فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2024-11-15-02-43-47 ڕابردوو بەردەوام گرووپگەلێک هەبوون لە کوردستان کە بەشێوەیەک لە شێوەکان پەیڕەویان لە خەباتی چەکداریی کردووە وەک ڕێبازێک بۆ گەیشتن بە مافەکانی کوردستانییان. بەڵام هەر...
2024-11-15-02-37-43ناودەبرێت، بۆ کوردەکانیش هێشتا بابەتێکە کە جێی گومان و پرسیارە؟، بەوپێیەی هەموان سیناریۆکانی پرۆسەی ئاشتی و چارەسەریان لەساڵی ٢٠١٢ بۆ ٢٠١٥ لەپێش چاوە، کەچۆن ئەو...
2024-11-15-02-31-50ئەشكەوتەكەیان ئاگر دەدا و كوردەكان دەبونە قەرەبروت. - توركەكان لە ئەستنبوڵ، لەگەڵ تاكسیە كوردەكان سوار نەدەبون، دەیانوت گڵاونسەردەمی تازەش، ئاردۆگان وتی:من ئەو كوردەم خۆشدەوێت كە لە...
2024-10-30-17-57-54شەفەق....تد) کە جوان بیر دەکەنەوە و لەگەڵ برایەتی گەلانن. دەوڵەت باخچەلی کە ئەو قسەیە دەکات لە بیری چووە کە ئەو سەرۆکی پارتێکی نەژادپەرستە، ساڵانی شەستەکان کاتێک...
2024-10-30-15-49-01محمد الماغوط دەنوسێت: من الغباء أن أدافع عن وطن لا أملك فيه بيتاً. گەمژەییە بەرگریی لە نیشتمانێک بکەم کە ماڵێکم نیە تیایدا. نەبونی چەمکی دەوڵەت لە...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

ماتیاس میتمان

ناوچەكە بە دۆخێكی دژواردا تێدەپەڕێت، ئاگری شەڕ زۆر شوێنی گرتووەتەوە، داعش لە قووڵایی سووریاوە هەتا دەگاتە مووسڵ و سنووری ئەنباریش دەسەڵاتێكی رەهای هەیە. سەرباری جەنگ، قەیرانی داراییش وەكوو هەڕەشەیەكی زۆر گەورە لەسەر هەرێمی كوردستان دەركەوتووە. ئەمریكا ئامادەیی هەبووە، كاریگەریی هەبووە لە گۆڕانكارییەكانی ناوچەكەدا، بە تایبەتیش لە عێراق و هەرێمی كوردستان. بۆیە لەم دژوارییەی لە ناوچەكەدا هەیە چاوەڕێ دەكرێت هەڵوێستی هەبێت لە دۆزینەوەی چارەسەر و گێڕانەوەی سەقامگیریدا. هاوكارمان شاهۆ ئەمین ئەم پرسانە و چەند پرسێكی دیكە لەگەڵ ماتیاس میتمان، كونسوڵی گشتیی ئەمریكا لە هەولێر، گەنگەشە دەكات.رووداو: دەمەوێت لە جەنگی دژی داعشەوە دەست پێبكەین، كاتێك سەیری تی ڤی دەكەین، گوێ لە رادیۆ دەگرین و رۆژنامەكان دەخوێنینەوە، دەبینین زۆربەی هەواڵەكان لەسەر داعشن، ئەمریكا چۆن دەڕوانێتە شەڕی داعش لە ناوچەكەدا؟ماتیاس میتمان: تۆ یەكێك لە گرنگترین پرسیارەكانت كرد، لەبارەی كاری كونسوڵی ئەمریكا و حكومەتی ئەمریكا لە هەرێمی كوردستان و لە عێراق لە

سەرقاڵی پلانی ئۆپەراسیۆنی ئازادكردنی مووسڵین
جەنگی دژی داعشدا. ئەمە ئەولەویەتی ژمارە یەكی حكومەتی ئەمریكایە كە بە هاوبەشی لەگەڵ حكومەتی عێراق و حكومەتی هەرێمی كوردستان داعش لاواز بكەین و شكستی پێبهێنین. ئەم ماوەیە سەرقاڵی پلاندانانین بۆ ئۆپەراسیۆنی ئازادكردنی مووسڵ و دەشتی نەینەوا. ئێستاش لە نزیكەوە لەگەڵ هێزە ئەمنییەكانی عێراق و هێزەكانی پێشمەرگە و هێزەكان دیكەی سوننەدا كار دەكەین بۆ دانانی پلانی ئەم ئۆپەراسیۆنە. دڵنیاین سەركەوتوو دەبین و لەڕووی سەربازییەوە شكست بە داعش دەهێنین و لەم ناوچانە دەریاندەكەین.

رووداو: دەتوانیت پێم بڵێیت ئازادكردنی مووسڵ كەی دەبێت؟

ماتیاس میتمان: نامەوێت باسی وردەكارییەكانی بكەم، ئەمە ئۆپەراسیۆنێكە لەلایەن حكومەتی عێراقەوە بەڕێوەدەبردرێت، بە پشتگیری و هەماهەنگی
پێشمەرگە ئیلتیزامێكی راستەقینەی لە شەڕی دژی داعشدا هەیە
لەگەڵ هێزەكانی هاوپەیمانان و ئەمریكا و بێگومان هێزی پێشمەرگەی قارەمان كە بە ئازادكردنی ناوچەكانی دەوروبەری شنگال و كەركووك، سەلماندیان شارەزاییەكی باشیان لە تێكشكاندنی داعشدا هەیە. من دەمەوێت رێزی خۆم دەرببڕم بۆ ئەو قوربانیانەی هێزی پێشمەرگەی قارەمان داویانە، وەكوو دەزانن ژمارەیەكی زۆر پێشمەرگە شەهید بوون، واتە زیاتر لە 1300 پێشمەرگە شەهید بوون و زیاتر لە 8000 پێشمەرگەش بریندار بوون. كەواتە پێشمەرگە ئیلتیزامێكی راستەقینەی لە شەڕی دژی داعشدا هەیە. ئێمە رێز لەمە دەگرین و بێگومان دەمانەوێت هەتا شكستپێهێنانی یەكجارەكی داعش یارمەتی و هاوكاری پێشكەش بكەین و دان بەو هەڕەشە راستەقینەیەشدا دەنێین كە داعش لەسەر ئەم هەرێمە دروستی كردووە.

رووداو: لە كاتی هێرشی داعشدا بۆ سەر كوردستان، ئۆباما رایگەیاند كە هەولێر هێڵی سوورە و هەرێمی كوردستان تاكە شوێنە كە پێكەوەژیانی ئاشتیانەی تێدا پارێزراوە، بەوشێوەیەش بڕیاری دا لە ئاسمانەوە پشتیوانی پێشمەرگە بكات، ئێستا ئەمریكا چۆن دەڕوانێتە هەرێمی كوردستان؟

ماتیاس میتمان: بێگومان ئێمە خەریكی دانانی پلانین بۆ ئازادكردنی هەموو دەشتی نەینەوا و مووسڵ، ئێمە بە نیازین بەردەوام بین لە
هەموو عێراق و هەرێمی كوردستان بۆ ئەمریكا هێڵی سوورن
پشتگیرییەكانمان لە رێگەی هێرشی ئاسمانی و دابینكردنی هاوكاری و مەشقی سەربازی. هێڵی سوور هەموو عێراق و هەموو هەرێمی كوردستانە. ئێمە نامانەوێت داعش لە هیچ شوێنێكی دیكەی ئەم وڵاتەدا بمێنێتەوە.

رووداو: ئێوە و زۆربەی وڵاتانی رۆژئاوایی دەڵێن پێشمەرگە لەجیاتی جیهان شەڕی داعش دەكات، بەڵام قەیرانی دارایی زۆر كاریگەریی دەبێت لەسەر توانای شەڕكردنی پێشمەرگە، منداڵی پێشمەرگە شەڕكەرەكان برسین، مووچە نییە بدرێتە پێشمەرگە، ئەمریكا هیچ ناكات بۆ چارەسەركردنی ئەو قەیرانە؟

ماتیاس میتمان: ئێمە دەزانین حاڵی حازر رەوشێكی سەختی دارایی رووبەڕووی عێراق و هەرێمی كوردستان بووەتەوە، ئەمەش بەشێوەیەكی بنەڕەتی بەهۆی دابەزینی نرخی نەوتە لە جیهاندا. ئێمە لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی عێراق گفتوگۆمان كردووە، بۆ ئەوەی بە دوای رێگەیەكدا بگەڕێین و چ یارمەتییەك لەم كاتە سەختەدا لە دەست ئێمە دێت. ئێمە بەشداریی پێشمەرگە بەرز دەنرخێنین و پێمانوایە هاوپەیمانێكی ستراتیژیی ئێمەن لە جەنگی دژی داعشدا. ئێمە دەمانەوێت دڵنیا بین لەوەی ئەوان پشتگیری و هێزی پێویستیان لەبەردەستە بۆ ئەوەی لە جەنگی داعشدا هاوپەیمانێكی كاریگەرمان بن.

رووداو: ئێوە وەك كونسوڵی ئەمریكا لە هەرێمی كوردستان، لە راپۆرتەكانتاندا بۆ وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا باسی رەوشی دارایی خراپی پێشمەرگەتان كردووە؟ داواتان كردووە یارمەتی دارایی بدرێتە هەرێمی كوردستان؟

ماتیاس میتمان: بەڵێ باسمان كردووە.
لە راپۆرتەكانمدا بۆ وەزارەتی دەرەوە باسی خراپیی رەوشی دارایی پێشمەرگەم كردووە


رووداو: وەڵامیان چی بووە؟

ماتیاس میتمان: راستیەكەی هەر دوێنی گفتوگۆیەكمان هەبوو لەبارەی ئەم مژارە، بەردەوام دەبین لەوەی بەدوای گونجاوترین رێگەكاندا بگەڕێین بۆ ئەوەی یارمەتی پێشكەش بكەین لە هەندێك لەو كێشانەی بەهۆی كێشەی بودجەوە رووبەڕووی هەرێمی كوردستان بووەتەوە.

رووداو: ئەمریكا ساڵانە پارەی داوەتە میسر و وڵاتانی دیكە بۆ بەهێزكردنی سوپا و ئابوورییەكەیان، بۆچی یارمەتی دارایی ناداتە هەرێمی كوردستان؟

ماتیاس میتمان: ئێستا ژمارەیەك شت هەیە دەیكەین، یارمەتی مرۆیی پێشكەش دەكەین، وەكوو دەزانن زیاتر لە یەك ملیۆن ئاوارەی عێراقی هەن كە
دوو فیرقەی پێشمەرگە بە چەكی سووك و قورس پڕچەك دەكەین
لە هەرێمی كوردستانن. ئەمە جگە لە سەدان هەزار پەنابەری سووریاش. ئێمە زیاتر لە 600 ملیۆن دۆلارمان وەكوو یارمەتی بۆ ئەم خەڵكە پێشكەش كردووە. من خۆم سەردانی ژمارەیەك كەمپی ئاوارەكانم كردووە، ئێمە بە بڕی زیاتر لە 75 ملیۆن دۆلار شتومەكمان بۆ دابین كردوون. هەروەها یارمەتیی سەربازی پێشكەش بە پێشمەرگە دەكەین، ئێستا لە پرۆسەی مەشقپێكردنی دوو فیرقەی پێشمەرگەداین كە بۆ 4 هەزار پێشمەرگەیە، هەروەها بەنیازین ئەم دوو فیرقەیە بە چەندین جۆر چەك پڕچەك بكەین، لەوانەش چەكی سووك و چەكی قورس، چەكی میكانیكی، كەرەستەی جەنگی، هەموو ئەو پشتگیریانەی لە بواری لۆجیستیكیدا پێویستیانە، وەكوو ئۆتۆمبێلی هامڤی و ئێم راپ. ئەمەش توانایەكی زیاتر بەم پێشمەرگانە دەدات. مەشقەكان دەستیان پێكردووە و چاوەڕێ دەكەین لە بەهاریشدا بەردەوام بن.

رووداو: ئەمریكا چۆن دەڕوانێتە رەوشی پەرلەمانی كوردستان، چیتان بەسەركردایەتی هەرێمی كوردستان و لایەنەكان گوتووە لەوبارەوە؟

ماتیاس میتمان: بەڕای ئێمە ئەوە گرنگە كە رێگەچارەیەكی سیاسی هەیە بۆ ئەو كێشانە. ئێمە هەمان پەیاممان بۆ هەموو پارتە سیاسیەكان هەیە، جا بۆ پارتی بێت یانیش بۆ یەكێتی و گۆڕان و هەندێك لە حزبە ئیسلامییەكان، بەڕای ئێمە گرنگە لە پرۆسەیەكی سیاسیدا رێگەچارە بدۆزرێتەوە. نوێنەرانی پارتە سیاسییەكان پێویستە كۆببنەوە، ئێمە ستایشی سەرۆك مەسعود بارزانی دەكەین كە دەستپێشخەری كرد و لەگەڵ سەركردەی پارتە سیاسییەكان كۆبووەوە، دەزانم ئێستا لیژنەیەكیان پێكهێناوە كە هەندێك پێشنیاز دەخاتە بەردەم پارتە سیاسییەكان بۆ ئەوەی بیری لێبكەنەوە، ئێمە بەم پێشكەوتنانە خۆشحاڵین.

رووداو: رەوشی دارایی هەرێمی كوردستان بەهۆی دابەزینی نرخی نەوتەوە تێكچووە، حكومەتیش هەندێك چاكسازی راگەیاندوون، چۆن دەڕواننە ئەو پرۆسەیە؟

ماتیاس میتمان: من خۆم بەشداری ئەو سیمینارە بووم كە سەرۆكوەزیرانی هەرێمی كوردستان، نێچیرڤان بارزانی پێشكەشی كرد و ستراتیژێكی
لە دەرفەت دەگەڕێین بۆ هێنانی كۆمپانیا ئەمریكییەكان بۆ كوردستان
هەمەلایەنەی خستەڕوو بۆ جێبەجێكردنی چاكسازی لە حكومەتدا، واتە ئەو چاكسازییانەی دانراون بۆ ئەوەی داهاتی حكومەت بەرزبكەنەوە و خەرجییەكانیشی دابەزێنن. هەروەها بەدوای كۆمەڵێك رێگەدا دەگەڕێن بۆ ئەوەی دەرفەتێكی زیاتر بە كەرتی تایبەت بدرێت. بێگومان ئێمە پشتگیری لە دەستپێشخەری گەورەتر و پاڵنەری گەورەتر دەكەین بۆ كەرتی تایبەتی، بەشێك لە كاری من هاندانی كاروباری كۆمپانیا ئەمریكییەكانە، بۆ ئەوەی لە هەرێمی كوردستاندا كاری بزنس بكەن، هەر بۆیەش ئێمە بۆ دەرفەتێك دەگەڕێین بۆئەوەی كۆمپانیا ئەمریكییەكان بێنە ئێرە و كاری بزنس بكەن. بەبڕوای ئێمە ئەمە رێگایەكە بۆ ئەوەی ئابووریی هەرێمی كوردستان فرەڕەنگ بكرێت و كەمتر پشت بە هەناردەكردنی وزە ببەستێ و بە شێوازێكی ئاسانتر ئەم قەیرانە ئابوورییە تێپەڕێنن، بەبێ ئەوەی وابەستەی ئەو گۆڕانكارییانە بن كە لە بەهای جیهانیی نەوتدا روودەدات.

رووداو: دوو ساڵە بەغدا بودجەی لە هەولێر بڕیوە، ئەمە هۆكارێكی سەرەكی قەیرانەكەیە، مەعقولە ئەمەریكا كە دەستی بەسەر عێراقدا دەڕوا، ئەمە قبوڵ دەكات؟ ئەمەریكا ناتوانێ ئەم سیاسەتەی عێراق بگۆڕێ؟

ماتیاس میتمان: ئێمە تێدەگەین كە هەندێك ناكۆكی هەیە لە نێوان هەرێمی كوردستان و حكومەتی ناوەندیی عێراق، ناكۆكییەكان پەیوەستن بە پشتیوانیی بودجە و هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستان و هەناردەكردنی نەوتی كەركووك لە رێگەی كۆمپانیای نەوتی باكووری عێراق. بە بۆچوونی ئێمە باشترین رێگە بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ ئەمە دیالۆگە، واتە دیالۆگی سیاسی، ئێمە هەمان پەیام ئاراستەی بەرپرسانی حكومەتی هەرێمی كوردستان دەكەین كە پێویستە لەگەڵ حكومەتی ناوەندی لە بەغدا دیالۆگ بكەن، باڵیۆزخانە و باڵیۆزی ئێمەش لە بەغدا هەمان پەیام ئاراستەی حكومەتی ناوەندی لە بەغدا دەكەن، كەواتە ئێمە پێمانوایە ئەمە دەبێت چارەسەر بكرێت، بەڵام ئەمە كێشەی حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی ناوەندییە كە بەشێوەیەكی راستەخۆ لە نێوان خۆیاندا كار لەسەر ئەمە بكەن.

رووداو: خەڵك دەستكورتن و پێویستیان بە هاوكاریی دارایی هەیە، بەڵام دوو ساڵە كێشەكە بەردەوامە، بۆچی لە دیالۆگەكانی نێوان هەردوو لایەندا هیچ ئەنجامێكی باش نەهاتووەتە ئاراوە؟

ماتیاس میتمان: وابزانم ژمارەیەك هۆكار هەن، بێگومان هۆكارە سەرەكییەكە ئیرادەی سیاسییە لەلایەن حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی ناوەندیی عێراق بۆ ئەوەی چارەسەرێك بۆ ئەم كێشەیە بدۆزنەوە. ئێمە پشتگیری لە هاوكارییەكی زیاتر و بەرفراوانتر لە نێوان حكومەتی هەرێمی كوردی و حكومەتی ناوەندی دەكەین.

رووداو: هەندێ ئاماژە وای دەردەخەن كە خەریكە رۆڵی ئەمەریكا لە ناوچەكەدا كز دەبێ و سەرەداوەكانتان لەدەست دەردەچێ، رووسیا ئێستا رۆڵ و كاریگەریی پەیدا كردووە، ئێران لە عێراقدا زۆر زیاتر لە ئێوە دەستڕۆیشتوە، هۆكاری پاشەكشەی ئەمریكا چییە؟

ماتیاس میتمان: من لەگەڵ ئەم بۆچوونەدا كۆك نیم. ئەمریكا هێشتاش رۆڵێكی زۆر بەهێزی هەیە، ئێمە رێككەوتنێكی ستراتیژیی بەهێزمان لەگەڵ عێراقدا هەیە، هاوپەیمانێتییەكمان پێكهێناوە كە ئێستا زیاتر لە 60 وڵاتی تێدایە و لە جەنگی دژی داعشدا پشتگیری حكومەتی عێراق و حكومەتی هەرێمی كوردی دەكات. ئێمە هەموو رۆژێك هێرشی ئاسمانیمان بۆ سەر مۆڵگەكانی داعش لە عێراق و سووریا كردووە. ئێمە پابەندین بە لەناوبردنی داعش، پابەندین بە دڵنیابوون لە سەروەریی عێراق، دەمانەوێت عێراقێكی بەهێز و سەركەوتوو و دیموكرات ببینین و هەوڵێكی زۆریش بۆ ئەم ئامانجە دەدەین، ئەمەش وەكوو بەشێك لە رێككەوتننامە ستراتیژییەكەمانە. ئەمە سیاسەتی ئێمەیە و بەردەوامیش دەبێت.

رووداو: ئەولەویەت بۆ ئەمریكا چییە، عێراقێكی دیموكراتیك یان سەقامگیر؟ پێدەچێت پیادەكردنی دیموكراسی لە شوێنێكی وەكوو عێراق و سووریا چیدی كارێكی ئاسان نەبێت؟

ماتیاس میتمان: بەڕای من گومانی تێدا نییە كە جۆرێك لە پابەندی لای خەڵكی عێراق هەیە، ئەوان دیموكراسییان دەوێت، ئێمەش پشتگیری لەمە دەكەین. لە عێراق پرۆسەیەكی سیاسی زیندوو و داینامیك هەیە، ژمارەیەكی زۆری پارتی سیاسی هەن، خەڵكی مافی ئەوەیان هەیە لەڕێگەی هەڵبژاردنەوە دەنگ بدەن. ئێمە درێژە بە پشتگیرییەكانی خۆمان و بەهێزتركردنی ئەو دامەزراوانە دەدەین كە پشتگیری لە دیموكراسی دەكەن. بێشك رەوشەكە لە سووریا زۆر ئاڵۆزترە. بەڕای ئێمە گرنگە كە هێزە دیموكراتەكان بتوانن سەركەوتن بەدەستبهێنن. حاڵی حازر ئەوان دیموكراسییان نییە، ئێمە پشتگیری لەو هەوڵانە دەكەین كە بۆ گۆڕانی رژێمی سووریا دەدرێن، حەز دەكەین حكومەتێكی دیموكرات و جووڵەیەك بە ئاراستەی حكومەتی كاتی لە سووریا ببینین.

رووداو: سەرۆكی هەرێمی كوردستان و حیزبەكان هاوڕان لەسەر گشتپرسی لەسەر دیاریكردنی ئایندەی كوردستان، ئیدارەی ئەمریكا بە دیاریكراوی قسەی لەسەر ئەمە چییە؟

ماتیاس میتمان: ئێستا فۆكەسی ئێمە لەسەر ئەوەیە لە سێ بواری سەرەكیدا كار لەگەڵ عێراق و هەرێمی كوردستان بكەین كە بریتییە لە جەنگی داعش. هەروەها مامەڵەكردن لەگەڵ ئەم رەوشە مرۆییە كە زیاتر لە 3 ملیۆن خەڵكی عێراق ئاوارەبوون و پەرەدان بە ئاشتەوایی سیاسی. ئێمە دڵنیاین داعش دواجار لەڕووی سەربازییەوە تێكدەشكێت، بەڵام دەبێت پرۆسەیەكی ئاشتەوایی نیشتمانیش هەبێت كە متمانە و دڵنیایی بۆ 3 ملیۆن ئاوارە بگەڕێنێتەوە بۆ ئەوەی هەست بە ئەمان بكەن و بگەڕێنەوە سەر ماڵ و حاڵ و گوند و شارەكانی خۆیان لە مووسڵ و دەشتی نەینەوا و ئەنبار و ئەو ناوچانەی لە ژێر كۆنتڕۆڵی داعشدا ماون. حاڵی حازر فۆكەسی ئێمە لەسەر ئەوانەیە.

رووداو: ئەنجامی گشتپرسی مەعلومە چی دەبێ، بەڵام من نامەوێ پێشی بكەوم، ئایا ئەگەر خەڵكی كوردستان هەر بڕیارێكی دا، ئەمریكا پشتیوانی دەكات؟

ماتیاس میتمان: یەكێك لەو شتانەی لە دیپلۆماسیدا فێری بووین ئەوەیە لەگەڵ ئەو رەوشەدا مامەڵە بكەین كە هەیە، نەك ئەو رەوشەی گریمانەیە. رەوشی حاڵی حازریش ئەوەیە كە ئێمە پشتگیری لە ئاشتەوایی سیاسی دەكەین لە هەرێمی كوردستان. ئێمە پشتگیری لە پرۆسەی جەنگی داعش دەكەین و رەوشی ئەمنی لێرە لە هەرێمی كوردستان و عێراق بەرەو باشتر دەبەین. ئێمە هەروەها پشتگیری لە پەیوەندیی بەردەوامی نێوان سەركردایەتی حكومەتی هەرێمی كوردی و حكومەتی بەغدا دەكەین. ئەمە سیاسەتی ئێمەیە.

رووداو: سەركردەكانی كورد دەڵێن رێككەوتننامەی سایكس پیكۆ بۆ زەمەنی خۆی دانرابوو، ئێستا هەلومەرجی ناوچەكە گۆڕاوە، لای ئەمەریكاش سایكس پیكۆ تەواو بووە؟

ماتیاس میتمان: وا بزانم ئەمە پرسیارێكی مێژووییە، ئەمساڵ سەدەمین ساڵیادی سایكس پیكۆیە، من مێژووناس نیم، من وەكوو دیپلۆماتكارێك لێرەم، مامەڵە لەگەڵ ئەو رەوشانە دەكەم كە ئێستا لە عێراقدا هەن. ئێستا لە جەنگێكی زۆر بەهێزداین لەگەڵ ئەو هەڕەشە ئەمنیانەی داعش دروستی كردوون بۆ سەر هەموو عێراقییەكان و ئەو خەڵكەش كە لە سووریا دەژین، ئێستا فۆكەسمان لەسەر ئەوەیە كە دڵنیابین لەوەی داعش تێكشكێنراوە و ئاشتەواییەكی سیاسی هەیە و دوای تێكشكاندنی داعش خەڵكی ئاوارە رێگەیان پێدەدرێت بگەڕێنەوە سەر ماڵ و حاڵی خۆیان. دەمانەوێت بیبینین كە ئابووری لە عێراق و هەرێمی كوردستاندا زیندوو بووەتەوە، دەمانەوێت ببینین خەڵكی عێراق بەو بووژانەوەیە گەیشتووە كە شایستەیەتی. دەمانەوێت كەرتێكی تایبەتی بەهێزتر ببینین.

رووداو: ناوچەكە یەك پارچە ئاگرە، لەو پارچانەی كوردستانیان بەسەردا دابەش بووە شەڕ هەیە، تەسەور دەكەن گۆڕینی نەخشەی جوگرافی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست بووەتە شتێكی حەتمی؟

ماتیاس میتمان: عێراق وڵاتی ژمارەیەكی زۆر خەڵك و بڕوا و ئایینی جیاواز و جڤاتی جیاوازە. ماوەی 2 هەزار ساڵ هەر بەم شێوەیە بووە. من بۆ ماوەی
ئێمە بڕوامان بە عێراقێكی یەكگرتوو هەیە
دوو ساڵ لە بەسرە كونسوڵی گشتی بووم، سەردانی ئۆرم كرد لە پارێزگای زیقار، ئەو شوێنەی كە ئیبراهیم پێغەمبەر لێی ژیاوە، ئیبراهیم باوكی سێ ئایینە سەرەكییەكەیە، واتە ئیسلام، مەسیحی و جوو، خەڵكانی سەر بەم سێ ئایینە، زیاتر لە 2 هەزار ساڵ پێكەوە لەم ناوچانە ژیاون. بەبۆچوونی من خەڵكی عێراق دەیانەوێت وڵاتێكیان هەبێت بە ئاشتی تێیدا بژین لەگەڵ ئەو خەڵكەی كە بڕوای ئاینیی جیاوازیان هەیە یانیش سەر بە گەلی جیاوازن، ئەمەش ئامانجی حكومەتی ئەمریكایە، ئێمە بڕوامان بە عێراقێكی یەكگرتوو هەیە، عێراقێكی دیموكراتی خاوەن سەروەری، عێراق دەتوانێت هێزی پاراستنی سەقامگیری ناوچەكە بێت، ئەمەش ئەو ئامانجەیە كە هاوپەیمانی ستراتیژیی نێوان ئەمریكا و عێراق دەیەوێت پێی بگات.

رووداو: گوتووتانە لە سووریا بەشار ئەسەد شەرعیەتی نەماوە، لەو بەشەدا مافی كورد چۆن دەبێ؟

ماتیاس میتمان: ئەمە پرسیارێكی زۆر ئاڵۆزە. بۆ ئەم پرسە ئێمە نوێنەری تایبەتیی خۆمان هەیە. من سیاسەتی سووریا داناڕێژم. تەنیا دەتوانم ئەوە بڵێم
كوردی سووریا زۆر یارمەتیدەر دەبن بۆ ئازادكردنی رەققە
كۆكم لەگەڵ ئەوەی گوتت، ئێمە پێمانوایە رژێمی ئێستای سووریا شەرعیەتی نەماوە، ئێمە دەمانەوێت پرۆسەیەكی سیاسی ببینین. ژمارەیەكی زۆر كۆنفرانس بە بەشداری نوێنەرانی لایەنە دیموكراتییە جیاجیاكانی سووریا دەبەسترێن، لە سووریا ئێمە پشتگیری لەو رۆڵە دەكەین كە هەندێك لە كوردی سووریا لە جەنگی دژی داعشدا دەیگێڕن. كاتێك باسی ئازادكردنی موسڵ و دەشتی نەینەوام كرد، لەو پرۆسەیە بە نیازی ئازادكردنی رەققەشین، كە شارێكی سووریایە و داعش دەستی بەسەردا گرتووە، بەبڕوای ئێمە هەوڵی كوردی سووریا كە داویانە، هاوكات لەگەڵ هەوڵەكانی عەرەبە سوننەكانی ناو هێزی دیموكراتی سووریا زۆر یارمەتیدەر دەبێت بۆ ئازادكردنی رەققە.
18/2/2016

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان