عومەر چنگیانی

"ئەو شیعرە بێتامە هی كێیە كەی لای بەرزانی ڕواڵەت و جامەدانەی سوور پێوەری كوردایەتی و خەبات بووە؟" 

^{بینینی بێڕێزیی هەندێك نەخۆشی كین‌ لەدڵ لە بەرانبەر جامەدانە یان دەرسۆكی سوور، لەلایەك و زێدەڕۆیی هەندێكی تر لە بارەیەوە، وای كرد كە نووسینەکەی ئەم جارەم تایبەت بكەم بەم باسە.} وەك هەمووان لەوە ئاگادارن و هێندەی بیرمانە، پیاوە بەرزانییەكان و چەند تیرەیەكی تریش لەو كوردانەی كە بە زاراوەی كرمانجیی ژوورو دەدوێن و -بە هەڵە- پێیان دەگوترێت بادینی، وەك نەریتێكی خۆیان جامەدانە، یان دەرسۆكی سوور بەكار دێنن. بەڵام لەو شۆڕشە ڕزگاریخوازە خاوەن مێژووە پڕ لە سەروەرییەی كوردستاندا، كە خوالێخۆشبوو مەلا مستەفای بەرزانی سەرۆكایەتیی دەكرد و تا بە ئێستای پارتی دیموكراتی كوردستانیشەوە دەگات، هیچ كات نەبیستراوە بەكارهێنانی “جامەدانەی ڕەش”، یان “مشكی” یان “هەوری” یان “دەسماڵ” یان “كێش” لە پێشمەرگەیەكی سۆرانی، هەورامی، قەڵخانی، یان كاكەیی، قەدەغە كرابێت و مەرجی پێشمەرگایەتی، یان پارتایەتی، لەسەرنانی دەرسۆكی سوور بووبێت. جەمەدانە یان دەرسۆكی سوورییش تاكە نیشانەی كورد پەرووەری و كوردایەتی نەبووە و نییە، مەرجیش نییە كە هەرچی دەرسۆكی سوور بوو، واتە كوردێكی پاكە! خۆ گەلێ جار ئەو جاشانەی سەدام بۆ دژایەتیی كورد و كوردستان بەكاری دەهێنان و لە پاداشتی هەر شەڕێكیش كە لە دژی پێشمەرگە دەیانكرد، سەدان “فۆڵگس واگۆن/بەرازیلی”ـی پێ دەبەخشین، هەر دەرسۆكسوور بوون.

^{لە بیرمە لە سەرەتای حەفتاكانی سەدەی ڕابردوودا بوو، كە ئەوسا فەقێ بووم لە مزگەوتی بنتەبەقی هەرمنی لە شاری سلێمانیدا و تەمەنیشم سەرەتای لاوێنی بوو، لە ڕووپەڕی یەكێك لە ڕۆژنامە كوردییەكانی ئەوكات ــ نازانم، خەبات/ برایەتی ــ بوو، پارچەشیعرێك بە ناونیشانی: ‘جامانەسوور! جامانەكەم با ڕەشیش بێ خەباتەكەم’ بڵاو كرابووەوە، چونكە منیش زۆرم پێ خۆش بوو، هەر دەمگوتەوە، تا كاكە ئەحمەدی براگەورەم، ڕووی تێ كردم و گوتی: “وەرە عومەری برام ئەو شیعرە بێتامە هی كێیە كەی لای بەرزانی ڕواڵەت و جامەدانەی سوور پێوەری كوردایەتی و خەبات بووە؟”.}

^{ساڵی 1974 ئەو کاتەی بووم بە پێشمەرگەی ئەو شۆڕشە، هیچ كات نەمبینی پێشمەرگەیەكی سۆرانی یان هەورامی، – تاكوتەرا نەبێ – دەرسۆكی سوور بەكار بێنێ، وایشیان بكردایە هیچ بەها و تایبەتمەندییەكیان لە نێو شۆڕشەكەدا وەرنەدەگرت لەسەر ئەو كارەیان كە شتێكی تایبەتیی تاكە، گەرچی دواتر ترازان لە كوردایەتی و بچووكبوونەوە لە شەڕەپەڕۆدا گەیشتە ئاستێكی زۆر نزمی وا، لای هەندێك كەس ڕەنگەكان ببنە پێوەر و خوێنی لاوی كوردی لەپێناودا بە هەدەر بدرێت، بەڵام كە سیستەمی وڵات لە قۆناغی شاخەوە بەرەو شارستانییەت هەنگاوی ناو كەمێك بووینە دیموكرات ــ ئەگەرچی زۆریش واین لە دواوە ــ بە كەمی نەبێت ئەو شتانە خەریك بوو بیر بچێتەوە، لە سەرووبەندی هەڵبژاردنەكاندا نەبێت كە قەوانەسواولێدان، هەر ڕەواجی پێ دەدرێت و جاروبار هەندێك سادە، یان فێڵباز، تێی دەكەونەوە!}

^{بەڵام ئەوەی چاوەڕوانم نەدەكرد ئەوە بوو كە لە ڕۆژی 19ـی ئەم ئابەی ئەمساڵدا و بە پێش چاوی كامێراكانەوە، لە نێو بارەگای پەرلەمانی كوردستاندا بینیم؛ بەڕێزێكی هەولێری سۆرانی، لە ئانوساتێكی زۆر ناسك و هەستیاری مێژوویی پڕ لە گرژیدا، جامەدانەیەكی سووری لەسەر ناوە و كۆنگرەی ڕۆژنامەوانییشم بۆ دەبەستێت ــ گەرچی وەك هاوڕێیەك خۆشم دەوێ و ڕێزیشی لێ دەگرم ــ بەڵام بەو كارەی دەیان پرسیاری بێوەڵامی لە لا دروست كردم و وا بزانم بەو كارەی زۆرشتی خاوەن بەهای لە لا بچووك كردمەوە!}

^{ئاخر لە كاتێكدا كە خۆشەویستانی بەرزانی دەزانین كە جەنابی سەرۆك خەمی نەتەوەیەكی لەكۆڵ گرتووە، ئیتر ئەم جۆرە نمایشانە بۆ؟}

^{پێم وایە بە لانی كەمەوە دەبێ بەو بەڕێزە بگوترێت: ببوورە پەرلەمان شوێنی ئەوە نییە! باوەڕتان بێت ئەو برایە ئەگەر لە دەزگایەكی تەشریعیی وەك پەرلەماندا نەبووایە، بەم شێوە نەدەهاتمە دەنگ و دەمگوت: وەك دەروێش سۆز دەیگرێ، ئەمیش سۆز گرتوویەتی و هەر هێندەی لێ دەزانێ.}

^{كتومت ئەو بسڵمانە گێلەم دێتە پێش چاو، كە وا دەزانێ دزداشە بەرگی پێغەمبەر بووە “دروود و سڵاوی خوای لەسەر”، كە جەنابیشی خۆی لە نێو دزداشەیەك نا، ئەوە بۆ ئیمانی باشە.}

^{ئەوەی بە ئەركم زانی گوتم، ئێوەیش چۆنی لێك دەدەنەوە ئازادن، بەڵام تكایە لێم تێبگەن.}

^{ژماره‌ 251 هه‌فته‌نامه‌ی (باس) لاپه‌ڕه‌ 16
سێ شه‌ممه‌ 25-8-2015}