بە دۆستێكی نزیكی سەركردەكانی كوردستان ناسراوە، بە تایبەتی تاڵەبانی و بارزانی و سەركردەی تیرۆركراوی كورد د.عەبدولڕەحمان قاسملوو. یەكێكە لە دامەزرێنەرانی رێكخراوی پزیشكانی بێ سنوور. د.بێرنارد كۆشنەر، وەزیری پێشووی دەرەوەی فەرەنسا لە هەڤپەیڤینێكدا لەگەڵ (رووداو)، نیگەرانیی خۆی دەردەبڕێ لەبەرامبەر هاوكارییەكانی فەرەنسا بۆ كورد و دەڵێت لە ئاست و بڕی هاوكارییەكان رازی نییە. بەبڕوای كۆشنەر شتێك بەناوی رێككەوتننامەی سایكس-پیكۆ نەماوە و زۆر ئەگەر هەن كە دووبارە نەخشەی عێراق بكێشرێتەوە. سەبارەت بە پرسی سەربەخۆیی كوردستانیش، كۆشنەر بە پێویستی دەزانێت كورد بەرلەوەی بیر لە سەربەخۆیی بكاتەوە، بیر لە یەكێتیەكی نیشتیمانی لە نێوخۆیدا بكاتەوە. ئەو لەو باوەڕەدایە سەربەخۆیی باشووری كوردستان لەگەڵ رۆژئاوای كوردستان یان بەشێكی رۆژئاوا رادەگەیەنرێ.
رووداو: تێڕوانینت بۆ پەیوەندیی نێوان هەرێمی كوردستان و فەرەنسا لەم قۆناغەدا چییە؟
بێرنارد كۆشنەر: پەیوەندییەكان زۆر باشن، تا دێ باشتریش دەبن، دۆستایەتییەكی كۆن لەنێوانماندا هەیە كە بۆ دەیان ساڵ دەگەڕێتەوە، بێگومان ئێستا ئەو پەیوەندییانە لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستان بەهێزترن، لەبەر ئەوەی ئێستا كە شەڕ هەیە، كورد و پێشمەرگە باشترین هاوپەیمانن لەو شەڕەدا كە لە دژی تاوانبارانی داعش لەئارادایە.
رووداو: لە هاوكارییەكانی فەرەنسا بۆ كورد رازیت؟
بێرنارد كۆشنەر: نەخێر رازی نیم، لەگەڵ ئەوەشدا باشە، پێویستە هاوكاریی باشتر لەلایەن فەرەنسا، ئەوروپا و هەموو جیهانەوە پێشكەشی كورد بكرێ، لەبەر ئەوەی تاكە میللەتە كە لەپێناو هەمان بەها دیموكراتییەكانی ئێمە شەڕ و خەبات دەكات. بۆیە دەڵێم پەیوەندییەكان باشن، بەڵام پێویستە هاوكاری و
رووداو: ئەوەی پێویستە ئێستا فەرەنسا بۆ كورد بیكات چییە؟ بە تایبەتی كە كورد ئێستا شەڕی داعش دەكات؟
بێرنارد كۆشنەر: بێگومان ئێمە ناتوانین تەنیا باس لە گەشەكردنی ئابووری بكەین بەبێ ئەوەی باس لە گەشەی سیاسی بكەین، ناشتوانین باس لە گەشەی هەردوو بوارەكە بكەین بەبێ ئەوەی پشتگیری كورد بكەین لەو شەڕەدا. مەترسییەكە ئەوە نییە كە رۆژێك بێت و كوردستان ببێتە دەوڵەتێكی سەربەخۆ، بۆ من ئەوە مەترسی نییە، ئێمە لە دژی ئەو شەڕەین كە ئێستا هەیە.
رووداو: بۆچوونی شەقامی ئەوروپی ئەوەیە كە دەڵێن ئەگەر هاوپەیمانان بیانەوێت دەتوانن داعش لەناو ببەن، بەڵام بۆچی ئەوە ناكەن؟
بێرنارد كۆشنەر: نەخێر ئەمە كاری وڵاتی ئێمە نییە، چەكدارانی داعش موسڵمانی سوننەن كە مسوڵمانە سوننەكانی دیكە دەكوژن، لەبەر ئەوە پێویستە بەشێوەیەكی خۆجێیی و كردەیی خەڵكی ناوچەكە خەبات بكەن، ئەوە فەرەنسا نییە كە رووبەڕووی هێرش بووەتەوە، فەرەنسا دوورە لەو مەترسییە، لە سووریاش هاوشێوەی عێراق دانیشتووانی ئەوێ رووبەڕووی ئازار بوونەتەوە و دەمرن، بۆیە پێویستە ئەوانیش بەرەنگار ببنەوە. ئێستا كورد بەرگری لەخۆی دەكات، بەڵام گرووپەكانی دیكە ئەمە ناكەن، هۆزە سوننییەكان وەكو پێویست ئەمە ناكەن، ئێستا ئێرانییەكان ئەو كارە دەكەن، ئەوانن كە دەستكەوتەكان بەدەستدەهێنن، لەبەر ئەوە ئەو پرسە زۆر ئاڵۆزە و زەحمەتە بۆ تێگەیشتن لێی.
رووداو: ئێوە بەرگری لە خەڵكی رۆژهەڵات دەكەن، یان لە خۆتان كاتێك دژ بە داعش چوونە نێو هاوپەیمانییەوە؟
بێرنارد كۆشنەر: داعش دوژمنی هەموو جیهانە، ئەو هەموو بكوژ و توندڕەوە دڵڕەقانە بەر لە هەر كەس دوژمنی هەموو ژنانی جیهانن. هەموو ژنانی جیهان،
رووداو: كەواتە پێویست ناكات فەرەنسا و هاوپەیمانان بە چەكی قورستر هاوكاریی پیشمەرگە بكەن؟
بێرنارد كۆشنەر: من لەگەڵ ئەوەم، لەسەر هەمان بۆچوونم كە دەبێ چەكی قورستریان پێبدرێ، بەتایبەت رۆكێتی دژە تانك، چونكە تانكی مەزن لەهەمبەر
رووداو: بۆچی ئەم بڕیارە نادرێت؟
بێرنارد كۆشنەر: لەبەر ئەوەی وەك ئێوە دەزانن رەوشەكە روون نییە، مرۆڤ پێویستە پسپۆڕ بێ بۆ ئەوەی تێبگا لەوەی كە ئەوە چییە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست روودەدا، رەوشەكە زۆر نائارامە، ئێمە سەربازی سعودیە، سەربازی قەتەر نین، یان سەربازی ئەبوزەبی، تورك چی دەكەن؟ بۆچی هۆزە سوننەكان وەكو پێویست بەرگری لەخۆیان ناكەن؟ ئەمە رەوشەكە ئاڵۆزتر دەكات، گۆڕانی هاوپەیمانێتییەكان لەلایەن ئەمریكاوە كە ئێستا دۆستی ئێرانن، تۆ لەمە تێدەگەی؟ هەر كەسێك بێت چۆن لەمە تێبگات؟ ئێمە، مەبەستم سوپای فەرەنسایە، لە زووەوە شەڕی توندئاژۆیی لە ئەفریقا دەكەین، لە كۆماری ئەفریقای ناوەڕاست، لە مالی و لە هەندێك شوێنی دیكە، تواناكانی ئێمە سنووردارن، وێڕای ئەوەی سوپایەكی باشمان هەیە، سوپایەكی زۆر باش. لە بواری سیاسیشدا هێندە زەحمەت نییە بۆ گەلی فەرەنسا روونی بكەینەوە كە بۆچی پێویستە چەكی زیاتر بدەینە كورد. ئێمە ئەمەمان نەكردووە كە جێگای داخە بۆ من، بەڵام دواجار لە میدیای فەرەنسیدا كورد بەشێوەیەكی زۆر ئەرێنی خۆیان نیشانداوە، ئێمە رۆكێتی میلانمان داوەتە كورد، راستە وەكو پێویست پێماننەداون، بەڵام داومانە و ئەو دیمەنانەشمان بینیون كە رۆكێتەكان چۆن زرێپۆشەكانی داعش تێكدەشكێنن. دیارە ئەوە بەس نییە، بەڵام ئەوە من نیم كە بڕیار دەدەم.
رووداو: نزیكەی 100 ساڵ بەسەر سایكس-پیكۆدا تێدەپەڕێ، بەم نزیكانە سایكس-پیكۆیەكی دیكە دەبینین؟
بێرنارد كۆشنەر: ئەو گۆڕانكارییەمان لەبەرچاوە، ئەوە لەسەر زەمین پێكدێ، ئیتر سایكس-پیكۆ كۆتایی هات، ئەو سنوورەی نێوان وڵاتان كە بەوپێیە نەخشەیان كێشرابوو تەواو بوو، كۆتایی هات. زۆر ئەگەر هەن بۆ دووبارە نەخشەكێشانەوەی عێراق، ئەوە زۆر رێی تێدەچێ، ئەگەری زۆریش هەن بۆ دووبارە نەخشەكێشانەوەی عێراق. بەبڕوای من دابەشكاریی جۆراوجۆر لەچەند ساڵی داهاتوودا روودەدەن، ئەو بەشانە بەرپرسیارێتی دەوڵەت وەئەستۆ دەگرن.
رووداو: خەڵكی رۆژهەڵات لەو باوەڕەدان كە ئەمریكا و ئەوروپا هەر سەركردەیەكی رۆژئاوایان بوێت دەتوانن بیگۆڕن یان بیڕووخێنن، بۆچی ئەوە لە سووریا ناكەن، بۆچی بەشار ئەسەد دەهێڵنەوە؟
بێرنارد كۆشنەر: نەخێر گۆڕینی حكومەتەكان بۆ ئێمە شیاو نییە، ئێمە وڵاتێكی دیموكراتین، پێویستە میللەت حكومەت بگۆڕێ. ئەو كارەش بەشێوەیەكی رێكخراو دەكرێ، هەر پێنج ساڵ جارێك، ئێستا لە فەرەنسا و چەند وڵاتێكی ئەوروپی حكومەت بە قووڵی گۆڕانكارییان بەسەردا دێت، بەڵام ئەمە سیاسەت ناگۆڕێ، هیچ سیاسەتێكی دەرەكیی ئەوروپی نییە، بەداخەوەم، بەداخەوەم بەڕاستی. پێویستە سیاسەتێك هەبێت و ئەوەش پێویستی بە كاتێكی زۆر هەیە، لە ئەوروپا بێباوەڕییەكی مەزن، ئەگەر رەگەزپەرستی نەبێت بەرامبەر پەنابەرێتی بەشێوەیەكی گشتی هەیە. شرۆڤەكردنی ئەمە بۆ فەرەنسییەكان زۆر زەحمەتە، بەڵام فەرەنسییەكان زۆرباش لە كورد تێدەگەن. فەرەنسی، سوێدی و ئەڵمانی. نەخێر ئێمە ناتوانین بەئاسانی گۆڕانكاری بكەین. بەر لە هەر شتێك پێویستە ئێمە پەروەردەی خەڵك بگۆڕین، دەبێ گەشەپێدانی ئابووری بێتە ئاراوە، پێویستە بێكاری كەم بكرێتەوە، زۆر شەرت و مەرج هەن بۆ گۆڕانكاری.
رووداو: مەرج و پێداویستی دەوڵەت لە باشووری كوردستاندا هەیە؟
بێرنارد كۆشنەر: من هیوادارم، منیش لەو باوەڕەدام. من لەگەڵ سەربەخۆیی كوردستاندام، كام كوردستان؟ كوردستانی عێراق؟ كوردستانی سووریا؟ كوردستانی ئێران؟ 20 ملیۆن كورد لە توركیا دەژین، ئەمە زۆر زەحمەتە، من باوەڕ ناكەم سەربەخۆبوونێكی ئانی بۆ هەمووان هەبێت، من پێموایە
پێدەچێ هەردوو كوردستانی عێراق و سووریا پێكەوە بگەنە سەربەخۆیی
بەبڕوای من لە ناوچەكەدا، كوردستانی عێراق و هەروەها كوردستانی سووریاش بە بەراورد لەگەڵ گەلانی ناوچەكە پێشكەوتووترن، هەروەها لەڕووی دیموكراسییەوە، لەڕووی هەڵبژاردنەوە، یەكسانیی نێوان ژن و پیاو، كوردستان لە هەموو رووێكەوە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێشكەوتووترە. بۆیە بەر لەوەی سەركەوتن لە شەڕ بەدەست بێت، سەربەخۆبوونی ژن و پیاو بەدی نایەت، ئەگەر مانەوەی داعش لە ناوچەكە درێژە بكێشێ، رەوشێكی ئاوارتە هەیە، ئەویش شەڕە. بەڵام بەبڕوای من سەرەتا دەبێ متمانە بە كورد بكرێ بۆ ئەوەی زووتر و خێراتر پێشبكەوێ. بۆ دەستەبەركردنی ئارامی، تەناهی و دیموكراسی.
رووداو: ئێستا كوردی باشووری كوردستان دەستوور دەنووسنەوە، بەبڕوای تۆ ئەم دەستوورە چۆن بێت؟
بێرنارد كۆشنەر: من دەزانم ئێوە دەتانەوێ چی بنووسن، بەڵام لەو باوەڕەدام كە كوردستان دەتوانێ سەربەخۆ بێت، ئەگەر یەكێتی نیشتیمانیی راستەقینە لەنێوان هەرسێ لایەنە سەرەكییەكەدا هەبێت، پارتی و یەكێتی و گۆڕان، ئەمە زۆر گرنگە، ئەوان بەیەكەوە حكومەتێكی یەكێتی نیشتیمانی پێكبێنن، ئەمەش پێكهاتووە و ئەگەر هەڵبژاردن هەبن و ئەگەر نەخۆشیی دۆستەكەم جەلال تاڵەبانی كە ناهێڵێ وەكو پێویست رۆڵی خۆی وەكو سەركردە ببینێت، دەبێ چاوەڕوان بین كە چۆن دەبێت، دواتر خۆشبەختانە مەسعود بارزانی هەیە، كە بۆ هەموو جیهان نیشانەی هێز و یەكێتییەكی گرنگە، بەڵام دەبێ لەنێو كوردی عێراقدا لێكتێگەیشتنێك هەبێت، یەكگرتنێك هەبێت، ئێمە پەلەمانە چونكە شەڕ هەیە، رەوشێكی ئاوارتە هەیە، مەترسی هەیە. دواتر بارودۆخی كەركووك هەیە، بارودۆخی مووسڵ هەیە، پێویستە هەموو لایەنەكان بەیەكەوە كاربكەن.
رووداو: باسی بارزانیت كرد، بۆچوونت چییە لەبارەی هەڵبژاردنەوەی مەسعود بارزانی بۆ خولێكی دیكەی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان؟
بێرنارد كۆشنەر: من هیچ رێگایەكم نایەتەوە سەر ئەو رێگایە، من كورد نیم، من دەنگ نادەم، هیچ شتێكیش لەوبارەیەوە نازانم، ئەوە ئەركی كوردە كە گۆڕانكاری بكەن، ئەگەر دەیانەوێ گۆڕانكاری بكەن با بیكەن، ئەگەر پێشنیازی دیكە هەن با لەگەڵ ئۆپۆزیسیۆنی پێشوو تاوتوێی بكەن، بەڵام من دەزانم رۆڵی مێژوویی مەسعود بارزانی چییە و چۆن بەڕوونی بڕیاری داوە كە بەر لە هەرشتێك خەبات بۆ سەربەخۆبوون بكات و هاوكات بەرەنگاری داعش ببێتەوە.
یەكێتی و گۆڕان ئێستا كەسایەتییەكی مێژووییان لەنێودا نییە، لەبەر ئەوەی جەلال تاڵەبانی ئیتر ناتوانێت رۆڵی خۆی ببینێ، بەڵام بەشێوەیەك لەشێوەكان ئەوە دەرفەتێكە بۆ ئەوەی پەرلەمان رۆڵێكی زۆر باش ببینێ و حیزبەكان لەسەر كارنامەیەك رێكبكەون، ئەوە دەرفەتێكە.
28/7/2015
