ئیسماعیل رواندزی
هەموو لایەنە سیاسییەكانی كوردستان باس لە بوونی گرفت لە پڕۆسەی سیاسیدا دەكەن. هەمووان دەڵێن، بۆ نموونە، هێشتا مەسەلەی چارەنووسی مانەوەی دوو زۆنی سەوز و زەرد یەكلایی نەبووەتەوە، هێشتا كوردستان خاوەنی یەك هێزی پێشمەرگە نییە و حكومەتی هەرێمیش لە واقیعدا وەك یەك حكومەت هەستی پێناكرێ. بۆیەش هەمووان بەو باوەڕە گەیشتوون كە دەبێ "شتێك" بكرێ. بەڵام كاتێك قسە دێتە سەر پێناسەی ئەو "شتە"، جیاوازییەكان سەرهەڵدەدەن. پێموایە ئەوەش نەك لەبەرئەوەی هێز و لایەنەكان نایانەوێ لەسەر شتێكی هاوبەش رێكبكەون، بەڵكو لەبەرئەوەی هەر لایەنێك بەشێوەیەك گرفتەكان دەبینێ و ئەولەویاتێكی تایبەت بەخۆی دەخاتە سەر مێز. ئەگەر دیقەت بدەین، جیاوازییەكان لە دوو ئەولەویاتی سەرەكیدا چڕبوونەتەوە. ئەولەویاتی پارتی دیموكراتی كوردستان لە پاراستنی سەروەریی سیاسی كوردستاندا چڕبووەتەوە. بەڵام هی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و بزووتنەوەی گۆڕان زیاتر خۆی لەگەڵ مەسەلە ناوخۆییەكانی گرێدراو بە سیستەمی سیاسیی كوردستاندا چڕكردووەتەوە.
ئێستا هەردوو ئەولەویاتەكە لە ململانێدان و وەك رێگری بەردەم سازبوونی روئیایەكی هاوبەش دەردەكەون. بەڵام بە باوەڕی من، هەردوو ئەولەویاتەكە حەقیقەتیان هەیە و دەبێ لەپێشچاو بگیرێن. بۆیەش گرێی ئەسڵی لە بوونی هەردوو ئەولەویاتەكەدا نییە، بەڵكو لە چۆنیەتی گرێدانی هەردوو ئەولەویاتەكەدایە. بەڵام ئەوەی وایكردووە رێككەوتن لەسەر گرێدانی هەردوو ئەولەویاتەكە لەناو یەك بەرنامەدا سەخت بێت، بوونی بەرژەوەندیی حیزبی و ناوچەیی پشت ئەو ئەلەویاتانەیە.
دیارە ئەو قسەیەی من بەو مانایە نییە كە بوونی بەرژەوەندیی جیاوازی حیزبی و ناوچەیی خۆی لە خۆیدا تاوانە. ئاخر لە كاتێكدا هیچ كۆمەڵگایەك، لەوانەش كۆمەڵگای كوردستان، كۆمەڵگایەكی هاڕمۆنی نییە، ناكرێ بوونی بەرژەوەندیی جیاوازی ناوچەیی و حیزبی و ...هتد وەك تاوان ببینرێ. لە ڕاستیدا بوونی بەرژەوەندیی سیاسی جیاوازی لایەنە سیاسییەكان بەشێكی دانەبڕاوە لە زیندووێتی ئەم كۆمەڵگایە و بە خاڵێكی پۆزەتیڤ حیساب دەكرێ. بەڵام كاتێك بەرژەوەندییە حیزبی و ناوچەییەكان بوونە رێگر لەبەردەم ئاراستەی پێویستی پرۆسەی سیاسیی كوردستان و مەوقعیەتی ئەو پڕۆسەیە لەناو شەپۆلی ململانێیەكانی ناوچەكە، ئەوا پێویستە ئەوكات بخرێتە بەر رووناكی.
لەڕاستیدا هێشتا دیموكراسیی كوردستان بایی ئەوەندە نییە كە بتوانێ متمانە بۆ بەرژەوەندییە جیاوازەكان دابین بكات. بەواتایەكی دیكە تاكو ئێستا پڕۆسەی سیاسی لە كوردستان نەیتوانیوە دیموكراسی تا ئەو ئاستە ببات كە تێیدا دۆڕاوەكانی هەڵبژاردن بوێرن بە ئاسوودەیی دەسەڵات چۆڵ بكەن و بچنەوە ماڵ، بەو هیوایەی سبەینێ بتوانن لە كێبڕكێیەكی تری دیموكراسیانەدا چانسیان دووبارە بكەنەوە. كاتێك بێ متمانەیی بە یەكتر زاڵ بێت، ئەوە وادەكا كە ئەولەویاتەكان وەك ئامانجی گرێدراو بە چارەنووسی مانەوەی هێزەكان دەربكەوێ.
لێرەدایە كە هێشتا ناكرێ جیاوازی لە ئەولەویاتەكان لەڕێگەی هەڵبژاردنەوە یەكلایی بكرێنەوە. ئەمەش بووەتە هۆی ئەوەی سیستەمی سیاسیی كوردستان بەردەوام لە بازنەیەكدا بخولێتەوە. دیارە ئەو قسەیەی من بە مەبەستی كەمكردنەوە لە پرۆسەی هەڵبژاردن و پەنا بردن بۆ خەڵك بۆ یەكلاكردنەوەی كێشەكان نییە. چونكە وەك پڕەنسیپ هەڵبژاردن هەمیشە هەم رۆڵی جددی لە بەرەوپێشبردنی سیستەمی دیموكراسی هەیە و هەم لە رێگەیدا دەكرێ زۆرێك لە كێشەكان چارەسەر بكات. بەڵام كاتێك متمانەی سیاسی یاریكەرە سیاسییەكان بە یەكتر و خودی سیستەمی سیاسی مەوجود بایی ئەوەندە نەبێت كە بوێرن دەسەڵات بۆ یەكتر جێبێڵن و بە ئاسوودەیی بچنەوە ماڵ، ئەوا ئەو كات رەنگە پەنابردن بە تەنیا بۆ هەڵبژارادن و یاری دیموكراسی كافی نەبێت.
لەڕاستیدا دەبێ واقیعبین بین و ئاگامان لەوەبێت كە سازكردنی متمانەی سیاسی لەنێوان ركابەرەكانی دوێنێ، لەسایەی مێژوویەك لە شەڕی ناوخۆیی، ئاسان نییە. كەواتە پەنابردن بۆ زۆرینە و كەمینە گرێی ئەو گرفتەی ئێستا رەنگە بتوانێ بۆ ماوەیەك بشارێتەوە، بەڵام ناتوانێ كۆتایی پێبێنێ. بۆیەش، بە باوەڕی من، لێرەدا چارەسەر لە دەركەوتن یاخود بوونی روئیایەكی سیاسیی دووربینە. روئیایەك كە بتوانێ ئاسۆیەكی رۆشن بۆ داهاتووی پڕۆسەی سیاسی، وەك مەسەلەی دەستاودەستكردنی دەسەڵات و رێزگرتن لە یاسا بداتە دەست. لێرەدا واقیعبینی، لەچوارچێوەی ئەو روئیایەدا رۆڵێكی بنەڕەتی دەگێڕێ، بەجۆرێك دەكرێ پرۆسەی سیاسی ئێستا و فاكتەكانی لەپێشچاو بگرێ و لەهەمان كاتدا ، لەچوارچێوەی لایەنی كەمی رێككەوتن، ئاراستەی بكات بەرەو زیاتر فەراهەمكردنی ژێرخانی فەرهەنگی پێكەوەژیان. بە كورتی چارەسەر بۆ دۆخی ئێستا بازادان بەسەر ئەولەویاتەكان نییە، بەڵكو جێكردنەوەی ئەولەویاتەكانە لەناو روئیایەكی سیاسیی دووربین كە توانای ئەوەی هەبێت داهاتوویەكی گەش پێشانی یاریكەرە سیاسییەكان و كۆمەڵگا بدات.
16/6/2015
