فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2024-11-15-02-43-47 ڕابردوو بەردەوام گرووپگەلێک هەبوون لە کوردستان کە بەشێوەیەک لە شێوەکان پەیڕەویان لە خەباتی چەکداریی کردووە وەک ڕێبازێک بۆ گەیشتن بە مافەکانی کوردستانییان. بەڵام هەر...
2024-11-15-02-37-43ناودەبرێت، بۆ کوردەکانیش هێشتا بابەتێکە کە جێی گومان و پرسیارە؟، بەوپێیەی هەموان سیناریۆکانی پرۆسەی ئاشتی و چارەسەریان لەساڵی ٢٠١٢ بۆ ٢٠١٥ لەپێش چاوە، کەچۆن ئەو...
2024-11-15-02-31-50ئەشكەوتەكەیان ئاگر دەدا و كوردەكان دەبونە قەرەبروت. - توركەكان لە ئەستنبوڵ، لەگەڵ تاكسیە كوردەكان سوار نەدەبون، دەیانوت گڵاونسەردەمی تازەش، ئاردۆگان وتی:من ئەو كوردەم خۆشدەوێت كە لە...
2024-10-30-17-57-54شەفەق....تد) کە جوان بیر دەکەنەوە و لەگەڵ برایەتی گەلانن. دەوڵەت باخچەلی کە ئەو قسەیە دەکات لە بیری چووە کە ئەو سەرۆکی پارتێکی نەژادپەرستە، ساڵانی شەستەکان کاتێک...
2024-10-30-15-49-01محمد الماغوط دەنوسێت: من الغباء أن أدافع عن وطن لا أملك فيه بيتاً. گەمژەییە بەرگریی لە نیشتمانێک بکەم کە ماڵێکم نیە تیایدا. نەبونی چەمکی دەوڵەت لە...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

هیوا سەید سەلیم

دوای رووخانی رژێمی سەدام و لە یاسایی بەرێوە بردنی دەوڵەتی عێراقدا كە لەلایەن حاكمی مەدەی عێراق پۆڵ بریمەر نووسرایەوە، چارەسەری پرسی كەركووك و ئەو ناوچە كوردستانیانەی هاوشێوەی كەركووك لە نێوان كورد و دەوڵەتی عێراق كێشەیان لەسەر بوو، بە ماددەیەك چارەسەریان بۆ دیاریكرا كە بە ماددەی58 ناسراوە ، دوای نووسینەوەی دەستوری هەمیشەی عێراق لە ساڵی 2005ئەو ماددەیە گۆڕدرا بۆ مادەەی 140و لە دەستوور شوێنی كرایەوە.

ماددەی 140 دەستووری عێراق بە سێ قۆناغ كە بۆ هەر قۆناغێك ماوەیەكی زەمەنی دیاری كردبوو، چارەسەری بۆ ئەو ناوچانە دانابوو، كە وەك لە ماددەكە هاتووە بە ناوچەی كێشە لەسەر ناسراون، قۆناغەكانیش بریتی بوون لە قۆناغی (ئاساییكردنەوە ، سەرژمێری، راپرسی)

لەساڵانی یەكەمی دوای رووخانی رژێمی سەدام، كورد و لایەنە سیاسیەكان بە دانانی ئەو ماددەیە لە دەستووری عێراق هیوایەكی زۆریان لەسەر ماددەی 140 بیناكردبوو، بەتایبەت كە دە وترا ئەمەیان ماددەیەكی دەستووریە و هەموو لایەنەكانی ناو ئەو كێشەیە دەبێت پابەند بن پێیەوە، لەهەمووشی گرنگتر لای ئەو لایەنانە بریتی بوو لە ماوە زەمەنیە كە بۆ هەر قۆناغێك دیاریكرابوو.

لە ئێستادا كە 12 ساڵ بەسەر نووسینەوەی ماددەی 140 تێدەپەڕێت، لەو ماوەیەدا عێڕاق سێ هەڵبژاردن بۆ ئەنجوومەنی نوێنەران ئەنجام داوە وە چەندیك كابینەی حكومیش ئاڵوگۆڕیان پێكراوە، بەڵام ماددەی 140 وەك زۆربەی ماددە دەستوریەكانی تر لەسەر رەفەكان تۆزیان لێ نیشتووە، خەلكی ئەو ناوچانەش لە ژوانی ئەنجامدانی راپرسی لە سایەی ماددەی 140 تەواو بێ هیوا بوونە.

لە سەر ئاستی هەرێمی كوردستانیش نەك هەر لە ماددەی 140 بگرە لە تەواوی دەستوری عێراق و ئەو دەوڵەتەش بێ متمانەی بوونی هەیە، بۆیە پابەندنەبوونی دەوڵەتی عێراقی كراوەتە بیانوێك بۆ ئەنجامدانی راپرسی لە هەرێمی كوردستان، راپرسی لەو ناوچانەش كە پێی دەوترێت ناوچەی ماددەی 140، هەر بۆ ئەم مەبەسەتەش هەرێمی كوردستان پەنا دەباتە بەر ئەنجوومەنی پارێزگاكان و قەزاكان، تا بڕیار بدەن شانبەشانی هەرێمی كوردستان لە ناوچەكانی ئەوانیش ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی كوردستان ئەنجام بدرێت.

یەكەمین شاریش كە بەپیر ئەو داوایەی هەرێمی كورستان هات، ئەنجوومەنی پارێزگای كەركووك بوو، كە بە زۆرینەی دەنگ داوای لە كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن و راپرسی كرد كە لەگەل هەرێمی كوردستان لەو شارەش ریفراندۆم ئەنجام بدرێت.

لە شاری كەركووك لە چەند ساڵی دوای رووخانی رژێمی سەدام بەتەنیا رێگری لە جێبەجێكردنی ئەو ماددە دەستوریەی نەكراوە ، بگرە دۆخی ئەو شارە بەشێوەیەك مامەڵەی لەگەل كراوە كە كۆسپ بۆ هەلبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاكەش درووست بكرێت، ئەویش بە بیانووی ئەوەی كەركووك لە بارودۆخێكی تایبەت دایە .

لە ئێستادا كە ئەنجوومەنی پارێزگا بۆ ئەنجامدانی راپرسی بڕیاری خۆی داوە، ئەگەرچی هەر لە نێو ئەو ئەنجوومەنە كەمینەیەكی كوتلەی عەڕەبی و توركمانی دژ بە داوای لیستی زۆرینە كە لیستی برایەتی كەركووكە وستاونەتەوە، ماوە بزانین كە ئایا كەركووك راپرسی تیادەكرێت ؟

ئايا كەركووك دەتوانێت پشت لە هەموو ئەو فشارانە بكات كە خراونەتە سەر ئیدارەی ئەو شارەو و ئەنجوومەنەكەی یان نا؟

هەموومان دەزانین كە ئەنجامدانی راپرسی لە كەركووك دەتوانێت قەرەبووی زیانەكانی رابردوومان بۆ بكاتە، بەڵام هەمدیسان بێ كێشە نابێت، ئەویش كێشەی دەستوردانی دەرەكی بە تایبەت عێراق و توركیا كە دوای وەرگرتنی بڕیارەكەی ئەنجوومەنی پارێزگای كەركووك هەریەك لەو وڵاتانە كاردانەویان نواندووە و فشاری خۆیان دەكەن بۆ رێگری لە ئەنجامدانی راپرسی لەو شارە، وا بڕوات پێشبینی دەكرێت ئێرانیش بچێتە پاڵ ئەو دوو وڵاتە بۆ دژایەتی راپرسی لە كەركووك.

گرنگ ئەوەیە كورد بزانێت لەو ناوچانە چی دەكات و چۆن متمانەی خەڵك بەدەست دێنێت؟

چونكە كەركووكیش لە شێوەی شارەكانی تری هەرێم لەدەست حوكمڕانی خراپ بێ كێشە نیە، وەلێ ئەوەی كە گرنگە ئەوەیە دەبێت دەنگدەری كەركووك بزانێت دەنگ بۆ كوردستانیەتی كەركووك دەدات و دەبێت لەو پێناوەش چاوپۆشی لە زۆرێك لە كێماسیەكان بكات و بەڵێ بۆ ریفراندۆم و سەربەخۆیی بكات لە ریفراندۆمی 25 ئەیلول.

 

1/9/2017

 

 

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان