زوبێر رەسوڵ
ماوەی دوو ساڵە زنجیرە كۆبوونەوە دەكرێ و پرۆژە یاسا تەرح دەكرێ و ناوەندگیریی سیاسی دەكرێت لە نێوان هێزە سیاسییەكانی كوردستان، هەر لە وڵاتانی عێراق و ئێران‌ و توركیاوە بگرە تا دەگاتە ئەمریكا و نەتەوە یەكگرتووەكان، ئەمە بێجگە لەو نێوەندگیرییەی لەلایەن كەسایەتییە سیاسیەكانەوە دەكرێت بۆ كێشەگەلێك كە لە بنەڕەتدا نە كێشەی گەورەن و نە كێشەگەلێكیشن لەگەڵ نەیارانی كورد و وڵاتانی دروسێی وەكو توركیا و ئێران، بەڵام بەداخەوە تا ئێستا دۆخەكە لە خراپ بەرەو خراپتر دەچێت و حیزب و سەركردە سیاسیەكانیش نەبایان دیتووە نە باران.

ژینگەی سیاسی و سیاسەتكردن تا ئەوپەڕی چەواشەكراوە، ئابووریی وڵات تا ئەوپەڕی داڕووخاوە، ژیانی كۆمەڵایەتی و ئابووریی خەڵك گەیشتووەتە ئاستێكی ترسناك لە هەژاری، تا ئەو ئاستەی تەواوی جومگەكانی بەڕێوەبردن و حوكمڕانی شكستیان خواردووە، بۆیە بۆ كەسێكی توێژەری زانستە سیاسییەكان گرنگە بەو پرسیارە دەست پێبكات، ئایا بە جدی لایەنەكان لایان گرنگە و بە پەرۆشن بۆ چارەسەربوونی ئەو قەیرانەی ئێستا؟ ئەگەر ئیرادەیەك هەیە بۆ چارەسەركردن بۆچی تا ئێستا چارەسەر نەبوون؟ لەوانەیە وەڵامە سادە و ساكارەكە ئەوە بێت كە كێشەكان قووڵ بوونەتەوە و ئیرادەیەكیش نییە بۆ چارەسەركردنیان، یاخود نە پارتی نە گۆڕان هیچكامیان نایانەوێت نەرمی بنوێنن بۆ یەكتری، بەڵام لەڕاستیدا ئەو وەڵامە بەشێكی كەمی وێنەیەكی گەورەترە كە من لێرەدا دەمەوێت رۆشنایی بخەمە سەر.

چونكە كێشەكان نە كێشەی دستووری و ناكۆكیە لەسەر پرۆگرامی ئابووری یا گۆڕینی سیستمی تەندروستی و پەروەردە، یاخود كێشە بێت لە نێوان دوو ئایدیۆلۆژیای جیاواز. بە پێچەوانەوە كێشەی نێوان لایەنە سیاسییەكان بە زۆری یان كێشەی چەند پۆستێكی سیاسی بووە، یان كێشە بووە لەسەر دابەشكردنی داهات، یانیش كێشەكە لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنەكان بووە. واتا كێشەی لابەلان و سەرەكی نین، هەموومان باش دەزانین گشت لایەنە سیاسییەكانی كوردستان لە راست و چەپیانەوە بە ئیسلامی و سیكولاریانەوە هەموویان حیزبگەلێكن كە لەلایەن چەند تاكە سەركردەیەكی سیاسییەوە ئاراستە دەكرێن، تا ئەو ئاستەی گەر سەركردەی یەكەم رازی بوو ئەستەمە قاعیدە بتوانێت لاریی هەبێت.

 لەم مۆدێلە بە شەخسكراوانەدا وەك ئەوەی دروستكردنی كێشەكان ئاسانە، چارەسەركردنیشیان ئاسانە، چونكە سەركردە لە كونفەیەكونێكدا تا ئەو ئاستەی هەندێك جار دوور نییە بەیەك چا خواردنەوەش چارەسەریان بكات. پرسیارە سادەكە ئەوەیە ئەی كەواتا بۆ چارەسەری ناكەن، بەڵام پرسیارە ئاڵۆزەكەی توێژەرێكی سیاسی دەكرێت ئەوە بێت: ئەی بۆ چارەسەری بكەن؟! ئایا بەشێك لە لایەنە سیاسییەكان لەم دۆخەی ئێستا  زیاتر بواری یاریكردنیان هەیە یان لە كاراكردنەوەی حكومەت و پەرلەمان و ژیانی سیاسیی تەوافوقی؟ یاخود لە حكومەتێك كە نوقمی قەرزی دەرەكی و كێشەی سیاسی و ئابووری بووە بە جۆرێك نیوە مووچەی فەرمانبەرەكانیشی پێ نادرێت؟

ئەگەرچی پۆلێنبەندیی پارتە سیاسییەكانی باشوور ئەستەمە، چونكە ناسنامە و ئەجێندایەكی روونیان نییە و ئایدیۆلۆجیایەكی دیاریكراویشیان نییە، لە هەمووشی سەیرتر ئەوەیە لە یەك كاتدا هەم كاری ئۆپۆزسیۆن و هەم كاری دەسەڵاتداریش دەكەن، هەم حەزیان لە تامی دەسەڵاتە و هەم نەشئەی ئۆپۆزسیۆنیش. بەڵام گریمان با لە حاڵەتی ئێستادا گۆڕان و كۆمەڵ و یەكگرتوو بخەینە نێو بازنەی ئۆپۆزسیۆن و یەكێتی و پارتیش بخەینە نێو بازنەی دەسەڵات، بە پشتبەستن بەو دیفاكتۆ سیاسیەی كە لە ئێستادا هەیە.

ئەوەی تایبەت بێت بۆ سێ لایەنەكەی ئاماژەمان پێدا، ئەگەر ئێستا بگەڕێنەوە ناو حكومەتیش شتێكی وایان لێ چاوەڕوان ناكرێت كە پێشكەش بە جەماوەرەكانیان بكەن، ئەو جەماوەرەی كە وەعدی چەندین بەڵێن و شەڕی سەرسەختیان پێدان لەبەرامبەر دەسەڵاتی یەكێتی و پارتی. بە هاتنەوەی ئەو سێ لایەنە بۆ ناو حكومەت و پەرلەمان لە دۆخێكی ئیفلاسی ئابووریدا دەتوانن چی بۆ لایەنگرە تووڕەكانیان بكەن، ئایا دەتوانن نرخی نەوت بەرز بكەنەوە، كارەبا بكەنەوە 24 كاتژمێر، دۆخی ئابووریی خەڵك باشتر بكەن و كۆتایی بە پاشەكەوتی مووچە بهێنن؟ وەڵامەكەی لای من نەخێرە، ئەی خەڵك چی لە گۆڕینی سەرۆكی هەرێمێك بكات بە كەسێكی تر كە نەك لەوانەیە لە هەمان حیزب بێت، بەڵكو زۆر واردە لە هەمان بنەماڵەش بێت. لەڕاستیدا جۆرێكە لە ساویلكەیی سیاسی گەر پێمان وابێت بە گۆڕینی سەرۆكی هەرێم مەینەتییەكان نامێنن.

كەواتا ئەوكات ئەو سیحرەی ئەم سێ لایەنە بەتاڵ دەبێتەوە و ئەوانیش دەبنە شەریكی ئەو دەسەڵاتە گەندەڵ و شكستخواردووە، بەڵام ئەگەر دۆخەكە بەو شێوەیەی ئێستا بێت، هەر هیچ نەبێت مافی ئەوەیان هەیە بڵێن ئێمە بەشێك نین لەو دۆخەی ئێستا دەگوزەرێ، لە راستیدا مانەوەی دۆخەكە بەم شێوەیەی ئێستا دەكرێت مەیدانێكی بەپیت بێت بۆ ئیشكردنی نەیارانی دەسەڵات، چونكە دۆخەكە شوێنێكی راستی نەماوە تا حوكمڕانەكان بتوانن ئینكاری بكەن. كەواتا ئەگەر وەك سیاسییەكی ریالیستانە و "پۆپۆلیستانە" بیربكەیتەوە، ئێستا كاتی چوونە ناو حكومەت نییە. خۆ بەشێكی زۆری لایەنەكانیش بەدەر لە یەكێتی و پارتی دەمێكە پشتگیری ئەو بۆچوونە دەكەن، كەواتا بە دیوێكی تردا دەتوانین بڵێین رەنگە كاراكردنەوەی حكومەت و پەرلەمان ئامانجی سەرەكی ئەو لایەنانە نەبێت.

سەبارەت بە پارتیش، ئەگەرچی بەشێكی زۆری ئەو قەیرانەی ئێستا دەخرێتە ئەستۆی ئەو، بەڵام تاوەكو ئێستا پارتیش وەك تاكە حیزب كۆنترۆڵی جومگە سەرەكییەكانی حكومەت و دەسەڵاتی سیاسی هەرێمی كردووە، شەڕی دژی داعشیش هەر لەلایەن پارتیەوە سەركردایەتی دەكرێت، دونیای دەرەوەش تاوەكو ئێستا وەك سەرۆكی هەرێم مامەڵەیان لەگەڵ كردووە، ماوە بەسەرچوونەكەشی تا ئێستا زیاتر بابەتێكی ناوخۆیی بووە و كاریگەرییەكی ئەوتۆی لەسەر پێگەی سەرۆكی هەرێم لە ئاستی هەرێمی و دەرەوەدا نەبووە، ئەمەش سەرمایەیەكی رەمزی زۆری بۆ پارتی دروست كردووە كە ئیتر پارتیش زۆر موهتەم نەبێت بە كاراكردنەوەی پەرلەمان و حكومەت هەر هیچ نەبێت تا كۆتایی شەڕی داعش.

 ئەوەی تایبەت بێت بە یەكێتی، لە راستیدا ئەمان لەژێر گوشارێكی جەماوەریی زۆردان. لە ناوچەكانی زۆنی سەوز، تا ئاستێك خۆیان گونجاندووە لەگەڵ ئەم دۆخە، بە جۆرێك كە لە سلێمانی ئۆپۆزسیۆنن و لە هەولێر حكومەتدار، ئەوانیش ئەگەر ئەم دۆخە ناهەموارەی ئێستا نەبووایە، لەوانەبوو بۆیان نەچووبایە سەر كە باڵی هەردوو جێگرەكەی یەكێتی لە بڕیاردانی هەژموونی سیاسی و ئابووری حیزب بارنج بكەن. لە راستیدا ئەم دۆخە ناهەموارە ئەو فرسەتەی بۆ باڵی بنەماڵەی تاڵەبانی رەخساند كە پێشتر هەژموونێكی سیاسی وایان نەبوو، بەڵام لەم دۆخەدا باڵەكەی تر خەریكە تەوای كادیر و دارودەستەكەیان بە پارەو ئیمتیازاتی سیاسی دەستەمۆ دەكەن. لە هەمان كاتیشدا رەخنە لە حكومەت و داروبەرد دەگرن و پێیانوایە ئەوانیش ئۆپۆزسیۆنن و دژی تاكڕەویی بنەماڵەی بارزانین! ئاخر خۆ ئەگەر پەرلەمان و حكومەت و دامودەزگاكان بكەونەوە كار، كێ دەڵێت ئەم دۆخەی ئێستا وا بۆ باڵی بنەماڵەی یەكێتی دەڕوات، كەواتە كورد گوتەنی هەر كەسەو لەم شەڕەدا شتێكی دەستكەوتووە تەنیا چینی هەژار و مامناوەند نەبێت كە گورزی پێكەوت بە جۆرێك ئەگەر وا بڕوات دوور نییە چینی ناوەند كە زۆربەیان مووچەخۆری حكومەتن، بە تەواوی بپووكێتەوە.

هەڵبەتە من لەو بابەتەدا نامەوێت بە رەهایی ئەوە بڵێم كە هیچ لە لایەنەكانی هەرێم نایانەوێت ئەم دۆخە چارەسەر بێت، بەڵكو وەك توێژەرێكی سیاسی دەمەوێت دیوێكی دیكەی وێنەكە پێشانی خوێنەر بدەم و بڵێم ئەم ململانێ نادروستەی هەرێم ئەو دیوەشی هەیە و پێویستە نادیدەی نەگرین.

15/12/2016