عادل باخەوان

^{ڕۆژ لە دوای ڕۆژ، گفتوگۆ لەسەر پێگەی ئیسلام و موسوڵمانان لە ئەوروپادا فراوانتر دەبێت و بەبۆچوونی نەك تەنها من، بەڵكو چەندین زانا كە لەبواری زانستە كۆمەڵایەتیەكاندا كار دەكەن (تۆماس پیكێتی، ئۆلیڤەر ڕوا، ژان پیەر فیلیو)، ئەم گفتوگۆیە ئاڕاستەیەكی هەڵە وەردەگرێت و دەكرێت بەخێرایی و لە كۆتاییدا سەری لە ئیسلامۆفۆبیاوە دەرچێت.}

^{ئەوەی ئەم ترسە قووڵ دەكاتەوە و شانسی ڕۆیشتن بەرەو ئەم گریمانەیە بەهێز دەكات، لاوازیی توێژینەوەی وردی زانستیە لەسەر ئیسلام و موسوڵمانانی ئەوروپا و پاشان كاركردنی بەهێز و فراوانی میدیاییە لەسەر ئەو رووداوە تراژیدیانەی كە جار جارە دێن و بەناوی شەرعیەتی ئیسلامییەوە خۆیان دەخەنە سەر شانۆكان، بۆنموونە تەقینەوەكانی ژەنیوەری و نۆڤەمبەری 2015 ی پاریس. گومانی تێدا نییە ئەوانەی لە پشت ئەم رووداوانەوەن، كەمینەیەكی یەكجار سنووردارن كە لە هیچ كاتێكدا ناتوانن نوێنەرایەتی كۆی ئەو كەسانە بكەن كە لە ئەووپادا دەژین و خۆیان وەك موسوڵمان پێناسە دەكەن.}

^{لە ئەوروپادا، لە كۆی 510 ملیۆن كەس، ئێمە نزیكەی 25 ملیۆن مرۆڤمان هەیە كە خۆیان وەك موسوڵمان یان بە كولتوور موسوڵمان پێناسە دەكەن. واتە نزیكەی 5%ی دانیشتووان پێكدەهێنن. لەم ڕێژەیە 6%ی لە ئەڵمانیادان و 7% لە فەرەنسادان (واتە 10 ملیۆن لە كۆی 150 ملیۆن). بە بەراورد لەگەڵ وڵاتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكادا كە موسوڵمانان كەمتر لە 1%ی دانیشتووان پێكدێنن، ئامادەییان لە ئەوروپادا، هەرچەند كەمینەن، بەڵام بەهێزتر و كاراتر و گرنگترە.}

^{یەكێك لەو توێژینەوە زانستیە ناوازانەی كە لەسەر موسوڵمانان كراوە، دەرئەنجامی دراماتیكی بەدەستەوە دەدات. گرووپێك توێژەری فەرەنسی سەر بە ئینستتیوتی نیشتیمانی بۆ ستاتیستیك و لێكۆڵینەوە ئابوورییەكان، توێژینەوەیەكی وردیان لەسەر 8300 موسوڵمانی فەرەنسی ئەنجامداوە و بەراوردیان كردوون بە 8200 فەرەنسی كە هیچ ڕەگوڕیشەیەكی دەرەكییان نییە، واتە بەلای كەمەوە بە سێ نەوە ناچنەوە سەر كۆچبەران. ئەم توێژینەوەیە ئێمە دەخاتە بەردەم دوو دەرئەنجامی گرنگەوە.}

^{یەكەمیان ئەوەیە كە نەوەی كۆچبەرە موسوڵمانەكان، بەشێوەیەكی گشتی گرفتی ئیندیماجیان نییە، چونكە بڕوانامەی گرنگ بەدەستدێنن و بەئاسانی خێزان لەگەڵ ئەو كەسانەدا دادەمەزرێنن كە ڕەگوڕیشەی بیانییان نییە و دەڕۆنە نێو تۆڕە كۆمەڵایەتیەكانی كۆمەڵگاكانیانەوە و لە زۆربەی دۆخەكانیشدا زمانی باوباپیرانیان بەكارناهێنن. دەرئەنجامی دووەمیش بریتییە لەوەی كە هەمان ئەم ئەكتەرە موسوڵمانانە، قوربانیی بێكارین و دەستیان لەو پۆست و پێگانە گیر نابێت كە فەرەنسیەكانی دیكە بەدەستیان دەهێنن. واتە خوێندكارێكی فەرەنسیی موسوڵمان كە نەوەی دووەم یان سێیەمی كۆچبەرانە، دكتۆرا بهێنێ، هەمان شانسی فەرەنسییەكی نییە كە وەك ئەو تەنیا دكتۆرای هەیە، بۆ وەرگرتنی پۆستێك.}

^{گرووپێكی دیكە لە توێژەری ئەكادیمی، بۆ وەڵامدانەوە بە 6231 پۆست كە پێویست بووە بە خێرایی پڕبكرێنەوە، دوو جۆر CV دروستكراویان ناردووە. جۆرێكیان بەو ناوانەوە كە وەك موسوڵمان ناسراون و جۆرێكی دیكە بەو ناوانەی كە ناچنەوە سەر ناوی موسوڵمانان. ئەوانەی كە موسوڵمانن، كەمتر لە 5% شانسی ئەوەیان دەدرێتێ كە تەنیا چاوپێكەوتنیان لەگەڵدا بكرێت بۆئەوەی بزانرێت بە كەڵكی ئەو پۆستانە دێن یان نا، بەڵام ئەوانەی كە موسوڵمان نین، ڕێژەیان بە ئاسانی 20% تێدەپەڕێنێ.}

^{فەرەنسیەكی "ئاسایی" كاتێك كە بڕوانامەیەكی بەهێز بەدەستدێنێ و چەند خولێكی گرنگ دەبینێ، شانسی بەدەستهێنانی پۆستی كادری باڵا تەواو بەرز دەكاتەوە، بەڵام بەدەستهێنانی بڕوانامەی باڵا و بەشداریكردن لە خولە گرنگەكانیشدا، هیچ كاراییەكی بەسەر بەرزكردنەوەی شانسی بەدەستهێنانی پۆست لەلایەن فەرەنسییەكی موسوڵمانەوە نییە! واتە ڕێژەی كەمتر لە 5% گۆڕانكاریی بەسەردا نایەت.}

^{پاش لێكدانەوەی ئەو هۆكارانەی كە وادەكەن ئەم كاندیدە موسوڵمانانە بەم شێوەیە ڕەفز بكرێن، ئەو گرووپە لە توێژەر ڕاستەوخۆ ئیسلام دەخەنە پێش هەموو هۆكارەكانی دیكەوە. واتە ڕەتكردنەوەی كاندیدێكی ئەم كاتیگۆریە كۆمەڵایەتییە وەك جۆرێك لە دژایەتیكردنی ئیسلام لای خاوەن كارەكان دەخوێنرێتەوە. گرفتەكە لەوەدا نییە كە تۆ نەوەی كۆچبەری، بەڵكو لەوەدایە كە تۆ نەوەی كۆچبەرێكی موسوڵمانی. بۆنموونە گرووپەكە ئاماژە بەوە دەدەن كە بۆ پۆستێك، گەر دوو كەسی لوبنانی، یەكێكیان ناوی محەممەد بێت و ئەوی دیكەیان ناوی میشێل بێت، بە هەمان توانایی و بڕوانامەوە، یەكەمیان كەمتر لە 5% شانسی هەیە و دووەمیان زیاتر لە 20% شانسی بەدەستهێنانی هەیە.}

^{ئایا ئەم داتایانە دەمانبەنەوە سەر ئەوەی كە هەر موسوڵمانێك وەك تیرۆریستێك لە ئەوروپادا مامەڵەی لەگەڵدا دەكرێت؟ بێگومان نەخێر. ئایا دەمانبەنەوە سەر ئەوەی كە ئەوروپا لەبەردەم گریمانەی ئیسلامۆفۆبیادایە؟ بێگومان بەڵێ. گەڕانەوەی بەهێزی بزووتنەوە ڕاستڕەوەكان بۆ نێو كێڵگەی سیاسی و بیناكردنی گوتارەكانیان لەسەر دژایەتیكردنی ئیسلام، وەك ئەولەویەتی كار، داتایەكی دیكەی گرنگە كە گوزارشت دەكات لە ئیشكردنی كارای ئەم گریمانەیە لە قووڵاییەكانی كۆمەڵگە ئەوروپیەكاندا.}

^{تاچەند ئیسلامۆفۆبیا هەلومەرجی جەنگی ناوخۆ لە ئەوروپادا دەخولقێنێ؟ دەكرێت لە وتارێكی دیكەدا بگەڕێینەوە سەر ئەم پرسیارە.}

^28/5/2016