سەرۆ قادر نووسەر و چاودێری سیاسی, دووپاتی دەكاتەوە كە مەسعود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان, سەربەخۆیی كوردستان رادەگەیەنێ و شەڕیشی بۆ دەكات. سەرۆ قادر لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ "وشە", ئاماژە بە گۆڕانكارییە ناوچەییەكان دەكات و شیان دەكاتەوە و دەڵێ, "ئیسرائیل بەچەك پارێزگاری لە دەوڵەتی كوردستان دەكات و ئامادەیە ببێتە هاوپەیمانێكی گەورەی كوردان".
دوای ئەوەی مەسعوود بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە كۆبوونەوەیدا لەگەڵ چەند لایەنێكی سیاسی داوای بەڕێوەچوونی ریفراندۆمی كرد، هەندێ لایەن كە لە كۆبوونەوەكەدا بەشدار نەبوون، دووپاتیان كردەوە كە ئەو كارە پێویستی بە زەمینەسازی هەیە. بە رای ئێوە، ئەو كارە پێویستی بە زەمینەسازی هەیە یان زەمینەكە خۆی لەبارە؟
دوا پەیامی كاك مەسعوود لەبارەی ریفراندۆم، جیاوازی لەگەڵ هەموو ئەو جارانە هەیە كە پێشتر لەوبارەیەوە قسە دەكرا. جاران زیاتر گفتوگۆی فكری بوو كە ئەگەر ئێمە سەربەخۆییمان هەبێت، چ دەكەین یان ئەوەی كە ئەگەر بكرێ، چەند وڵات پێی ناڕەحەت دەبن و چەند وڵات لەگەڵیدانە. ساڵی 2004 ئەو كارە كرا و زیاتر لە 98% كوردستان دەنگیان بە سەربەخۆیی دا، بەڵام ئەوكات كەس وەری نەگرت. ئەوان زانییان هەوڵێكی میللەتی كوردە بۆ سەربەخۆیی و پەیامەكەیان پێ گەیشت. ئەوكات لە بیرمە جەنابی بارزانی لە كۆبوونەوەیەكدا گێڕایەوە كە پاش ریفراندۆمەكە، لەگەڵ لایەنێكی باڵای ئەمەریكا دانیشتوون و پێی راگەیاندوون ئێستە كە عێراق دروست دەبێتەوە، كورد 100 ساڵە و شیعە هەزار ساڵ زیاترە كە دەچەوسێنرێنەوە، ئێستەیش ئەگەر دیسان هەموو بە یەكەوە لە یەك دەوڵەتدا كۆ بكرێنەوە، ئەو وڵاتە دروست نابێتەوە، بۆیە ئێمە وەك میللەتی كورد ئامادەیی تەواومان بۆ جیابوونەوە هەیە بە دۆستایەتیشمان لەگەڵ عەرەب و وڵاتانی دەوروبەرمان، هاوكاری ئێوەیش دەكەین. وەڵامی كورتی ئەمەریكاییەكانیش ئەوەبووە كە ئەگەر جیا ببنەوە، ئێمە شەڕتان ناكەین، بەڵام ئەگەر گورگ بتانخوات، بەهاناتانەوە نایەین. ئەوە ئەزموونی جارێكی مەسەلەی ریفراندۆمە كە هەر ئەم سەرۆكەی كوردستانە لە ناویدا بووە، ئێستە جیاوازە، ئێستە بارزانی لە كاتێكدا باسی ریفراندۆم دەكات كە زیاتر لە سێ ساڵە مەسەلەی سەربەخۆیی بردووەتە ناو ناوەندە نێودەوڵەتییەكان و لە كاتی كۆبوونەوەی رەسمی لەگەڵیاندا باسی دەكات و نایشارێتەوە. سەرۆك بارزانی لە مەسەلەی سەربەخۆیی قەت پەلەی نەكردووە، چونكە ئەوە یەكێكە لە ئامانجە سیاسی و فیكرییەكانی و ئامانجێكی ژیانی شەخسی ئەو. بارزانی، پێی وایە تەنانەت ئەگەر كاتی سەربەخۆییش نەهاتبێت، دەبێ دەستكەوتەكان بەفیڕۆ نەچن و هەر دەستكەوتێكیش، پتەوكردنی هەنگاوێكە بەرەو سەربەخۆیی. ئێستە بارودۆخی نێودەوڵەتی و سەربازی و بەرژەوەندی زلهێزەكان گۆڕاوە و رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە یەك هەڵوەشاوە. ئەو چوار دەوڵەتەی كە كوردستانی بەسەردا دابەش بووە، دوویان بە تەواوی لە یەك هەڵوەشاون، عێراق و سووریا. یەكێكیان شەڕێكی گەورەی دەست پێ كردووە و لایەنێكی جدیی شەڕە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و دواجار دەیدۆڕێنێ و دۆڕاو دەبێ باج بدات و باجەكەیشی پەرت و بڵاوبوونە، ئەویش ئێرانە. دەوڵەتی چوارەم توركیایە كە بەوەوە خەریكە ئەگەر كوردستان سەربەخۆیش بێت، زیانی زۆری پێ نەگەیەنێ و لە داهاتوودا هاوكارێكی باشی توركیا بێت. توركیا كەمێ زیرەكانە دەیەوێ مامەڵە لەگەڵ مەسەلەی سەربەخۆیی كوردستاندا بكات. لەو بارودۆخەدا بارزانی پێی وایە سەربەخۆیی كوردستان نەك هەر لە بەرژەوەندی كوردە، بەڵكو بەرژەوەندی لایەنەكانی تریشی تێدایە.
ئێمە رۆژانە دەبیستین كە ژمارەیەكی زۆر لە دەوڵەتانی عەرەبی، بە تایبەتی سعوودیە كە دەوڵەتی هەرە بەهێزی عەرەبییە، دەڵێ دەبێ دەوڵەتێك بۆ كورد دروست بكرێ نەك لەبەر خاتری كورد، بەڵكو لەبەرئەوەی بەرژەوەندییەكانی ئەوان دەپارێزێ. ئیسرائیل زۆر بە جدی دەڵێ نەك هەر دەبێ دەوڵەتێكی كوردی هەبێ كە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەگۆڕێ، بەڵكو دووپاتی دەكەنەوە كە ئامادەن بە چەك پارێزگاری لەو دەوڵەتە بكەن و ئامادەن یەكێتیی كۆنفدراڵیشی لەگەڵ بكەن، واتە لەگەڵ دەوڵەتی كوردی ببن بە هاوپەیمانێكی گەورە، چونكە دەوڵەتی كوردی بازاڕێكی گەورەی ئابووری و دەرفەتێكی گەورەی سەربازی بۆ ئیسرائیلییەكان دابین دەكات و ئەوانیش تەناهی و تەكنۆلۆژیا و دەرگەیەكی باش دەبن بۆ پێكشەوتنی كوردستان. ئەوانە هەموویان ئەگەرن و بارزانی لەو دۆخەدایە كە باسی ریفراندۆم دەكات. ریفراندۆم لەلای بارزانی ئێستە بریتی نییە كە فكر فڕێ دان. ئەو، دەزانێ پێش راگەیاندنی دەوڵەت، ریفراندۆم كۆمەڵێك ئەرك ئەنجام دەدات، ئەگەر ریفراندۆم بكرێ دەبێ تەبایی ناوخۆیی هەبێ و حزبەكان لەسەر بەرژەوەندی باڵا كە سەربەخۆییە كۆ ببنەوە و میللەتی كورد رێك دەخات و دەیخانە یەك سەنگەر و ئیرادەیەكی یەكگرتووی بۆ دروست دەكات و دواجار لە ناوەندە نێودەوڵەتییەكان، ئیرادەی یەكگرتووی كورد بە شێوەی یاسایی بخرێتە بەردەمیان. ئەوە لە راستیدا زەمینەسازییە بۆ راگەیاندنی دەوڵەت و پەیداكردنی شەرعییەتی ناوخۆیی و نێودەوڵەتییە بۆ ئەو دەوڵەتەی رادەگەیەنرێ.
ئەو دەوڵەتە كوردییەی باسی لێ دەكەی، باكووری كوردستان دەگرێتەوە یان پارچەكانی تریشی لەگەڵدایە؟
ئەگەر لە من دەپرسی، ریفراندۆم هەبێت یان نا، دەوڵەتی كوردستان رادەگەیەنرێ و ئەو دەوڵەتەیش تەنیا لە باشوور نابێ، لەوانەیە لە قۆناغی یەكەم لە باشوور بێت، بەڵام ئەو دەوڵەتە دەبێ بەهێز بێت. ئەو دەوڵەتەی ئێستە قسەی لێ دەكرێ، دەبێ رۆژئاوا و رۆژهەڵاتیشی لەگەڵدا بێت. باكووری كوردستانیش لە دوو حاڵەت بەدەر نییە، هەندێ لایەن دەڵێن كە ئەو دەوڵەتە كوردییە دەبێ باكووریشی لەگەڵدا بێت، لایەنەكەی تریش دەڵێن كە دەكرێ كێشەكە لەگەڵ توركیا چارەسەر بكرێ و هەرێمێكی بەهێز بۆ كوردان لە باكوور دروست دەكرێ كە توركیا بە دوو حكوومەتی كوردی و توركی دابەش دەكات. ئەگەر ئەو هەرێمە باش بەڕێوە بچێت و نەخرێتە سەر كوردستانی یەكگرتوو، لە داهاتوودا كارەكە زۆر ئاسان دەبێ و دەبێتە دەروازەیەكی ئەمین و باش بۆ پێكشەوتنی ئابووریی ئێمە. ئەگەر ئەم هەرێمە بەهێزەی كوردان لە باكوور دروست بێت، توركیا دانی پێدا دەنێ، چونكە خۆیشی سوودی لێ دەبینێ و دەرگەیەكی ئەمینی ئابووری بۆ ناوچەكەی بەڕوودا دەكرێتەوە. هەروەها ئەگەر توركیا بێتامی بكات، كوردستانی لێ جیا دەكرێتەوە. ئەو شەڕە، شەڕێكی ناوچەیی گەورە و جیهانییە. بازرانی لەم بارودۆخەدا باسی دەوڵەت دەكات، ئەو تەفسیرە لەسەر من حیساب بكەن.
زۆر گەشبینی و باس لە كوردستانی یەكگرتوو و گەورە دەكەی، پشت بە چ بەڵێن و فاكتێك دەبەستی كە بەو شێوەیە رووداو و دەرەنجامەكەی شی دەكەیەوە؟
سعوودیە و ئیسرائیل بەیەكەوە و بە ئاشكرا چەندین كۆبوونەوە و هاوپەیمانی سەربازییان هەیە كە رانەگەیەنراوە. ئەوان لە نێو سەنتەرەكانی لێكۆڵینەوەدا و لە بەرچاوی خەڵك كۆ بوونەتەوە. ژەنەراڵ ئەنوەر عەشقی كە فەرماندەیەكی گەورەی سوپای سعوودیە بووە و ئێستە بەرپرسی ناوەندی لێكۆڵینەوەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی وڵاتەكەیەتی و یەكێكە لە كەسە نزیكەكانی مەلیكی سعوودیە، لە خۆیەوە ئەو قسانە ناكات. ژەنەڕاڵ ئەنوەر و فەرماندەیەكی باڵای سەربازیی ئیسرائیل، بە یەكەوە لە كۆمیتەی پێوەندییەكانی دەرەوەی كۆنگرێسی ئەمەریكان. ئەوان لەو شوێنەدا باسی كوردستانی گەورە دەكەن. رۆژانە لە رۆژنامەكانی سعوودیەدا باس لە پێویستیی دامەزراندنی دەوڵەتی كوردی دەكرێ. لە نێو توركیادا رای جیاواز هەیە، ئەوان دەڵێن كە دانی پێ نانێن، بەڵام خۆ ناڵێن دژی دەوەستنەوە، ئینجا تا كورد سەربەخۆیی رانەگەیەنێ، گلەیی لە هیچ دەوڵەتێك ناكرێ كە بۆ دانی پێدا نانێت، خۆ دەبێ كورد ئەو دەوڵەت رابگەیەنێ و دواتر ئاگاداری هەڵوێستی وڵاتانی تر بێت. جیا لەوە، پرۆسەی دان پێدانانیش، پرۆسەیەكی چەندین ساڵەیە و لە یەك كاتدا نابێت. ئێستە هەڵوێستی میسریش بەرامبەر بە كورد گۆڕاوە.
زۆربەی زۆری وڵاتانی عەرەبی پێشوازی لەو دەوڵەتە دەكەن. كوردستان دەبێتە عایەقێكی گەورە، لە نێوان توركیا و ئێران لەگەڵ عەرەب. خۆیان باسی دەكەن كە دەوڵەتێك دروست دەبێت و بە هۆیەوە توركیا و ئێران ناگەن بە جیهانی عەرەبی و ئەگەر بیانەوێ بیگەنێ، دەبێ بە كوردستاندا تێپەڕن.ئیسرائیل و عەرەبەكان لێكدانەوە بۆ ئابووریی 100 ساڵی داهاتووی خۆیان دەكەن، كوردستان دەبێتە بازاڕی ئازادی ئەوان. زۆر بە ئاسانی بۆڕییەكانی نەوت و غازیان دەگەیەنن بە ئەوروپا و لە سەرچاوەكانی ئاوی كوردستان و توركیاوە، رووباری گەورەی نوێ بۆ كەنداو و چەند شوێنێكی تر رادەكێشن.
رەنگە چەند وڵاتێك پشتگیری لەو پلانە و بەرنامەیە بكەن، بەڵام خۆ دژبەریش هەیە. پێت وایە رووسیا و ئێران بە ئاسانی رێگە بە سەركەوتنی ئەو پلانە دەدەن؟
ئێران ناتوانێ پاسدارێكیش بێنێتە كوردستان و گولەیەكیش بەو وڵاتە بنێت، ئەگەر توانیبای چەند ساڵ پێشتر ئێمەی داگیر دەكرد. ناتوانێ، چونكە هێزەكانی ئەمەریكا و ئیسرائیل و یەكێتیی ئەوروپا لە نێو كوردستانن و هەر جووڵەیەكی بچووكی ئێران لەسەر سنوور، رووبەڕووی بەرپەرچدانەوەیەكی توندی سەربازی دەبێتەوە و ئەوەیش لە توانای ئێران بەدەرە. ئێران توانای خۆی لە تكریت و رومادی تاقی كردەوە، بەڵام هیچی پێ نەكرا. هاوشێوەی شەڕی عێراق و ئێران و بە دروشمی رێگەی قودس لە كەربەلاوە تێدەپەڕێت، خەڵكیان دەهێنا و ملیان بە دەشتەوە دەنا و لەلایەن چەكدارانی داعشەوە دەكوژران و تەرمەكانیان بۆ ئێران دەنێردرایەوە، تا ئەوكاتەی تەكنۆلۆژیای سەربازیی ئەمەریكا و ئەوروپا فریا كەوت و توانییان ئەو شوێنانە رزگار بكەن. ئێمە لە پێگەیەكی سەربازیداین و بەشێكین لەو هێزەی كە دەبی بیپارێزین، هێزێكی نێودەوڵەتی هەیە كە هێزە وشكانییەكەی پێشمەرگەیە و هێزی ئاسمانییەكەیشی ئەمەریكا، ئیسرائیل و ئەوروپان كە ئێستە لە كوردستانن. لەبەرئەوە ئێران ناتوانێ بە هیچ شێوەیەك تخوونی كوردستان بكەوێت.
ئەی رووسیا؟ خۆ ئەو هێزێكی نێودەوڵەتییە نەك ناوچەیی.
رووسیا دوژمنی كورد نییە، رووسیا ئێران نییە. مۆسكۆ هاوپەیمانێتی لەگەڵ تاران هەیە و راشی گەیاندووە، بەڵام رووسیا نۆكەری ئێران نییە. رووسیا بۆ هەر شوێنێك بچێت، پاشەكشە بە ئێران دەكرێ. وەك سووریا كە لەگەڵ چوونی رووسیا، ئێران پاشەكشەی كرد و لە راستیدا ئێرانی تووشی شكست كرد. ئێستە هەر رێگەچارەیەك لە سووریا بێت، ئەو ئەلتەرناتیڤە نییە كە ئێران دەیەوێ، بەڵكو بە دڵی رووسیایە. راستە رووسیا بەرژەوەندییەكانی لەگەڵ ئەوروپا و ئەمەریكا جیاوازە، بەڵام ستراتیژیی رووسیا لە ناوچەكەدا كۆنە و زیاتر لە 100 ساڵی مێژوو هەیە. رووسیا دەزانێ كە دەبێ لە قۆناغی نوێدا رۆڵ بە كورد بدرێ و رۆڵی ئێستەی كوردیش بەرز دەنرخێنن، بۆیە ئەوان لەگەڵ ئەمەریكا هاتن كۆنسوڵخانەی خۆیان لە كوردستان كردەوە و چالاكیشن. هیچ كاتێك رووسیا دژی هەرێمی كوردستان نەبووە و كوردی دڵنیا كردووەتەوە كە بە هیچ شێوەیەك دژی كوردستانی سەربەخۆ نییە و كوردستانی داهاتوو یەكێك لە دۆستە سیاسییەكانی و هاوبەشی ئابووریی دەبێت. رووسیا باسی رۆژهەڵاتی كوردستان ناكات و ئەوەیش ئاساییە لە نێو دەوڵەتاندا كە هاوپەیمانن، قسەی لەو شێوەیە نەكەن، بەڵام وشەیەكیش دژ بە مافی كورد لە رۆژهەڵاتدا قسە ناكەن. هەر لە مانگی رابردوودا رووسەكان لە پلاتفۆرمێكدا دووپاتیان كردەوە كە كوردەكانی باشوور، رۆژئاوا و باكووری كوردستان دەبێ دەوڵەتیان هەبێت و ئێستەیش كە دووەمین نوێنەرایەتی كوردی رۆژئاوا لە مۆسكۆ دەكرێتەوە، لەسەر زاری وەزارەتی دەرەوەیان باس لە گرنگیی كورد و بایەخ پێدانیان دەكەن. ئێمە بە هیچ شێوەیەك نابێ بیر لەوە بكەینەوە كە رووسیا دژی ئێمە دەبێت و رۆژێك لە رۆژان شەڕی ئێمە دەكات. رووسیا دوای ئەمەریكا، ئیسرائیل و ئەوروپا، چوارەمین دۆست و هاوبەشی ئابووریی كوردە و ئێمەیش دەبێ ئەوە بپارێزین. ئەو بۆچوونە سادەیەی كە لە میدیای كوردستان هەیە و رووسیا و ئێران لە یەك ریز دادەنێن، زۆر هەڵەیە. ئێمە دەبێ رووسیا لە ئێران جیا بكەینەوە.
بۆ حكوومەتی هەرێمی كوردستان و به تایبەت پارتی بەو شێوەیە كەوتوونەتە بەرامبەر بە ئێران؟
ئێمە لە هەرێمی كوردستان بە چاوی دوژمن سەیری ئێران ناكەین، بەڵكو ئەوە بەرژەوەندییەكانی ئێران و كوردستانە كەوتوونەتە بەرامبەر یەكتر، بەڵام كاتێك بە حەق و ناحەق دەیپێوین، ئێمە حەقین. ئێران دەیەوێ سنوورەكانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست نەگۆڕدرێ و ئێمە هەر لە كۆیەلایەتیدا بمێنینەوە، بەڵام ئێمە دەمانەوێ هەبین، چونكە هیچ كاتێك كورد كۆیلایەتی قبووڵ نەكردووە. ئێران بیەوێ یان نەیەوێ، دەوڵەتێكی دراوسێی بۆ دروست دەبێت كە رۆڵێكی زۆری لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا دەبینێت. ئێران هەوڵ دەدات ئەو دەوڵەتە دروست نەبێت. ئەگەر ئێرانی بەهێز ما و ئەو دەوڵەت دروست بوو، ئێمە دەبین بە دراوسێ، بەڵام ئەگەر ئێرانیش تووشی چارەنووسی ئیمپراتوریەتی عوسمانی و رووسیای قەیسەری بوو، ئەوكات ئێمە ئێرانێكی بچووكمان دەبێت.
هەر ئێستە بە پێی ئەو سیناریۆیانەی باسی دەكەن، دەبێ قەپاخ لەسەری ئێران هەڵبگیرێ و ئەو میللەتانەی لە نێویدا دەژین، دەبێ سەربەخۆ بن.بە پێی ئەو ستراتیژییەی ئیسرائیل و سعوودیە و هەموو دنیای عەرەبی دەیانەوێ، تەنانەت توركیایش دەیەوێ بەڵام قسەی لێ ناكات، دەبێ ئێرانێكی بچووك هەبێ كە پاڵی پێوەنێن بۆ سەر دەریای خەزەر. لە راستیدا ئێران وەك ئیمپراتۆری عوسمانی بچووك دەبێتەوە. ئەوە ئێمە نین ئەو نەخشەیەمان كێشاوە، بەڵكو ئەو كەسانەن كە شەڕ دەكەن و ستراتیژیی سەربازیی خۆیان لە ناوچەكەدا لەسەر ئامانجی گەورە داڕشتووە و ئەو شتانەیش بە دزی ناڵێن، بەڵكو لەسەر مێزی كۆبوونەوە و میدیا و چاوپێكەوتنی لەگەڵ ئێراندا دەیڵێن.
بێگومان ئەوە پرۆسەیەكی درێژخایەن دەبێت و باست لەوەیش كرد كە بۆچوونی توركیا بەرامبەر بە هەرێمی كوردستان گۆڕاوە و دژ بە دەوڵەتی كورد نییە، باشە بۆ حكوومەتی هەرێمی كوردستان و بەتایبەت پارتی دیموكراتی كوردستان، هەوڵی نەدا هاوشێوەی توركیا لەگەڵ ئێران هەڵسوكەوت بكات بۆ ئەوەی بۆچوونی ئەوانیش بگۆڕدرێت؟
چونكە ناگۆڕێت، ئەوە بەرژەوەندییە ستراتیژییەكانن كە پێوەندی دروست دەكەن. تا ساڵی 2002 كە ژەنڕاڵەكانی توركیا لەسەر كار بوون، نەك هەر نەیاندەهێشت ئەو پێوەندییە دروست بێت، بەڵكو بەردەوام تانكەكانیان لەسەر سنووری كوردستان بوون. ئەوانە لەسەر كار نەمان، گۆڕانكارییەكی گەورەیش لە توركیا رووی داوە و ئێستە سەركردایەتییەك دەسەڵاتی بەدەستەوە گرتووە كە دەزانێ چی لە دنیا روو دەدات. نامەوێ مەدح و پەسنی ئەردۆغان و توركیا بكەم، بەڵام دەبێ باس لە واقیعەكە بكەین ئەوە بێ چانسی كوردانە كە پەكەكە لەگەڵ ئێران چووەتە ناو هاوپەیمانیەتییەك و لەوكاتەشدا مەسەلەی خۆسەری دیموكراتییان راگەیاند كە دەڵێ ئەسڵەن نەك هەر دەوڵەتمان ناوێ، بەڵكو هەرێم و ئۆتۆنۆمیشمان ناوێ، تەنیا خۆسەری دیموكراتیكیان دەوێ.. ئەوان ئامادە بوون لەگەڵ ئەمەریكا و سەرۆك بارزانی و ئۆجەلان و قەندەیل، گفتوگۆ لەسەر هەرێمێكی گەورەی كوردستان بكەن، نەك ئۆتۆنۆمی.
لە راستیدا ئەوە خۆڵكردنە چاو و چەواشەی ئایدیۆلۆژیای بێ سەروبەری پەكەكەیە كە هاوپەیمانێتی لەگەڵ فەرماندەكانی سوپای ئێرانی لە پشتە. توركیا دەزانێ لە ناوچە چی روو دەدات و دەزانێ چی بۆ سەدەی 21 دەوێ، دەیانەوێ پشكێكی گەورەیان هەبێ و لە هەندێ بەڵایش خۆیان بپارێزن.
باس لە پەكەكە دەكەی، بەڵام لە نێو هەرێمی كوردستانیش چەند هێزێكی ناوخۆ وەكوگۆڕان و كۆمەڵ هەن كە پشتگیری لە سیاسەتەكانی پەكەكە دەكەن. چۆن دەكرێ پێوەندی لەگەڵ ئەو حزبانەیش باش بكرێ؟ ئایا دێنە سەر هێڵی گۆڕانكارییە ناوچەییەكان و خۆیانیان لەگەڵ دەگونجێنن؟
زۆر بە راشكاوانە قسە دەكەم، هیچ داهاتوویەك بۆ سیاسەتی ئێستەی گۆڕان، كۆمەڵ، پەكەكە و پەیەدە نییە. ئەوانە ئێستە چەكیان بە دەستە و هەندێكیان دەتوانن بێنە سەر شەقام، بەڵام گۆڕانكارییەكانی ناوچەكە، گۆڕانكارییەك نییە كە هێزە لۆكاڵییەكان بتوانن بیگۆڕن. ئەگەر عاقڵ بن، دەبێ ببنە دەنگی بزووتنەوەیەكی سەرانسەری كوردستانی كە دوای 100 ساڵ لە تێكۆشانی كورد لەو پرۆسە زۆر ئاڵۆزە كە لە ناوچەكەدا روو دەدات، بۆ كورد شوێن پێیەك دروست بكەن بۆ ئەوەی دەوڵەتی لەسەر دروست بێت. ئەگەر ئەوە نەكەن، ئێستە وەك سەرەتای سەدەی بیستەم نییە كە كورد كەسی نەبێت و دەرفەت لە دەست بچێت. ئێستە بەشێكی زۆری هێز و بزووتنەوەی سیاسی لە كوردستاندا بەدەستی مەسعوود بارزانییە. بارزانی، فەرماندەی هێزەكانی كوردستانە بە درێژایی هەزار و 100 كیلۆمەتر و هێزی ئاسمانیی ئەوروپی، ئەمەریكایی و ئیسرائیلی لە پشتە، هەروەها هاوپەیمانێكی سعوودییەی بەهێزە. ئەگەر ئەو هێزانە لەگەڵ ئەو رەوتەی لە ناوچەكەدا هەیە یەك بگرنەوە، كورد قازانج دەكات. هەر بەو هۆیانە، پەكەكە و خۆسەری دیموكراتیك و كانتۆنەكانی پەیەدە و ئاژاوەگێڕیی گۆڕان و نەوشیروان لە نێو شەقامدا و خەونی ئەنسار ئیسلامی كۆمەڵ، ناتوانێ بەردەوام بێت. ئەوانە هەموویان لق و پۆپی سیاسەتی ئێرانین و لەگەڵ پاشەكشێ پێكردنی ئێران، ئەوانیش پاشەكشەیەك پەكەكە عاقڵ نەبێت، لە قەندیل هەڵدەقەندرێت. گۆڕان مەترسی دروست بكات، لە نێو سلێمانی لێی دەدرێ و كۆمەڵی ئیسلامیش بە هەمان شێوە. ئەگەر پەیەدە عاقڵ نەبێت، لە نێو رۆژئاوا زەبری سەربازی بەردەكەوێ. ی بەهێزیان پێ دەكرێت.
بۆ نموونە، كاتێك كە بارزانی رازی نابێت، پەیەدە لە یەك ناوەندی نێودەوڵەتی وەرناگیرێت. ئەدی پەیەدە لە كوێ دەتوانێ داهاتووی ئەو حكوومەتە ستالینی مائۆئیستییە كە لە رۆژئاوا دایناوە، بەردەوامی پێ بدات. قەندیل، قەندیلی جاران نییە. قەندیل بەشی دوو مووشەكی ئەو هێزانە ناكات كە لە ناوچەكەدا شەڕ دەكەن، هەڵبەت ئەگەر رۆژێك بكەوێتە بەرانبەریان و بێتامی بكات. بۆ هێزەكانی ئاژاوەگێڕی ناو شەقامەكانی سلێمانیش هەر وایە، ئەگەر نیشتمانپەروەر و واقیعبین نەبن، سلێمانی باجەكەی دەدات. ئەو هێزانە نابێ سلێمانی بكەنە بەیرووت، چونكە ئەگەر شەڕی تێدا كرا و لایەنە نێودەوڵەتییەكان ویستیان پاشەكشەی پێ بكەن، شاریش لەگەڵ ئاژاوەگێڕەكانی ئەوان زیانی پێ دەگات. دەبێ ئێستە باس لە هەموو ئەو شتانە بكەین، دەبێ بەو كەسانەی كە لە سیاسەت نازانن، بڵێین هیچ دیموكراسییەك لە دنیادا پێشی دامەزراوەكانی دەوڵەت بوونی نییە.
ئێوە باس لە پشتگیریی نێودەوڵەتی بۆ پرسی سەربەخۆیی كوردستان دەكەن، بەڵام هەندێ چاودێری سیاسیی پێیان وایە ئەو لایەنە نێودەوڵەتییانە ئەگەر لەو تەنگژە داراییەی كە هەرێمی كوردستان تووشی بووە، یارمەتی كورد نەدەن، ئەی چۆن لە كاتی سەربەخۆییدا یامەتیدەر دەبن و پشتی دەگرن؟
ئەوە جارێ زووە كە بڵێین وڵاتان بۆ چارەسەركردنی تەنگژەی دارایی، پشتگیری هەرێمی كوردستانیان نەكردووە. هەرێمی كوردستان قوربانیی گەندەڵی، شەڕی داعش و دابەزینی نرخی نەوتە. زۆر ساوێلكەییانەیە ئەگەر وا بزانین هاوپەیمانانی كورد، پشتی كورد بەر دەدەن و رێگە دەدەن كوردستان بە هۆی تەنگژەی داراییەوە، بڕمێت. ئێمە نابێ چاوەڕوانیش بین كە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی زۆر بە ئاسانی ئەزموونی گەندەڵیی ئێمە راست دەكاتەوە، بەڵام جارێكی تریش گەندەڵی روو بداتەوە. ئەوان بە ئاسانی بۆمان چاك ناكەنەوە، بەڵام فێرمان دەكەن كە چۆن چاكی بكەینەوە.
12/2/2016