رابەر تەڵعەت

^{كولتور بە هەموو رەهەندەكانییەوە، رۆڵێكی گرنگی هەیە لە دەستنیشانكردن و شكڵگرتنی بەهاكان و زۆربەی چالاكییە كۆمەڵایەتی و سیاسی و ئابوورییەكانی كۆمەڵگادا، هەروەها لە ژیانی سیاسیی كۆمەڵگادا رۆڵێكی جەوهەریی دەگێڕێت، چونكە هیچ دامودەزگا و رێوشوێنێكی سیاسی ناتوانێت لە بۆشاییدا وجودی هەبێت، یاساكان، دەسەڵاتەكان و دەستوور ناتوانن لە دەرەوەی كۆمەڵگا بژین، بۆیە لە چوارچێوەی ئەم پەیوەندییە دینامیكییە سادەیەشدا بەها و نۆرمە كولتورییەكان كاریگەرییان دەبێت بەسەر كردە و رەفتاری سیاسی و ژیانی سیاسیی كۆمەڵگادا.}

^{ئەگەر رەگەزە كولتورییەكان وەك بونیاد دەستیان لە داڕشتنی سیستەمی سیاسی و كارگێڕیی ئێمەدا هەبێت، ئایا چۆن دەتوانرێت سروشتی ئەو پەیوەندییە ببێتە هۆكارێك بۆ پەرەپێدانی ژیانی دیموكراسیی كۆمەڵگا، یان بەپێچەوانەوە بە دژی ئاراستەی كرانەوە و دیموكراسی بكەوێتە كار؟ ئایا میتۆد و ستراتیژی پارتە سیاسییەكان و ناوەندەكانی دەسەڵات و رۆشنبیری لە مامەڵەكردن لەگەڵ كۆمەڵگا و جەماوەردا بە تەنیا رازیكردنی زۆرینە و وەڵامدانەوەی بەها كولتوری و ئاینییەكان بووە بۆ راكێشان و بەدەستهێنانی دڵی زۆرینە لە بازنەی سیاسەتێكی پۆپۆلیستیانەدا یان پرۆژەیەك هەبووە بۆ بونیادنانی نەتەوە و كولتورسازی بە ئاراستەی گەشەپێدانی رۆشنبیری و كۆمەڵایەتی، تەنانەت ئەگەر لە ئاست ویستی زۆرینەشدا نەبووبێت؟}

^{بۆ وەڵامی ئەم پرسیارانە‌، دەبێ بگەڕێینەوە بۆ بونیادی كۆمەڵایەتیی هێز‌ و پارتە سیاسییەكان و ئەو كۆمەڵگایەی كە ئەو هێزانە‌ تێیدا باڵادەستن‌، واتا بونیادی كۆمەڵایەتیی كۆمەڵگا لە هەرێمی كوردستان و ژێرخانی هێز تێیدا.}

^{بونیادی كۆمەڵایەتی لە چی پێكدێت؟}

^{لە هەموو ئەو نۆرم و بەها ماددی و مەعنەوییانەی كە مرۆڤەكان لە رێگای پەیوەندی كۆمەڵایەتیی نێوان خۆیاندا و لەڕێگای كارتێكەری كۆمەڵایەتیدا و لەچوارچێوەی گرێبەستێكی نەنووسراوی كۆمەڵایەتیی نێوان خۆیاندا مانا و بەهای پێ دەبەخشن، لە روانگەی بونیادخوازیی كۆمەڵایەتییەوە، هیچ شتێك لە دەرەوەی ژینگەی كۆمەڵایەتی و كارتێكەری كۆمەڵایەتیدا بوونی نییە و مانا نابەخشێت، بۆ نموونە، پارە هیچ نییە جگە لە پارچە كاغەزێك، ئەگەر بێت و ئێمە بەهای ئاڵوگۆڕی لەگەڵ شتەكانی دیكەدا بۆ دانەتاشین و نرخی بەراوردكاری پێ نەدەین، چەمكەكانی وەك نەتەوە، كوردبوون، ناسنامە، بەها كولتوری و كۆمەڵایەتییەكانی وەك شەرەف و پیاوەتی و جوامێری، سەرۆك و حیزب و سیمبولە كۆمەڵایەتی و نەتەوەییەكانمان، هیچیەك لەوانە، وەك چەمك بە تەنیا، لە دەرەوەی بونیادی كۆمەڵایەتی و ژینگەی كۆمەڵایەتیدا مانا نادەن، ئەوەی هەموو ئەوانە دەكات بە واقیع لە ژیانی رۆژانەماندا، بریتیە لە بونیاد و ژیانی كۆمەڵایەتیی ئێمە لە چوارچێوەیەكدا كە پێی دەڵێن كۆمەڵگا.}

^{بونیادی پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكان لە كۆمەڵگای رۆژهەڵاتیدا، بونیادێكی هیراركییە، لە سەرەوە بۆ خوارەوە داڕێژراوە، هەروەك لە هەرێمی كوردستانیشدا بە هەمان شێوە، دامەزراوەكانی خێزان، قوتابخانە، زانكۆ، شوێنی كار، حیزب، دامەزراوە كۆمەڵایەتییەكانی دیكە، لەسەر بنەمای پەیوەندییەكی هەڕەمی دامەزراوە، لەناو هەموو ئەو دامەزراوانەدا پەیوەندیی ئەندامەكان لەسەر بنەمای بەرپرس و گوێڕایەڵ، سەرۆك و رەعیەت بەڕێوە دەچێت.}

^{دینامیكی دەسەڵات و گوێڕایەڵی بۆ سەرەوەی خۆت، كارەكان بەڕێوە دەبات، نەك ئەزموون و شارەزایی و دونیابینی فراوان، بەو مانایەی كۆمەڵگا بە دینامیكی دەسەڵات و هێز دەجوڵێتەوە. لە دەسەڵاتدا ئیمتیاز هەیە، نەك بەرپرسیارێتی، ئەمەش وا دەكات مەیلی دەسەڵاتخوازی بەبێ جیاوازی لەلای تاكەكانی ئەو كۆمەڵگایە زۆر بەهێز بێت، هەموو كەس بە گوێرەی ئەو پێگەیەی كە هەیەتی، ئارەزووی دەسەڵات و مومارەسەكردنی دەسەڵات دەكات.}

^{سیاسەت لەوە دەرچووە كە كردەیەكی ئەقڵانی بێت بۆ رێكخستن و وەڵامدانەوەی پێداویستییەكانی ژیانی تاك و كۆمەڵ، ئامانج تێیدا هاووڵاتی نییە، بەڵكو كردە و رەفتارێكی دەسەڵاتخوازییە.}

^{دامەزراوەكانی كۆمەڵگای مەدەنی، سەندیكاكان و گرووپەكانی فشار و رێكخراوە پیشەیی و مەدەنییەكان، ئەوانەی كە پێویستە هەبن بۆ داكۆكی لە مافی ئەندامەكانیان، لاوازن، یان هیچ رۆڵێكیان نییە، یان بوون بە داردەستی حیزبەكان، یان كۆمەڵێك ناوەندی مشەخۆر و بێكارن، وەك كۆمەڵێك شكڵ و شێوەی جوانكاری تەنیا پارێزگاری لەمانەوەی سیستەم دەكەن نەك چاككردن و رەخنەكردنی، بۆ نموونە، دەبینی مامۆستایان، خوێندكاران، چەندە مان دەگرن و ناڕەزایەتیش دەردەبڕن، چالاكییەكانیان بێ هوودە و ئەنجامە، چونكە لە بنەمادا، ئەوانە بەشێك نین لەو بونیاد و دینامیكەی كە كۆمەڵگا بەڕێوەدەبات و سیستەمی لەسەر دامەزراوە، بۆیە مانگرتن و ناڕەزایەتی هیچ كات نابێتە مەترسی بۆ سەر دەسەڵات و ئامانجی خۆی ناپێكێت.}

^{ئەنجام، پرسیاری دروست سەبارەت بە بارودۆخی ئێستای هەرێمی كوردستان، ئەوە نییە كە كێ باشە و كێ خراپە؟ كێ دیموكراسییە و كێ نادیموكراسی؟ چونكە هەڵسوكەوتی دیموكراسیانە دەبێ یاسا و دامەزراوەكان دەستنیشانی بكەن. شەرعیەت لە شوێنی خۆیدا ناتوانێت بەرگری لە خۆی بكات، ئەگەر بێت و دەسەڵاتی جوڵاندنی ئەو هێزەی نەبێت كە دەیپارێزێت.}

^{ئەوەی ئێستا لە گۆڕەپانی سیاسی و كۆمەڵایەتی ئێمەدا روودەدات، پەیوەندی بە باڵادەستیی لۆژیك و تێگەیشتنی دەسەڵاتخوازیی هێزەكانەوە هەیە بۆ سیاسەت، هیچ دەستوور و یاسا و نووسراوێكی سەر كاغەزیش ناتوانێت ئاشتی كۆمەڵایەتی و سیاسی بێنێتەدی، ئەگەر گۆڕانكاری لە دونیابینی ئەو هێزانەدا نەیەتە كایەوە كە هەرێمەكەیان بەسەر خۆیاندا دابەش كردووە‌.}

^1/10/2016