ئاسۆ عه‌بدوللـه‌تیف

^{بۆ ئەوەی دۆخی گەندەڵی و پاشاگەردانی سیاسی و تێکچڕژانی گوتارو دیسکۆرسی سیاسی و ئایدۆلۆژی بگۆرین بە دۆخێکی باشتر، دەکرێت تەنھا بیر لە بژاردەیەکی باشتر بکەینەوە کە یاساو دیسپلینێکی گەورەترو باشتر کۆنترۆڵی بکات کە ئەویش دەوڵەتە، مۆڕاڵ و فەزیلەتی مرۆڤ و ئاسایشی تاک یەکێکە لە بەھا باڵاکانی ھەر کۆمەڵگایەک کە ھەنگاو دەنێت بۆ سەربەخۆیی سیاسی و بنیادنانی دەوڵەت، بیرمەندی ئیتاڵی "میکیاڤیلی" زۆر تەرکیز دەخاتە سەر ئەو فەزیلەت و شکۆو شوناسە بۆ مرۆڤ لە چوارچێوەی یاساکاندا، شکۆو شوناسی مرۆڤیش بەبێ چوارچێوە دەستوریەکانی دەوڵەت و دەسەڵات و پاوەری گەورە، کردەیەکی پوچە، "تۆماس ھۆبزی" بیرمەندی گەورەی رۆشنگەر، لای وایە مرۆڤ دەبێت خاوەنی سەنتەر بێت کە یاسا پارێزگاری لێ دەکات، یاساش، ئەکشنێکە پێویستە بگیرێتە بەر وەک کردەیەکی کۆمەڵایەتی و سیاسی و کولتوری، دەسەڵات و شوناس و سەروەری پاشاو حوکمران لەسەروی ھەموو شتێکەوەیە، ئەمەش بە چوارچێوەی یاساو دەوڵەت رێک دەخرێت، بۆیە شوناس دەکرێت وەک ئیرادەیەک بەرانبەر بوەستێک بە دەسەڵات و حوکمرانی شایستەو تاکی کوردیش گرنگە خاوەنی ئەو ئیرادەو شوناسە بێت.}

^{سەردەمێک کورد نە میدیای ھەبوو نە دەزگای کولتوری و نە رۆژنامەو نە ئابوری و نەوت و دامەزراوەی مۆدێرن، ئەوەی ھەیبوو شاخ و چەک و مەتارەو رۆحی پێشمەرگە بوو، بۆیە ھێزە کوردیەکان بە ئارەزووی خۆیان وەلائیان لەم دەوڵەتەوە ئەگۆری بۆ ئەو دەوڵەت و بەمەش گەلێکی سەرگەردانیان لە مێژووی مرۆڤایەتی خوڵقاند بەناوی کوردەوە،}

^{وتەزای کورد نەگبەتەو شۆرشەکانی سەرناگرێت و کەس دۆستی نیەو خیانەتی لێدەکرێت ئێستاش ئەزرنگێتەوە لە گوێی ئەم نەوەیەدا، باوەرم بە خیانەت و پیلانگێڕی و موئامەرەی نەتەوەیی نیە بەو تۆپزییە دژی کورد، دەکرێت بڵێین کورد خۆی بە ئیرادە نەبووەو ئامادەساز نەبووە بۆ کردەی دەوڵەتداری و حوکمڕانی سەربەخۆ، چونکە بۆچی نەمانبینی پلانگێڕی دژی یەک دوڵەتی بچوکی عەرەب و رۆم و عەجەم ھەبوبێت، لەکاتێکدا زمان و جوگرافیاو خاک و ھێزو کولتوریان لە کورد زیاتر نەبوەو نیە.}

^{دەبێت ئەوە بڵێین کورد لاوازو کەمدەست بوە لە رابردوو لە ئاست داواکارییە نەتەوەیی و جڤاکیەکانیدا، ھەمیشە شەرم و خۆبەکەمزانین نەیھێشتووە ھاواری راستەقینە بکات بۆ دەوڵەت، فیکرو خاک و شۆرشەکەی بەردەوام لەسەر سینی دەربار داناوە بۆ حاکم و میرو شاو شابانوی دەوڵەتان، ئەوانیش بە میزاجی خۆیان کاریان لەسەر کردوە بەخواستی بەرژەوەندیەکانیان، ئەگینا ئەو ھەموو ئەمارەت و قەڵەمرەویە گەورانەی کورد بۆ لەناو چوون، خێرە یەک ئەمارەت نەیتوانی لەو مێژووەدا ئەوەندەی وڵاتێکی وەک "بەحرەین و جیبۆتی" پێبکرێت کە تا ئێستا دەوڵەتەو خاوەنی سەروەری خۆیەتی، ئێستا دەرفەتەکان زۆرن، ئیرادە ھەیەو پەڕوباڵمان ھاتۆتەوەو فەزایەکی سایکۆلۆژی و ئەدمۆسفیرێکی نێودەوڵەتی ھاتۆتە پێش، کاتی وەرگرتنی ئەکشنی دەوڵەتە، ناکرێت یەکدەنگی و کۆدەنگی سیاسی و کۆنگرەی نەتەوەیی کە یۆتۆپیایە رێگربێت لەم خەونەدا، ھەموو ئاماژەکان بۆ ئەوەیە کورد ئیدی لە کۆت و بەندی پاشکۆیەتی تورک و فارس و عەرەب رزگاری بێت، چونکە پێشمەرگە کەمی نەکرد بۆ ئارامی و ئاسایشی جیھان دژی فاشیست ترین و کۆنزەرڤاتیڤترین ھێزی تاریکبینی ئاینی داعش، کورد ئەگەر بەرھەمی دوای شکستی داعش و کەوتنی موسڵ نەچنێتەوە بۆ ئەبەد دەبێت ژێردەستەی دیفاکتۆی وڵاتان بێت، چنینەوەی ئەو دەستکەوتانەش سەرەتاکەی دروستکردنی دەوڵەت و شەرارەیەکی گەورەترە لەم ھەرێمە.}

^{کاتی خۆی ھەنگاوەکانی رابردوو بۆ ئەوە بوو پاڵبدەین بەلای موسوڵمان و خاچپەرستەکاندا، یان سەفەویەکان و عوسمانیەکاندا، یان ئەھلی حەق و باتیڵدا، یان تەریقەتی نەقشبەندی و قادریدا، یان بلۆکی سۆسیالیستی و سەرمایەداریدا، یان شیعەو سونییەکاندا، یان بۆ ئەوە بوو ھێزی مانەوە ببەخشین بە ئیمارەت و خێڵ و حیزبەکانمان و بەس، شتێک بەناوی نەتەوەو جڤاک و دیبلۆماسی و ئابوری و پەیوەندی نێودەوڵەتی بونی نەبوو، بەڵام ئێستا نەتەوەو خاک و ئاڵاو سەروەری و ئابوری و نەوتمان ھەیەو ھێزی گەورە گەورەشمان ھەیەو تەنانەت دیبلۆماسیەتی کوردیش فاکتەری گەورەیە بۆ پاڵپشتی ئەم خەونە.}

^{وتیان ئەگەر "مەلیک مەحمود" رازی بوایە بە دڵرازیکردنی ئینگلیزو لەکاتی خۆیدا بە فەقیانەکەیەوە تەوقەی لەگەڵ ئینگلیزەکاندا نەکردایە ئێستا کورد دەوڵەت بوو، یان "شێخ سەعیدی پیران" ئەوەندە سەرکێش نەبووایە بۆ تورکەکان، یان" قازی محمد" رازی بووایە بە مەرجەکانی دەوڵەتی شاو شورەوی، نەئەکەوتە بەردەم نەشتەری شاھەنشایی ئێران و کورد دەستکەوتێکی وەدەست ئەھێنا، ئەمانە ھەموو بیانوی بۆش بوون، فەرموون ئێستا کورد دۆست و پێشمەرگەی ھەموو دنیایە، لەناو خەریتە سیاسیە جیھانیەکەداین دژی تیرۆریزمی ئاینی داعش، لە بەرزترین ئاستی دیبلۆماسی، پێشوازی دەکرێین و ئاڵای کوردستان لە شۆڤینیترین دەوڵەتی ناوچەکە بەرزدەکرێتەوەو سەرۆکی وڵاتانی دونیا پرسەکەمان بە باشی دەناسن و ئازایەتی پێشمەرگەشیان لە بەرچاوە، با تاقی بکەینەوە بزانین چەندە جیھان ئەمجارە لەگەڵماندایە، چەندە نەتەوە یەکگرتووەکان ھاوخەممانن، چەندە ھەڵەبجەو ئەنفال وەک شوناسی قوربانی و بەڵگەی جینۆسایدی گەلێک کارایی ھەیە، چەندە کۆشکی سپی ئەمریکاو ئەلیزێی فەرەنساو، کرملنی روسیاو، لۆرداتی بەریتانیاو وڵاتە رۆژئاواییەکان راستگۆن لەگەڵ زەردەخەو پێشوازیەکانیان بۆمان، ھەموو ئەمانە بۆ تاقیکردنەوەیەکی چارەنوسسازەو دەبێت ئەم ئەزمونکاریە ھەر بکەین و لەو وێسگەیە بپەڕینەوە بۆ ئەوبەر روبارەکە.}

^{دەبێت ئەوە روون بێت لامان دەوڵەت شوناس و ھێزو ئیرادەیە، بۆ خۆبەرێوەبەری سەرکەوتوو، بیریارانیش لەسەر ئەوە کۆکن کە دەوڵەت سەرەتایەکە بۆ مومارەسەی مافە مەدەنی و کولتوری و زمانیەکان، ماکی سەرکەوتن و گەشەسەندنی ھەرگەلێک پەیوەستە بە دەوڵەتێکی خاوەن ئیرادەو گەشەسەندوو تەندروستەوە، بۆیە فیکری دەوڵەت لە ئێستادا تەنھا فیکرێکی حیزبی و ئایدۆلۆجیستی و پراگماتیکی نیە، ئەوەندەی فیکرو جیھانبینی نەتەوەیەکی گەشەسەندوی رۆژھەڵاتی ناوینە.}

^4/4/2017