^{رابەر تەڵعەت}

^{لە بەری هەڵەی مێژوودا، ئەو چەمكە بەشێوەیەكی بەرفراوان لەلایەن باراك ئۆباما، سەرۆكی پێشووی ئەمریكاوە بەكارهات.
نەك بە تەنیا ئۆباما، بەڵكو زۆربەی سیاسەتمەدارە لیبراڵەكانی ئەمریكا ئەم چەمك و گوزارشتەیان لە گوتاری سیاسیی خۆیاندا بەكاردەهێنا. دژایەتی هاوسەرگیریی هاوڕەگەزخوازەكان دەكەی؟ تۆ لە بەر‌ی هەڵەی مێژوودا لێدەخوڕی. لە دژی كۆپیكردنی مرۆڤ دەوەستیتەوە؟ تۆ لەبەری هەڵەی مێژوودایت.}

^{ئەم چەمكە لەلایەن ئۆباما و سیاسییە لیبراڵەكانی ئەمریكاوە سەبارەت بە سیاسەتی دەرەوەش بەكاردەهێنرا، وەك رەخنەگرتن و پۆلێنكردنی ئەو سیاسی و دەسەڵاتانەی جیهان كە لەڕێی گەندەڵی و سەركوتكارییەوە دەگەنە دەسەڵات و دەگوترا ئەوانە لەبەر‌ی هەڵەی مێژوودان. لە سەرەتای سەرهەڵدانی بەهاری عەرەبیدا لە ساڵی 2011 و لەدوای كەوتنی رژێمەكەی حوسنی موبارەك و پاشان تەشەنەكردنی شۆڕشەكانی عەرەبی بۆ وڵاتانی دیكە و كەوتنی قەزافی، ئۆباما جارێكی دیكە ئەوەی دووپات كردەوە كە ئەمریكا لەسەر رێڕەوی راستی مێژوو دەڕوات و قەزافی و هاوشێوەكانی رۆنگساید بە پێچەوانەی مێژوو رێدەكەن.}

^{بیرۆكەی دابەشكردنی مێژوو بۆ سەر بەرەی چاكە و خراپە، بەر‌ی راستی و چەوتی، بابەتێكی تازە نییە، لەوپەڕی چەپەوە بۆ ئەوپەڕی راست، لە ماركسیزمەوە تا لیبراڵیزم، لە سەرمایەدارییەوە تا سۆسیالیزم، لە عەلمانییەوە بۆ ئیسلامی، هەموویان لەو خاڵەوە دەستیان پێكردووە كە مێژوو بەلای خۆیاندا بشكێننەوە و خۆیان لە بەری راستی و چاكە و نەیارەكانیشیان لەبەر‌ی هەڵەی مێژوودا پۆلێن بكەن. كاریگەریی ئەم گوتارە لەسەر ئاستی سیاسەتی نێودەوڵەتیدا بە درێژایی مێژووی مۆدێرن بە دوو ئاراستەدا كاری كردووە: یەكەم، بوەستە تۆ لە بەری هەڵەی مێژوودایت، ئەگەر ناوەستی من بە زۆر دەتوەستێنم، هێز لە دژت بەكاردەهێنم. لە چارەكە سەدەی رابردوودا ئەمریكا و لیبراڵیزمی ئەمریكی بەشێوەیەكی كردارەكی رووبەڕووی هەموو ئەو هێزانە بوونەتەوە كە لە بەری هەڵەی مێژوودا پۆلێن كراون، هەر لە یەكێتی سۆڤیەتی جارانەوە بگرە تا دەگاتە تاڵیبان و سەدام و هەموو ئەو لایەن و دەستە و گرووپانەی لێرە و لەوێ بە رۆنگساید لەناو مێژووی جیهاندا سەرهەڵدەدەن و لێدەخوڕن. دووەم، تۆ لە بەرەی هەڵەی مێژوودایت، ئەگەر منیش نەتوانم بتوەستێنم یان هێزی ئەوەم نەبێت بتخەمەوە سەر ئاراستەی راستی مێژوو، ئەوا رۆژێك دێت خۆت باجی ئەوە دەدەیت و رۆژگار ناچارت دەكات یان بە لەناوچوون یان گەڕانەوەت بۆ ئاراستە راستەكەی مێژوو.}

  ^{مێژوو هێشتا لەنێوان بەری چاكە و خراپەدا بۆ كەس یەكلایی نەبووەتەوە، كەچی جیهان لە سەردەمی ترامپ و تیرۆریزمی ئیسلامیدا خۆی ئامادە دەكات بۆ قۆناغی دوای گڵۆباڵیزم، لەوە دەچێ ترامپ وەك لیبراڵیستەكان بەتەنیا بەوەندە نەوەستێت كە بە نەیارەكانی بڵێت ئێوە لەبەری هەڵەی مێژوودان و ئەمریكا لەبەری راستی مێژوودایە، گوزارشتی "ئەمریكا مەزنترینە" بەلای ترامپەوە گرنگترە لەوەی كە پێمان بڵێت كێ لەلای راستییە و كێ هەڵەیە. دیموكراسی و لیبراڵیزم، بازاڕی ئازاد و كرانەوەی ئابووری و كاڵكردنەوەی سنوورەكانی بازرگانی و هاتوچۆ لەنێوان وڵاتاندا، كۆمەڵێك دەستكەوت بوون كە لیبراڵیزمی خۆرئاوا وەك بەرهەمی گڵۆباڵیزم و یەكێك لە شانازییەكانی خۆی تەماشایان دەكات، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا ناتوانێت بەرەنگاری ئەو پۆپۆلیزمە راستڕەوە ببێتەوە كە دیوەكەی دیكەی ئەو جیهانگیرییە نیشان دەدات و بەخەڵكی دەڵێت: تیرۆریزمی ئیسلامی و كۆچی جیهادییەكان و شاڵاوی پەنابەران بۆ نێو ماڵ و وڵاتەكانتان لەبیر مەكەن.}

^{شەڕی تیرۆریزم هەتا زیاتر تەشەنە بكات، ئێمەی رۆژهەڵاتی دە ئەوەندەی تر باجی شەڕی تۆتالیتاریزم و جیهاد و بەگژداچوونەوەی تیرۆریزم بدەین، دوو ئەوەندەی پێشوو بەهاری عەرەبی و كوردی و ئێرانی و …هتد رووبدات، دیموكراسی بۆمان ببێت بە نان و ئاو، هێز نییە ئێمە لەو دابڕانە مێژووییە رزگار بكات كە جیهانی رۆژئاوا و رۆژهەڵاتی لەیەكتری دابڕیوە، نە ترامپی ئەمریكی و نە هاوشێوەكانی لە ئەوروپا، نەك هەر ناتوانن ئێمە لە شانی مێژووی خۆیاندا ببینن، بەڵكو دەرگا و دیواریش بەڕووماندا قایمتر دەكەن، جیهانی ترامپ جیاوازییەكەی لەگەڵ سەردەمی ئۆباما ئەوەیە كە نەك بە تەنیا باوەڕی وایە ئەمریكا لە بەرە راستەكەی مێژووە، بەڵكو بەكردەوە دەیەوێت پێمان بسەلمێنێت كە ئەمریكا مەزنترینە، لە جیهانی ترامپدا، ئەمریكاییبوون جێگای جیهانگیری دەگرێتەوە و مێژوو خۆی لە تەپوتۆزی رۆژهەڵات دادەتەكێنێ و براوە ئەو كەسەیە كە دەتوانێت زیاتر دیوار و دەروازەی سنوورەكانی قایمتر بكات.}

^12/2/2017