رابەر تەڵعەت
ئەزموون، لەسەر ئاستی تاك و گشتیش، هۆكارێكی گرنگە بۆ هەڵسەنگاندن و پێناسەكردنەوەی چەمكی متمانە لە ژیانی رۆژانەی خەڵكیدا. متمانە وەك چاوەڕوانییەكان بۆ رەفتاری بەرامبەر بەتایبەت لە داهاتوودا، لە ئەنجامی ژیانی رۆژانەدا، لە پرسێكی تاكەكەسییەوە دەگوازرێتەوە بۆ ئەزموونێكی گشتی. فێڵ، درۆكردن، بەڵێنی ناڕاست، بەلاڕێدابردنی راستی و ناڕوونی لە مامەڵەكردن و رەفتاردا، ئەگەر زۆر دووبارە بوونەوە، دەبنە ئەزموون، ئەو ئەزموونانە لەسەر ئاستی تاكەكەسیدا پەیوەندیی نێوان مرۆڤەكان دەشێوێنێ و متمانە لەناو دەبات. لەسەر ئاستی فەرمانڕەوایی و بەڕێوەبردنیش، متمانەی نێوان خەڵك و دامودەزگاكان لەناو دەبات. سەبارەت بە سیاسەت و سیاسییەكانیش، ئەوە هەرچی بڵێن و بیكەن، لە چاو و گوێی خەڵكیدا وەكوو درۆیەك دەبیسترێ و دەبینرێ.
باسكردنی پرسی متمانە دەتوانێت دیدگایەكی جیاوازتر لەوەی كە تا ئێستا هەیە، بۆ خوێندنەوەی قەیرانەكانی هەرێمی كوردستان پێشكەش بە ئێمە بكات. چونكە ئەوەی تا ئێستا گفتوگۆی لەبارەوە دەكرێت، بریتییە لە رووە ماددی و ئیداری و داراییەكەی قەیران، بەڵام ئەوەی من دەمەوێت باسی بكەم، بریتییە لە رووە كۆمەڵایەتی و سیمبولیكەكەی قەیران. ئەوەش دەمانباتە سەر باسكردن لە چەمكێكی گرنگ، كە لە روانگەی زۆربەی توێژەرانی زانستە كۆمەڵایەتییەكانەوە، كلیلی خوێندنەوە و چارەسەرییە بۆ گرفتەكانی كۆمەڵگای مۆدێرن، هەروەها فاكتەرێكی بەهێزە بۆ خۆشبەختیی زیاتری تاكەكان و بەرەوپێشبردنی چالاكیی ئابووری و رەوشی دیموكراسی لەناو كۆمەڵگادا، ئەویش بریتییە لە سەرمایەی كۆمەڵایەتی.
سەرمایەی كۆمەڵایەتی بریتییە لە پەیوەندیی نێوان تاكەكان و لەنێوان تۆڕ و ئۆرگانە كۆمەڵایەتییەكاندا كە چەندین نۆرمی هاوبەش بەیەكەوە كۆیاندەكاتەوە و دەبێتە هۆی گەشەكردنی متمانە لە نێوانیاندا. تۆڕێكی پەیوەندییە چەندین بەها و پێوەر و چاوەڕوانی لەخۆ دەگرێت و دابەش دەبێت بەسەر هەموو ئەندامان لە چوارچێوەی گرووپێكی كۆمەڵایەتیدا، تێیدا سزا و پاداشتیش بۆ تاك هەیە، ئەمەش وەك میكانیزمێك بۆ بەڕێوەبردن و پاراستنی ئەم جۆرە لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان. ناوەڕۆكی ئەم تۆڕبەندییە، بەستراوەتەوە بە ئاستی متمانەوە، واتا هەموو ئەو سەرمایە كۆمەڵایەتییەی كە وا لە تاكێك دەكات، بتوانێت لەناو كۆمەڵگادا پەیوەندی دروست بكات، بەشداری لە ژیانی گشتیدا بكات، بواری گەشەكردن و چوونە سەرەوەی هەبێت و چالاك بێت لە فەزای گشتیدا و تەنانەت لەسەر ئاستی رێكخراوەیی و كاری دامەزراوەییشدا رۆڵی خۆی بگێڕێت، لە هەمووشی گرنگتر هەست بە دڵخۆشی و بوونی خۆی بكات و دەرفەتی ئابووری و كار لەبەردەمیدا كراوە بێت، لەسەر ئەوە وەستاوە كە ئاخۆ كۆمەڵگا و دامەزراوەكانی بە رەسمی و ناڕەسمییەوە، چۆن چۆنی پارێزگاری لەو نۆرمانە دەكەن كە سەرمایەی كۆمەڵایەتی لەسەر بونیاد نراوە، لەناویشیاندا متمانە، وەك پەیمانێكی كۆمەڵایەتیی نەنووسراو بەڵام كاریگەر.
لە هەرێمی كوردستاندا، كاتێك گەنجێك، زۆر بە ئاسانی كۆچ دەكات و وڵات بەجێدەهێڵێت، یەكێك لە هۆكارەكانی ئەوەیە نەیتوانیوە سوود لەو شتە وەربگرێت كە پێی دەڵێن سەرمایەی كۆمەڵایەتی، بەجۆرێك لە دەرەوەی ئەو تۆڕە كۆمەڵایەتییە خۆی دەبینێتەوە كە هیچ متمانەیەك لەنێوان ئەو و دامودەزگا و تاكەكانی ناویدا نەماوە، رەشبینە بەرامبەر بەوەی كە دەتوانێت دڵخۆش بێت یان كاری دەستبكەوێت. خەڵك ناتوانن ببنە بەشێكی چالاك لە دینامیكی گەشەكردنی ژیانی ئابووری و سیاسیی وڵاتەكەیان، جگە لە بێئومێدی و ناڵەناڵ و گاڵتەكردن بە گوتاری سیاسییەكان و بەرنامەكانی حكومەت، چونكە بە ئەزموونی چەندین بارە، بۆیان دەركەوتووە هەموو ئەوەی دەیبیستن و دەیبینن، لە تاریكیدا خۆی دەبینێتەوە و راست دەرناچێت.
سەرمایەی كۆمەڵایەتی داڕووخاوە، چونكە شتێك نەماوە بەناوی متمانە. هیچ كەس متمانەی بە بەرامبەرەكەی نییە، نە خەڵك بە حكومەت، نە حیزبەكان بە یەكتری، نە لەنێوان دكتۆر و نەخۆش، مامۆستا و فێرخوازدا، نە لەنێوان سەرمایەدار و وڵاتدا.
بێ متمانەیی سەرمایەی كۆمەڵایەتی لەناو بردووە، بۆیە رۆژانە هەموو ئاراستەكان لەیەكتری دووردەكەونەوە. دیوی شارەوەی قەیرانەكانی هەرێم، لەناوچوونی سەرمایەی كۆمەڵایەتییە.
24/5/2016