بەرزان فەرەج

^{خولی یەكەمی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیی فەرەنسا كۆتایی هات و وەك چاوەڕوان دەكرا لە نێوان چەپێكی پەرتەوازە و پارتێكی سۆشیالیستیی لەتوپەت و راستێك كە شەرمنانە بەرگری لە كاندیدێكی ئابڕووبراو و گەندەڵ دەكرد، ئیمانوێل ماكرۆن و مارین لوپێن وەكو دوو ركابەر بۆ خولی دووەم مانەوە. بێگومان بە ماتماتیكی دەنگدان پاش ئەوەی كاندیدە شكستخواردووەكانی خولی یەكەم پێكەوە لە سەنگەرێكدا لەگەڵ ماكرۆن بەرامبەر مارین لوپێن كۆدەبنەوە، چاوەڕوان دەكرێت زۆرینەی ڕەهای فەرەنسییەكان لە خولی دووەمدا پێكەوە ببنە بەربەست لە بەردەم مارین لوپێن و نەهێڵن فەرەنسا لە بەهاكانی دابماڵێت و لە جیهانی داببڕێت. سەركەوتنی ماكرۆن لە خولی دووەمدا چاوەڕوانكراو و پێویستی و ئەركێكی مێژووییشە بۆ فەرەنسییەكان كە هێشتاش زۆرینەی هەرە زۆریان پابەندی سەروەرییەكانی پێشوو، هەروەها ئەو بەها جیهانییانەن كە شۆڕشی فەرەنسی جاڕی بۆ داو جیهانی نوێی لەسەر بنیاتنرا.}

^{فەرەنسییەكان جیهانێك كە لەسەر بنەمای پێكەوەژیان و لێبووردەیی و هەمەڕەنگی بنیاتنراوە، ناڕووخێنن لەكاتێكدا خۆیان بنیاتنەری ئەو جیهانەن، بۆیە مارین لوپێن نمایشێكی بێهوودە دەكات لەناو جیهانێكدا كە پیرۆزیی بەهاكان تێیدا گرنگترە لە ناسیۆنالیزم و پۆپۆلیزم و چاوەڕوان ناكرێت ئەزموونی ترامپ و تێرێزا و (فرانكزیت) لە فەرەنسا رووبدات.}

^{ئەم هاوكێشەیە دەرئەنجامەكەی دیارە و فەرەنسا بۆ یەكەمین جار لە مێژووی خۆشیدا دەبێتە خاوەنی سەرۆكێكی لاوی دەرەوەی هاوكێشە دووبارەكانی چەپ و ڕاستی كلاسیك كە لە ماوەیەكی كورتدا وەكو دیاردەیەك سەری هەڵدا، بەڵام وەكو پێداویستییەكی مێژوویی دەرئەنجامی چەندین ساڵ حوكمڕانیی لەیەكچووی چەپ و ڕاست، وەڵامدەر و پێویستیی ئەم ساتە مێژووییەی فەرەنسایە.}

^{فەرەنسا پێ دەنێتە قۆناغێكی مێژوویی نوێوە، پێنجەمین كۆمار دیمەنێكی سیاسیی نوێ وەردەگرێت كە لە مێژووی زیاتر لە پەنجا ساڵی پێشووی ناچێت، پاش زیاتر لە پەنجا ساڵ سیستەمی حوكمڕانی لەنێوان دوو هێزی سیاسی كلاسیكی فەرەنسی و دەستاودەستی هەمیشەی دەسەڵات لەنێوان دوو هێزدا، چەپێكی كلاسیكی میانڕەو بە رابەرایەتی پارتی سۆشیالیست و راستێكی كلاسیكیی میانڕەو (كۆمارییەكان) كە لە سەردەمی دیگۆلەوە بە چەند ناوی جیاواز خۆی نمایش كردووە، ئەوە یەكەمین جارە، هێز و ئایدیۆلۆژیا و پرۆژەیەكی نوێ بە ڕابەرایەتی نەوەیەكی نوێ دێتە سەر شانۆی سیاسی.}

^{دوای شكستی ناوخۆیی سۆشیالیستەكان و پارچە پارچەبوونی حیزبەكەیان كە نەیانتوانی دوای فرانسوا هۆلاندی سەرۆكیان بكەون لەكاتێكدا ئەو پێشبینی هەرەسی حیزبەكەی كرد و زوو خۆی لە گەمەی دۆڕاو و خیانەتی برا ناسۆشیالیستەكانی كێشایەوە كە كۆتاییان بە مێژووی حیزبەكەی جان جۆڕێس هێنا، ئەو حیزبەی بە پەیامی جیهانگەرایی و مرۆڤدۆستی و سروودی ئینتەرناسیۆنال بنیاتنرا، هەروەها دوای شكستی بەرەی ڕاست و دابەشبوونی ئەو حیزبەی كە جەنەراڵ شارڵ دیگۆلی ڕابەری ڕزگاریخوازی فەرەنسا بە پەیامی كۆمارێكی بەوەفا بۆ پەیامەكانی شۆڕشی فەرەنسی و بەها ئینسانییەكانی بنیاتی نا، فەرەنسا ماڵئاوایی لە دوو بەرەی كلاسیكی سیاسەت دەكات و لە كۆماری پێنجەمدا دیمەنێكی سیاسیی نوێ و ئەزموونێكی نوێی حوكمڕانیی تێكەڵ لە چەپ و ڕاست بنیات دەنێت. هەر خودی دەركەوتنی ئیمانوێل ماكرۆن ئاماژەی نوێكردنەوەی ژیانی سیاسییە لە فەرەنسا كە لەنێوان ئەو دوو هێزە نەریتی و كلاسیكییەدا پیر و ماندوو بووە. فەرەنسا پیر و ماندووی هەمیشە دووبارەكردنەوەی بێهوودەی حوكمڕانییە لە نێوان چەپ و راستێكدا كە سەرباری جیاوازیی ئایدیۆلۆژییان، خەڵك وەكو دوو ڕووی یەك دراو دەیانبینن.}

^{ماكرۆن لەو دۆخە مەنگە سیاسیەی فەرەنسادا كە پێویستی بە گۆڕین و نوێكردنەوە هەبوو، لەپڕ دەركەوت و زۆر كەس پێیانوایە خودی ماكرۆن دروستكراوی هێزێكی سەرووترە لە پشتی هەموو ئەو هێزە كلاسیكیانەوەی كار بۆ نوێكردنەوەی فەرەنسا دەكات. ئەمە ڕاستییەكی تێدایە، ئەو هێزەی باوەڕ و مەترسییەكی لا دروست بووە كە بەردەوامبوونی فەرەنسا بەم دیمەنە سیاسییە كلاسیكییە و ئەو هێزە خەمساردانەی نێوان چەپ و ڕاست كە تەنیا شەڕی دەسەڵات دەكەن، تا دێت تووڕەیی فەرەنسییەكان و بە تایبەتی نەوەیەكی نوێی گەنجان لە سیاسەت و ئەو توێژە حوكمڕانانە زیاد دەكات و تادێت لەو گەمەیەدا بەرەی راستڕەوی ناسیۆنالیست و ڕەگەزپەرست و دژە بەهاكانی كۆماری فەرەنسا و شۆڕشە مەزنەكەی برەو دەسەنن و فەرەنسا كەنارگیر دەكەن، تاكە چارەسەرێك كاری بۆ بكات دروستكردنی دیاردەی ماكرۆنیزمە، بۆ ئەوەی فەرەنسا نەكەوێتە ناو باوەشی ئاگرین و دڵڕەقانەی ناسیۆنالیست و پۆپۆلیزمەوە و ترامپێكی دی لە فەرەنسا سەرهەڵنەدات.}

^{ئەو دەنگانەی كە ماكرۆن بە دەستی هێناون، دەنگی نەوەیەكی نوێ و گەنجانی تووڕە و توێژێكی زیزە لە سیاسەت لە فەرەنسا كە لە زۆربەی خولەكانی هەڵبژاردندا پشتیان كردووەتە سیاسەت و بەشداریی دەنگدانیان نەكردووە، چونكە پێیان وابووە بەشداریكردنیان لە پرۆسەی سیاسیدا هیچ لە ژیانی ئەوان و لەو سیستمە سیاسییە هەمیشە دووبارە و لەیەكچووەی چەپ و ڕاست ناگۆڕێت. بەڵام لەم خولەدا ئەم نەوەیە بەدەم بانگەوازی كاندیدێكی نوێوە دێت و لە پشتگیریكردنی پرۆژەكەی ئەودا خەونی خۆی بەرجەستە دەكات و چاوەڕوانە ئەو كاندیدە مۆدێلێكی نوێی سیاسەت و پرۆژەیەكی نوێی ژیانیان پێشكەش بكات.}

^{وانەیەك كە ئەم هەڵبژاردنە نیشانی ئێمەی دا، ئەو ڕاستیەیە كە هێشتا فەرەنسیەكان خۆیان بە خەمخۆری وڵاتەكەیان و مێژوو و شوناس و بەهاكانی فەرەنسا دەزانن و هێشتا بەشدارێكی ڕاستەقینەی جووڵەی سیاسی وڵاتەكەیانن، هێشتا بەهاكانی چەپ و ڕاست لە هۆشیاری و ئیرادەی هاونیشتمانیاندا زیندووە، ئەوەی لە كەناری مەرگدایە ئەوانەن كە ئیدی پیر بوون لە هەڵگرتنی ئەو ئاڵایەی حیزبەكانی چەپ و ڕاست ناخوازن ڕادەستی نەوەیەكی نوێی بكەن، ئەوە مەرگی ئەو سەركردە سیاسی و ئەو دەموچاوە بێزراو و هەمیشە دووبارە و چەندبارە و شكستخواردووە گەندەڵانەن كە چیدی بەرجەستەی بەها پیرۆزەكانی چەپ و ڕاست ناكەن، بەڵام دەستبەردایشی نابن بۆ نەوەیەكی نوێ. بۆیە نەوەی نوێ ئەمجارە لە ڕێی سندووقەكانی دەنگدانەوە سزایاندان و ئەو ئاڵایانەیان لە ژێر چنگ دەرهێنان و تەسلیمی هەڵگرێكی نوێی دەكەن بەو هیوایەی هەمان ئەزموونی سیاسەتمەدارانی پێشوو دووبارە نەكاتەوە، ڕابەرێكی نوێ بە پاڵپشتیی نەوەیەكی نوێ، بە پرۆژە و ئایدیۆلۆژیایەكی نوێوە كە چاوەڕوان ناكرێت ببێتەوە زیندانی و كۆیلەی شێوازێكی حوكمڕانیی شكستخواردووی بێبەرهەم و بێهوودە. فەرەنسییەكان چاوەڕوان دەكەن ماكرۆن بێئومێدیان نەكات و شێوازێكی نوێی حوكمڕانی شەرەفمەند و خۆشبەخت بۆ فەرەنسییەكان بكاتە بەرهەم. ئەمە هیوایەكە ئەگەرچی خەونیش بێت.}

^7/5/2017