د. ساقی بارزانیلە فەرهەنگنامەی سیاسیی دا، ووشەیەکی زۆر باو هەیە کە پێی دەڵێن دیپۆلیتایزێشن. واتە کەم کردنی کاریگەریی ڕووداو یان بڕیارێکی سیاسی هەستیار و چارەنوسساز کە نەخاسمە پەیوەست بێ بە داهاتووی گەلێک. کاتێک کەسێ، لایەنێ، گروپێکی سیاسی یان کۆمەڵایەتی یان ڕۆشنبیریی سەرقاڵی ئاشکراکردن؛ یانژی کارکردن لە سەر کارێکی پیرۆز و گرنگن، هەندێ کەس بە ئاراستەیەکی دیاریکراو و زۆر جاریش ڕاسپێردراو، گەل سەرقالی شتگەلی زۆر ناچیز و بێ بەها دەکەن تاکو ڕای گشتی لە سەر بابەتە هەرە گرنگەکان بگۆڕن و ئاراستەی ببەنە سەر بابەتی لە ڕوالەت دا گرنگ و لە ماهیەتدا بێ کەڵک. هەندێ جاریش کێشەی لاوەکیی بۆ دەنێنەوە بۆ ئەوەی دەرفەتەکان لە بار ببەن و نەپرژێنە سەر کێشە مەزنەکان. ئەو دەستەو تاقەمەیە دەکرێ گروپێکی سیاسیی نەیار بن، یانیش میدیا و ڕاگەیاندنێکی وابەستەو بێکار و بێ کەڵک. زۆربەی کاتەکانیش نیمچە ڕۆشنبیران کە خاوەنی فیکر و ئیرادەی هەڵبژاردن و هزری خۆیان نین، سواری ئەو شەپۆلە بە پێچەوانە ئاراستەکراوە دەبن و دژایەتی ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆی ئەم چەشنە بڕیارە پیرۆزانە دەکەن. بە پێچەوانەوە، دژوارە رۆشنبیرانی ڕاستەقینە هەڵبخەڵەتێنرێن و لە هەمبەر ئەم هەوڵە چەواشەکارییانەش دەوەستێنەوە و کاردەکەن بۆ بەرچاوڕوونی گەل لەو چەشنە مەترسییانە.
لەو سۆنگەیە، لەم دەمەدا کە بیرۆکەی سەربەخۆیی قۆزاخەی بەستووە و بووەتە بابەتی ڕۆژلە ناوەندەکانی سیاسیی و ڕۆشنبیریی و ستراتیژیی جیهانیی و ناوخۆدا و هەندێ لە سیاسەتمەداران و ڕۆشنبیرانی هوشیار و بە ئاگا، ئەم بابەتە هەرە گرنگەیان ورووژاندووە، زۆرجێی سەیر و گومانە کە هەندێ حیزب و لایەن و میدیای ناوخۆ و کەسایەتیی سیاسیی و ڕۆشنبیری، تەرکیز دەکەنە سەر بابەتگەلێکی وەکو، بابەتی زەواجی پارلەمانتاران و ژیانی کەسێتی مەلایەک و شاردنەوەی سەرکەوتنەکانی پێشمەرگەو لە سەروو هەموویان بە لاڕێبردنی ئاراستە و بیرۆکەی سەربەخۆیی. دەبێ چی شتێک پیرۆزتر و بەرزتر و گرنگتربێ لە ئازادی مرۆڤ و گەل و نیشتمان ؟
من تێناگەم کو هەندێ بەناو ڕۆشنبیر و سیاسەتمەداری وابەستە، نکۆڵی لە سەربەخۆیی دەکەن لە بەر بیانووی ئەوەی باوی دەوڵەتی نەتەوەیی نەماوە. ئەدی لۆ بۆ هەموو نەتەوەکانی ترباوە و خاوەنی دەوڵەتی نەتەوەیی خۆیانن، تەنێ بۆ کورد باوەی نەماوە؟ بۆ عەرەب ٢٢ دەوڵەتی سەربەخۆیان هەیە و بۆ کوردیش دەوڵەتێک بڤەیە؟ یانژی هەندێ بە ناوڕۆشنبیری تر بە بیانووی لەبار نەبوونی زەمینەی ئابووری و سیاسیی و دامەزراوەیی، دەست دەکەنە پرۆپاگەندەی نابەجێ بۆ چەواشەکاری و گێرەشێوێنیی و شاردنەوەی مەرامە شاراوەکانیان. ئایا ئەمانە گەل بە مێگەڵ تێگەیشتن نیە؟ ئەگەر لە هەر ووڵاتێکی تری جیهان، تاقمێکی سەرلێشێواو پەیدا ببن و نکۆڵی لە مافی گەلەکەیان بکەن چییان بە سەردێنن ؟ ئایا پەلکێشی دادگا ناکرێن؟ لە ووڵاتانی دراوسێ کە خۆیان بە داکۆکیکارانی سەرسەختی دیموکراسیی و مافی مرۆڤ پێناسە دەکەن، ڕۆژ نیە هەواڵی لە سێدارەدان یان پەلکێشکردنی پارلەمانتار و سیاسەتمەدارانی کورد بۆ دادگا نەبیستین، بە بیانووی ڕەخنەگرتن لە سیستمی سیاسی یانژی حکومەت. ئایا ئەگەر ئەم تاخمە لەو ووڵاتانە بووانەو نکۆڵییان لە مافی ئازادیی و سەربەخۆیی یان بکردبا لە خاچ نەدەدران ؟؟ بۆ ڕەوایە مافی سەربەخۆیی لە بۆ هەمووگەلان دەستەبەر بێ و بۆ گەلی خۆت بڤە بێ ؟ ئەمە بێگومان چەواشەکردنی هزر و زەینەتی خەڵکە بۆ ڕێ بزرکردن و بەلادابردنی فیکری.
ڕۆشنبیران و ڕابەرانی گەلانی ترهەرچەند فرە رەهەند و فرەجیاواز بیریان کردووتەوە، وەلێ لە هەمبەر دۆزە ڕەواکانی گەلەکەیان یەکگرتوو بوونە. بۆ نمونە بیسمارک دەورێکی باڵای گێرا لە کۆ کردنەوەی ویلایەتەکانی ئەڵمانیا وگەیاندنی نەمسا بە گەورەترین ئەمپراتوری ناو هەناوی ئەوروپا؛ هەروەسا جۆرج واشینگتۆن لە دامەزراندنی ئەمریکا دەورێکی سەرەکیی گێڕا؛ یانیش تەنانەت ئەتاتورک کە ووڵاتی تورکانی دامەزراند. هیچ کامیان نەیانگووت باوی دەوڵەتی نەتەوەیی نەماوە. جوولەکەکانیش زۆربەی هاوئایینەکانی خۆیان لە ووڵاتێک بە ناوی ئیسرائیل کۆ کردنەوە بۆ ئەوەی لە ناو نەچن و بتوانن بەرگری لە مان و بوونی خۆیان بکەن. بەم چەشنە سەرجەمیان تێگەیشتبوون کە بە بێ دەوڵەتی نەتەوەیی گەلان لە ناو دەچن و بە ژێردەستەیی دەمێننەوە. نیمچە ڕۆشنبیرانی کوردیش تازە بە تازە سەرقالی خولقاندنی دۆگما و ئایدیۆلۆجیای بێ پەیوەست و بێسەروبەرەن کە بکەنە خوراکی ئەم گەلە خێر لە خۆی نەدیوە و بە دەیان ناو وناتۆرەی بریقەدار پێشکەشی دەکەن. لەبری ئەوەی یارمەتیدەر بن بۆ شکاندنی بەربەستەکان وهاوکاری ستراتیژیەتی حیزبیی و حکومی کە سەرجەمیان خۆی لە سەربەخۆیی دەنوێنێ، بوونەتە گەورەترین لەمپەر و میدیاکانیشیان وەگەڕ خستووە کە بۆ گەرەلاوێژەی فیکری و لاڕیدابردنی هزری سەربەخۆیی. لە ئەنجامدا کە دەرفەتەکان لە بار نەمان ئۆباڵی سەرنەکەوتنەکانیش دەخەنە سەر هەموو لایەک خۆیان نەبێ.
30/11/2016
