ئیقبال سەفەری
سه‌ر له شه‌وه‌کي ڕۆژ 31 مانگي پويشپه‌ڕ" تيرماه" ساڵ1367، 1988 ميلادي و شه‌ش رۆژ له شوون ته‌مام بيين شه‌ڕ ناوبه‌ين ڕه‌ژيمه‌کان ئسلامي ئێران و به‌عس عه‌راق، ئاوايي زه‌رده‌يچ جۆر فره له شار و شارۆچکه‌کان تره‌ک کوردستان که‌فتنه وه‌ر په‌لامار چه‌ک شيميايي داگيرکهرهێل وڵاته‌که‌مان. له يه‌کم په‌لاماره 275 که‌س له مه‌ردم بێ ده‌ره‌تان گيانێان له ده‌س دان و 1146 که‌سيچ زامدار بين. ئيه ڕاسه که تا ئيسه وه ئاشکه‌را ده‌رنه‌که‌فتگه که کي تاوانبار يه‌کم ئي جنايه‌ته‌سه، وه‌لي شک زياتر ها بان ڕه‌ژيمه وه‌قه‌ور نرياگه‌که‌ێ به‌عس. له‌ويچ ده‌ربچوو هێمراێ بێ تاواني ده‌وڵه‌ت ئسلامي ئێرانيچ له‌ي باوه‌ته پشتڕاس نه‌کرياسه‌و. هۆکاره‌ێل فره هه‌س که وه جۆرێک له جۆره‌ێل ده‌وڵه‌ت ئسلامي ئێران نه‌تويه‌نستگه جواوێک ئه‌ڕاێ داشتوت و خۆه‌ێ له‌ي جنايه‌ته دويره‌و بخه‌ێ. ئه‌ڕا زياتر ئاشکرا بين گۆمانه‌کان له سه‌ر ئه‌و جنايه‌ته، ده‌س نه‌يمنه بان به‌شێک له‌و کرده‌وه‌گه‌له که گۆمانه‌کان له سه‌ر ڕه‌ژيم کردنه‌‌سه ماڵ. يه‌کم: به‌مواران شيميايي زه‌رده وه‌ختێک ڕووي داس که شه‌ش ڕۆژ وه‌رله ڕويداگه‌که ئاگروه‌س له به‌ين ئێران و عه‌راق ڕه‌سميه‌ت په‌ێا کردگه. دوويه‌م: هاوزه‌مان بين په‌لامار فروق جاويدان مۆجاهد ئه‌ڕا سه‌ر کرماشان و ترس مه‌لاکان له‌ي باوه‌ته. سێه‌م: جمهۆري ئسلامي ئي ڕاسيه له مه‌ردم شاردوه و هيچ ئه‌ڕايان مه‌سه‌ڵه نه‌وي که چه وه‌سه‌ر مه‌ردم هاتگه. چوارم: ئه‌ڕا يه‌که‌م جار له شوون هه‌ڤده‌ساڵ ئجازه دا هه‌واڵ نێر بچوته ئه‌و ناوچه و هه‌واڵ له سه‌ر ئه‌و کاره‌ساته بنێرێ، ئه‌ويچ وه‌ختێگ بي که سه‌دام حۆسه‌ين وه‌ده‌س سه‌ربازه‌ێل ئه‌مريکايي وه‌ديل گيرياوي. وه‌درێژي 17 ساڵ ئي ده‌وڵه‌ته وه هاوار ئي مه‌ردم له‌لێ قومێاگه‌وه ناهاتن و نه‌گ هه‌ر ڕويداگه‌که له مه‌ردميچ شارديانه‌و،بگر هێمرايچ جۆر باوه‌تێک ئه‌منيه‌تي تماشاێ کرديا. فره با‌وه‌ت تره‌کيچ هه‌س که ئيمه هيمراێ نازانيم ئه‌ڕا چه بايه‌د ئي ڕوويداگه له‌وره ڕووي بێتا؟.
بێجگه له‌يانه که باسێان کريا، ئاوايي زه‌رده وه ده‌ليل هه‌ڵکه‌فتن جۆغرافيک که دێرێ له بار ستراتژيو سياسيوه جێ و ڕێ خاس خۆه‌ێ دێرێ. تويه‌نيم بويشيم که له درێژايي هه‌زارگه‌ل ساڵه هيچکام له داگيرکهرهێل کوردستان نه‌تويه‌نستنه مه‌ردم ئي مه‌ڵبه‌نده بارنه ژێر ڕکيف خۆه‌ێان. له بار سياسيوه وه يه‌کيک له ناوچه خاون بڕياره‌کان سه‌رده‌م خۆه‌ێ ناسياگه و ئێسه‌يچ که ئێسه‌س، ئه‌و قورسايي خۆيه له ده‌س نه‌ياس. له بار کولتۆري و که‌له‌پۆريه‌وه شوين خاس خۆه‌ێ له کوردستان دێرێ. له بار له‌شکه‌ريوه يه‌کيک له شوونه فره پڕ شه‌ڕوشۆڕه‌کان کوردستانه وه دايم پشت و په‌ناێ وڵاتپه‌رێزه‌ێل کورد له وه‌رانوه‌ر داگيرکهرهێل جۆرواجۆر وڵات کورده‌ێل. وجود مه‌رقه‌وه‌کان داود که‌وسوار، شا ئيبراهيم، باوه‌يادگار، مسته‌فا ده‌ودان، پيربنيامين، باليول دانا له کرند و بانزه‌رده‌و داڵه‌هۆ، شايهتي فره له ڕويوه‌ڕيو بينه‌وه نه‌ته‌وه‌ێ ئێمه وه‌گه‌رد دۆژمنه‌ێل کورد و کوردستان ده‌ن. هه‌ر ئه‌وه‌ێ که مه‌ردم ئي مه‌ڵبه‌نده نه‌چينه‌سه ژێر بار فه‌رهه‌نگ داسه‌پێاگ ئه‌ره‌به‌کان، ئۆسمانيه‌کان و سه‌فه‌ويه‌کان و وه‌گه‌رد گشت سه‌ختيه‌کاني ده‌سوپه‌نجه نه‌رم کردنه، شايهتي فره چشت ده‌ن، که وه شانازيه‌کان مله‌ت کورد تيه‌نه حساو. يه‌کيک له‌و باوه‌ته‌ێله که ناکرێ له‌ێره باسێ نه‌که‌يم، ئه‌وه‌سه که مه‌ردم ئي مه‌ڵبه‌نده که وه کورد يارساني ناسيانه، هه‌ر هانه سه‌ر ئه‌و ڕێ و ڕچه‌ێ باوکه وه‌رينگه‌لێانه، که کورد هاتنه‌سه دونيا و وه کورديچ مرن.
جێ شک نييه که يه‌کێک له به‌ێبه‌ختيه‌کان ئي مه‌ردمه که که‌س وه هاوارێان نه‌ڕه‌سي، ئه‌و جياوازيه‌له‌‌سه که وه‌گه‌رد سيستم فکري و ئيديولۆژي ده‌وڵه‌ت حاکمه دێرنه‌ێ. مه‌ردمێک که ئاينه‌که‌ێ کوردي بود، دواو لاڵه‌کانێ وه‌گه‌رد خۆداێ خۆه‌ێ وه کوردي بود و قۆڵه‌که‌ێ هه‌ر کوردستان بود، بايه‌د بکه‌فێته وه‌ر پاکتاو نژادي و ئاسيمۆڵه بکرێ. چوينکه ئيه ڕێوازێکه که جمهۆري ئسلامي هه‌ڵێوژاردگه و لازميچ ناکه‌ێ ئيمه له‌ێره بچيمه سه‌ر گشت باوه‌ته‌کانێ. ئه‌وه‌ێ لێره فره‌تر له باوه‌ته‌کانتره‌ک رووشن و ئاشکراس، ئه‌وه‌سه که تا ڕۆژ ئيمڕۆژيچ نيشانێک له کاربرد نزامي ئي جنايه‌ته ده‌رنه‌که‌فتگه. چوينکه هه‌ر ئه‌و جۆره‌ێ که له بانه‌و ئشاره وه‌پێ کرديم، هه‌م شه‌ڕ مابه‌ين ده‌وڵه‌ته‌ێل عه‌راق ئێران ته‌مام بوي، هه‌ميچ هێرش فروق جاويدان مۆجاهدين ئه‌ڕا بان کرماشان ڕيوه‌ڕوي شکس بويه‌وه.
خۆ ئه‌گه‌ر ئي جنايه‌ته ڕه‌ژيمه وه قه‌ورنرياگه‌که‌ێ به‌عث کردويوته‌ێ، ئه‌و وه‌خته بايه‌د بويشيم که ئاوايي زه‌رده‌ێچ جۆر سومار، سه‌رده‌شت، گێڵان خۆه‌رئاوا، نسار و نودشه و دێره له خۆه‌رهه‌ڵات کوردستان. ئيانێچ جۆر ئاوايه‌کان گه‌رميان و هه‌ڵه‌بجه و پشتده‌ر. باليسان و بادينان و فره شونه‌ێل تره‌ک له جنوب کوردستان. شوون که‌م مه‌ننه له جنوب کوردستان که شونه‌ده‌س جنايه‌ته‌کان سه‌رداره‌که‌ێ قادسيه وه‌پێوه ديار نه‌ودن. شک له بان ئيه نه‌ماگه که ئه‌گه‌ر قادسيه‌کان وه‌رين به‌ڕبه‌ڕيه‌ت نه‌توانستن وه قه‌مه‌و شمشێر نه‌ته‌وه‌ێ ئيمه له ناو بوه‌ن، گومانيچ وه‌بان ئيه نييه که هه‌ڵگره‌ێل هه‌ر ئه‌و جۆر فکر و ئيدئولۆژيه نييه‌تويه‌نن وه گاز و ئه‌نفاليچ له‌ناو بوه‌نه‌ما‌ن. دياره پرسيار فره‌س و قسه‌يچ بان ئي باوه‌ته فره‌س. بيلا گشت ئي پرسيار و قسه‌ێلمانه بمينێ ئه‌ڕا ئه‌و وه‌خته که کورد خۆه‌ێ بتوانێ له‌بانيان کار بکه‌ێ و ئه‌نجام ده‌ره‌ێل ئي جنايه‌تگه‌له بناسننه دونيا. با داگێرکهرهێل وڵاته‌که‌مان ئيه بزانن که نه‌ته‌وه‌ێک که خوه‌ێ ئراده کردگه و له ژێر ڕووشنايي پێشکه‌فتنه‌کان دونياێ ئێسه و ئه‌و ئاڵوگۆڕه‌ێله که بينه‌سه ڕاسي ڕۆژگار ئێمڕۆژ، دێر يا زوي حه‌ق خوه‌ي وه‌ده‌س تيه‌ڕێد. حه‌ق چشتێک نيه وه فکر هه‌زار ساڵ وه‌ر له ئيسه شه‌ڕ وه‌گه‌ردێ بکرێ، يا له ناو بورێ. ئيه ڕاسيکه که هاشا هه‌ڵ نيه‌گرێ، با ئه‌ڕا ده‌سه‌ڵاتداره‌ێل و داگێرکه‌ره‌ێڵێچ تاڵ بود.
ياد قوروانيه‌کان شيميايي واران زه‌رده‌و گشت قوروانيه‌کان ده‌س زۆرداري زنگ بود.
مل شۆڕي و سه‌رداخستن ئه‌ڕاي داگێرکهرهێل و جنايه‌تکاره‌ێل.
23/7/2017
