڵێت، بۆ نموونە كە دەڵێن ئێوە ئەوەندە سزادران و خرانە ژوورەوە، چۆن بیردەكەنەوە؟ جا با من لە ئێوە بپرسم: ئێوە لەمبارەوە چۆن بیردەكەنەوە؟ واتا بیركردنەوەی ئێوە گرنگە. بێگومان من لێرەدا پرسیارێكی لەمجۆرە لە ئێوە ناكەم، بەڵام لەم پرسیارانەدا بیركردنەوەیەك گرنگە كە لە دەرەوەی كەسەكە خۆی بێت. لێرەدا مەسەلەیەك هەیە كەمێك ئاسۆ دەردەخات. بۆ نموونە لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، چۆمسكی كەسێكی زۆر بەهادارە. كەسێكە زۆرترین رەخنەی لە ئیدارەی ئەمریكا هەیە و رەخنەكانیشی بەجێن. ئیدوارد سەعید وەهابوو، ئەو فەڵەستینی بوو. بۆ نموونە ژان پۆل سارتەر لە فەرەنسا زۆر بەهادار بوو. سارتەر گوتی: هەموومان بكوژین، چونكە فەرەنسا لە جەزائیر كۆمەڵكوژی دەكات. هەموومان لەو كۆمەڵكوژییەدا بەشدارین، رووناكبیران، پارتە سیاسییەكان، دەوڵەت و حكومەت، هەموومان بكوژین. جا لەبەر ئەمە لەلای دێگۆل سكاڵایان تۆمار كرد و گوتیان ئەوە فەرەنسا بچووك دەكاتەوە و زیان بە دەستكەوتە نەتەوەییەكانی فەرەنسا دەگەیەنێت. دێگۆل گوتی: سارتەر فەرەنسایە و ناتوانین هیچ بكەین. سەیركە ئەمە لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا، یان لە فەرەنسا و شوێنی دیكە، تۆ رەخنە لە حكومەت دەگریت و هیچ سزایەكی سیاسی یان ئیداری نییە. بۆ نموونە سێیەم ماددەی دەستووری ئەمریكا لەبارەی ئازادیی ئیفادەدانە. ئیفادەدان لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكادا بێسنوورە. ئەها لە توركیادا ئەو ماددانە هەن كە ناتوانرێت بگۆڕدرێن، لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكاش ئەمە ناگۆڕدرێت. تەنانەت گۆڕانكاری لە ماددەی ئیفادەدان نابێتە جێی باسیش. فەرەنسا بەمشێوەیەیە، بەڵام توركیا وا نییە. هەركاتێك لەنێو هەڵوێستێكی رەخنەگرانەی دژ بە چەند ئایدیۆلۆژیای ئیداری فەرمیدا بوویت، ئەوا ژمارەیەك سزا و گەمارۆی ئیداری دەبنە جێی باس.}

^{ئەمڕۆ دەوڵەتێك نەماوە بەناوی عێراق}

^{رووداو: نیگەرانیی توركیا لە چییەوە سەرچاوە دەگرێت؟}

^{بێشكچی: دامەزراوەیەك هەیە بەناوی ئایدیۆلۆژیای فەرمی، گرنگترین دامەزراوەی سیاسەتی توركە، بەڵام لە دەستووردا ئاماژەی پێنەدراوە. دامەزراوەیەكە لە سەرووی دەستوورەوە. هزر و بیر و هەڵسوكەوت دیاری دەكات، بۆ نموونە لە زانكۆكاندا توێژینەوە لەسەر چی دەكرێت؟ چۆن دەكرێت؟ پارتە سیاسییەكان چی دەڵێن؟ چۆن ئەمە دەڵێن؟ دامەزراوەیەكی بنكەییە و ئەمانە دیاری دەكات، هەر كاتێك تۆ رەخنەت لێی گرت، ئەوا ژمارەیەك سزای ئیداری دەسەپێنن. بێگومان لە دەوڵەتە دیموكراسییەكاندا ئایدیۆلۆژیای فەرمی نییە. خۆ لە هەموو دەوڵەتێكدا ئایدیۆلۆژیا هەیە، بەڵام دامەزراوەیەكی تایبەت بە ئایدیۆلۆژیا نییە.}

^{رووداو: توركیا یان كۆمەڵگەی توركی، ئەوەی پێ پەسەند دەكرێت كە وڵاتێكی نوێ بەناوی كوردستان ببێتە دراوسێی؟ باس لە حكومەت و ئایدیۆلۆژیای فەرمی نەكەین؟ تا چەند كۆمەڵگەی توركی ئەمەی قبووڵە؟}

^{بێشكچی: بابڵێین گشتپرسی بەڕێوەچوو و 80% دەنگی بەڵێ هەبوو. هەموو كەسێك ئەمە قبوڵ دەكات. توركیا، ئێران، هەروەها ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و یەكێتیی ئەوروپا، بەڵام شتێك هەیە، زۆر گرنگە ئەو وەبیرهێنانەوەیە بۆ یەكێتیی ئەوروپا هەبێت، كورد ئەمە بكەن زۆر گرنگە. كەمێك بەر لە ئێستا باسی كۆمەڵكوژیمان نەكرد لە 16ی ئاداری 1988 ؟ جگە لەوەش لە نێوان 1983 و 1988 رژێمی سەددام حوسێن دەڵێ كام گاز ژەهراویترە با بەرهەمی بهێنن و بەكاریبهێنن، لە ئانوساتێكدا كورد لەناوبەرین. ئەوكات ئەو وڵاتانە بۆ خاتری زویرنەكردنی سووریا و توركیا و عێراق و ئێران دەنگیان لێوە نەهات و ئەمڕۆ باسی یەكگرتوویی عێراق دەكەن، ئەوەتا ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا وا دەڵێت، توركیا وا دەڵێت، یەكێتیی ئەوروپا وا دەڵێت. بەڵام بەڕای من كە ئەنجامێكی لەمشێوەیەی هەبووە، هەموو كەسێك قەبووڵی دەكات.}

^{ئەگەر 80%ی دەنگەكانی گشتپرسی بەڵێ‌ بوون، ئەمریكا و توركیا و عێراق و ئێران قبوڵی دەكەن}

^{رووداو: توركیا ئەمە قبوڵ دەكات؟}

^{بێشكچی: بەڵێ.}

^{رووداو: ئەگەر ئەم دەرفەتەمان لەدەستچوو، چی دەبێت، چی روودەدات؟}

^{بێشكچی: ئیدارەدان و خۆبەڕێوەبەری لەلایەن كوردەوە گرنگە. بۆ نموونە ئێران ئاوی زێی بچووكی گرتەوە. لەو ناوچەیەدا كشتوكاڵ دەكرێت، ئەو چۆن ئاوەكەی گرتەوە؟ با بڵێین لە سنووری خۆیدا بەنداو دروست دەكات. لێرەدا برەودانی كشتوكاڵی پەیوەندیی بە تێپەڕبوونی ئاو هەیە لەو ناوچەیەدا، تۆ ئەگەر نەتوانی خۆت بەڕێوەبەریت، ناتوانی پلانداڕێژی. لەكاتێكدا ئەوە زۆر گرنگە كە تۆ بتوانیت بۆ نموونە بەنداوێك بۆ بەرهەمهێنانی تەزووی كارەبا لەسەر زێی گەورە دروست بكەیت. بۆ نموونە بە بەرزیی 150 مەتر بەر لە ئاوی زێی گەورە بگریت. لەوانەیە دامەزراوە نێودەوڵەتییەكان یان عێراق دژی ئەمە بن كە كورد لەوێدا بەنداو دروست بكات، بەڵام ئەگەر كورد خۆی خۆی بەڕێوەبەرێت، ئەمە دەكات. ئەگەر بڕیاری گەشەپێدان و بەڕێوەبردن و پلان لەدەستی خۆیدا بێت، ئەمە جێبەجێ دەكات.}

^{رووداو: بەڵام دوو دراوسێی بەهێزمان هەیە پێمان دەڵێن گشتپرسی مەكەن؟}

^{بێشكچی: ئاخر ئەوان بە كورد دەڵێن: تۆ خۆت بەڕێوەمەبە، با ئێمە بەڕێوەتبەرین و ئیدارەت بدەین. لێرەدا كورد دەبێت پێداگر بن و بڵێن ئیدی لەمەودوا خۆمان خۆمان بەڕێوەدەبەین، گەشەپێدانی كوردستان تا ئێستا دواكەوتووە. ئیتر خۆمان پلانی گەشەپێدان دادەڕێژین و كار لەسەر پێشخستنی كەرتی كشتوكاڵ دەكەین. بۆ نموونە لەسەر زێی گەورە بەنداوێك دروست دەكەین.}

^{رووداو: وەكو جاران هێرشمان ناكەنە سەر؟}

^{بێشكچی: لێرەدا پێویستە كورد پێداگر بێت.}

^{هیچ مەترسییەك لە گشتپرسیدا نییە و كورد دەبێ پێداگریی بكات}

^{رووداو: چی بكەن باشە؟}

^{بێشكچی: بۆ نموونە بە خۆرئاوا دەڵێن لە 1988 كۆمەڵكوژی كرا بۆ هیچ كاردانەوەیەكتان نەبوو، ئێستا دەڵێیت كاتی نییە؟ رەخنە لە خۆرئاوا دەگریت. بۆ كاردانەوەت نەبوو؟ واتا ئەو كۆمەڵكوژییە، ئەو كارە نامرۆڤانەیە كرا. ئەها كاتێك لە خۆرئاوا چارەسەرێكی تازە تاقی دەكرێتەوە لەسەر چی تاقیدەكرێتەوە؟ لەسەر مشك. رژێمی سەددام حوسێن كێی بەكارهێنا؟ كوردی بەكارهێنا. كوردی بەندكراوی نێو گرتووخانەكانی بەكارهێنا، گوندە كوردنشینەكانی بەكارهێنا لە 1983، لە هەڵەبجە 6 هەزار و 300 و قسوور كەس بەهۆی گازی كیمیاییەوە ژەهراوی بوون. لەكاتێكدا لە 1983 تاكو 1988 تاقیكردنەوە لەسەر گوندە كوردنشینەكان دەكرا بۆ ئەوەی بزانن كامە گاز ژەهراوییە. بێگومان پێویستە لەم رووەوە رەخنە لە خۆرئاوا بگیرێت. ئەوەندە رووداوی نامرۆڤانە روویاندا، بەڵام ئێوە كاردانەوەتان نەبوو. كەچی ئێستا هاتوون، لەكاتێكدا كورد دەیەوێت لەڕێگەی ئازادیدا بەرەوپێش بچێت، كوردستانێكی سەربەخۆ رابگەیێنێت، دەڵێن دوایبخەن. تۆش دەڵێیت ئەمە راست نییە، رەخنە لە خۆرئاوا دەگریت و دەڵێی ئێمە پێویستە خۆمان، خۆمان بەڕێوەببەین.}

^{رووداو: دەرئەنجام قبوڵی دەكەن؟}

^{یەكێتیی عێراق بەهیچ شێوەیەك پیرۆز نییە}

^{بێشكچی: بەڵێ‌.}

^{رووداو: واتە دەبێتە ئەمری واقیع؟}

^{بێشكچی: بێگومان ئێستا ئەگەر بڵێین یەكێتیی ئەوروپا، ئەگەر دانە دانە قسە لەسەر وڵاتەكان بكەین، یان وەكو دامەزراوە بڵێین یەكێتیی ئەوروپا، دەڵێ یەكێتیی عێراق. بەڵام ئەگەر گشتپرسی بەڕێوەچوو و ئەنجامێكی وەها هاتە ئاراوە ( 80%) بێگومان پەسەندی دەكەن. بە بۆچوونی من وەها دەبێت.}

^{لەساڵی 1990 یەكێتیی سۆڤیەت هەڵوەشایەوە و 15 دەوڵەت دروستبوو. لە هەمان سەردەمدا یۆگوسلاڤیا لێكترازا و حەوت دەوڵەت دروستبوو. هەر لەو سەردەمەدا چێكۆسلۆڤاكیا لەنێو خۆیدا بووە دوو بەش. خۆرئاوا ئەمانەی زۆر بە ئاسایی وەرگرت، بەڵام كە سەرە دێتە سەر عێراق، دەڵێ یەكێتیی عێراق. یەكێتیی عێراق، یەكێتیی عێراق، وەك بڵێی زۆر پیرۆز بێت، لەكاتێكدا بەهیچ شێوەیەك پیرۆز نییە. بۆچی؟ لە بیستەكاندا لە سەردەمی كۆمەڵەی نەتەوەكاندا ویلایەتی بەغدا و ویلایەتی بەسرە هەبوون. ئەوكاتە ئینگلتەرە بەهۆی ئەوەی بیری لە نەوت دەكردەوە كە لە كەركووكدا نەوت دۆزرابووەوە، كاری كرد تا ویلایەتی مووسڵ (كە كەركووكیشی لەخۆگرتبوو) بخاتە سەر ئەو عێراقەی دیزاینی كردبوو. بەمجۆرە عێراقیان دروستكرد. دەوڵەتێكی سوننی.}

^{ئەمڕۆ بە قەناعەتی من دەوڵەتێك بەناوی عێراق نەماوە، بەڵام هێشتا دەڵێن یەكێتیی عێراق. ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا هێشتا وەها دەڵێت. لەكاتێكدا لە 2011 ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا وەبەرهێنانێكی زۆر گەورەی ملیارەهایی بۆ سوپای عێراق ئەنجامدا. دووەم قورسایی سوپا لە مووسڵ بوو، چەندین بەرپرس و پێداویستیی سەربازی و نزیكەی 60 هەزار سەرباز لەوێ بوون. بەڵام لە حوزەیرانی 2014 چی روویدا؟ سوپا بێ ئەوەی هیچ شەڕێك لەگەڵ داعش بكات، پاشەكشەی كرد و تەواوی ئەو چەك و كەرەستە سەربازییە بۆ داعش مایەوە. داعش بەو چەك و پێداویستییە سەربازییە هێرشی كردە سەر كوردستان. سەیركەن ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا سوپای عێراق بەهێز دەكات، ئەوان سەربازگەیەكی زۆر گەورەیان لە مووسڵ هەیە، ئەو چەكە دەكەوێتە بەردەستی داعش و داعش لە دژی كورد بەكاریدەهێنێت. لەم رووەوە ئەمریكا دەڵێ با ئێران سنووردار بكەین. واتا ئێران ئیدارەیەكی شیعییە لە خۆرهەڵاتی ناویندا و دەیەوێت دەسەڵاتی خۆی فراوان بكات. دەیەوێ شیعەگەری بەدامەزراوەیی بكات.}

^{لەكاتێكدا ئەمریكا هێشتا دەڵێ یەكێتیی عێراق، وەبەرهێنان بۆ عێراق دەكات. لەكاتێكدا هاوكاریی ماددی بۆ عێراق وەبەرهێنانە بۆ ئێران، بۆ نموونە حەشدی شەعبی هێزێكی عێراقییە، بەڵام ئێران بەڕێوەی دەبات. تۆ كە هاوكاریی ماددیی عێراقت كرد واتا هاوكاریی حەشدی شەعبیت كرد، ئێ حەشدی شەعبی زیاتر لە داعش شەڕی كورد دەكات. ئیتر پێویستە ئەمانە وەبیر ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و وڵاتانی خۆرئاوا بهێندرێنەوە. جگە لەوە عێراق ئەو دەوڵەتە پیرۆزە نییە. یەكێتیی سۆڤیەت پەرتەوازە بوو دەنگت نەكرد، یوگوسلاڤیا پەرتەوازە بوو دەنگت نەكرد. كە كورد دەڵێ ئازادی و سەربەخۆیی تۆ بۆ بەرهەڵست دەبیت؟}

^11/9/2017