مریەم فتحی

چالاکی مدنی و ئەندامی ژنانی ئازەرمێهری کوردستان

مێژوویه کی درێژ له خه باتی نه ته وایه تی کورد تێده په رئ و هه تا ئیستا

کوردان سه ره رای تیچویه کی زور له و پیناوه دا به ئامانج نه گه یشتوون به
تایبه ت له سه ره تای سه ده ی 19 ه وه خه باتیکی خویناوی و به رده وام له هه
مو به شه کانی کوردستان له ئارادا بوه;هه رچه ند له م راستیه شدا کوردان
هیندیک ده ستکه وتی به رچاویان هه بوه که به رچاوترینیان ده سه لاتی هه ریمی
باشووری کوردستانه به لام له راستیدا ئه و ده ستکه وتانه,له ئاست تیکوشانی به
رده وام و تیچووی ئه وخه باته دا که م ونادیارن  .
له سه ره کیترین هوکاری ناکامیه کانی کوردان له دریژه ی ئه وخه باته دا ئه وه
یه که ناسیونالیزمی کوردی به گوتاری رزگاریخوازی خه باتی کردوه وه به م جوره ش
ته نیا وه ک دژکرده وه یه ک له هه مبه ر داگیرکه رانی کوردستاندا خوی پێناسه
کردوه و به هوی ئه وه ی که گوتاره که گوتاری ئازادیخوازی نه بوه چه مکه کومه
لایه تیه کانی کومه لگای کورد له بیر کراون,گه وره ترین خاڵی ئاماژه ش بو ئه م
مه به سته نه بوونی به کرده وه ی ژنانه له مه یدانی خه باتدا چونکه ژنان نیوه
ی هه ر کومه لگایه ک پیک دینن که واته به شداری نه کردنی زنان له خه باتی گه
لی کورددا به واتای نه بونی به کرده وه ی نیوه ی کومه لگای کوردیه له و خه
باته دا که ئه مه ش له رووژهه ڵات و باشوری کوردستاندا هه تا ئیستا زه ق و به
رچاوه به تایبه ت که له م سالانه ی دواییدا به شداری زنان له مه یدانه
جوراوجوره کانی بزوتنه وه ی باکووری کوردستاندا سه رنجی میدیا و راگه یاندنه
دوست و نه یاره کانی گه لی کوردیان بو لای خویان راکیشاوه و هه تا راده یه ک
که به رده وام میدیای تورکی باس له وه ده که ن که پ ک ک له زنان وه کو قه
ڵغانانی زیندوو بو ریکخستنی به وته ی ئه وان تیروریستی که ڵک وه ر ده گرئ ;
دیاره مه به ستی میدیای تورکی دایکانی ئاشتیه که به دروشمی ئاشتی خوازی و پیکه
وه ژیانی هێمنانه داوای چاره سه ری پرسی کورد له ولاتانی خاوه ن ئه و پرسه داده که ن و له م باره شه وه چه ند ندو تیژیه کیان لا په سه ند ن  ;

له راستیدا ناکرئ باس له بزوتنه وه ی باکووری کوردستان و به شداری چالاکانه ی
زنان له و بزوتنه وه یه دا بکرێ و رۆڵ و کاریگه ری پ ک ک به تایبه ت که به
ریکخستنی  ژناندا له یه ر چاو نه گیرێت.به لام ئه وه ی لیره دا مه به ستمه
باڵی مه دنی ئه و بزوتنه وه یه که زنان به شی هه ره چالاکی ئه ون و بۆیه ش ده
کرئ بڵێین که ئه وه کومه لکگای سوننه تی باکووره که خوی به رۆژ کردوه و له
کانالگه ی جوراوجور و به گوتاری ئازادیخوازی بو گه یشتن به ناسنامه ی ئینسانی
نه ته وه یی که لک وه ر ده گریت و به م مه به سته ش کومه ڵێک نرخ و بهای
شۆرشگیری بو تاک له کۆمه ڵگادا کردوه به کولتوور ژنی وه ک به شی ته ئیدکراو و
چه وساوه ,واته به شی داڕوخاوی که سایه تی کورد هێناوه ته به ر باس و حیسابی
له سه ر کردوه و له م پیناوه شدا کارگه لیکی گرینگ ئه نجام دراون که له سه ره
کیترینیان ده کرئ ئاماژه به م خاڵانه ی خواره وه بکه ین:

1_به هێما کردنی ژنان. چونکه له پرۆژه ی هێماسازیدا تیگه یشتنێکی هاوبه ش ده
رفه ت بو ململانئ و جم و جولی تاک ده خولقینی که ئه مه ش ئاستی تیگه یشتوویی
تاک و له ده ره نجامیشدا کومه لگا ده باته سه رێ و له م باره وه له یلا زانا
وه ک هێمایه کی ژنی کورده که ئیلهام به خشی کرده وه کانی سیاستمداران و ژنانی
کوردی ئه و سه رده مه ن.
2_به شداری کردنی ژنان له باڵی یاسایی بزوتنه وه دا;ب د پ  و  د ت پ;هه تا
راده یه ک که ئه و پارته دو سه رۆکی هه یه که ئه و یه کیان ژنه ,واته هاوسه
رۆکی پارته که یه.
3_به ربریژ کردن و هه لبژاردنی ژنان بو به شداری له په رلمانی نیو خوی وڵات وه
کو لیلا زانا,ئامینه ئاینا,ئایسه ل توغلوک و... هاوکات به شداری کردنی زنی
کورد له پارلمانی ولاتانی ئه وروپایی و به تایبه ت به شداری فه له کناس ئو جه
یم له پارلمانی یه کیه تی ئه وروپا.

به شداری و هه بونی به کردوه وه ی ئه و که سایه تیه ژنانه ی وه ک له و سئ خاله
دا باسیان کرا نیشانه ی بایه خ دانی بزوتنه وه ی باکووربه چینی بلیمه ت و به م
جوره ش سرینه وه ی جیاوازیه کانه له نیوان نوخبه ی زن و نوخبه ی پیاودا.

4_ هاتنه سه ر شه قامی ژنان بو ده ربرینی ناره زایه تی چ له نێو خٶی وڵات و چ
له تاراوگه دا به دژی ده سه ڵاتی داگیرکه ری  و هاوکات به رز کردنه وه ی
دروشمگه لێکی وه کو ;ژن ژیانه;یان;ناموسی ئیمه ئازادی ئیمه یه; به م جوره ش به
گژدا چونه وه ی سیستمی ده سته لات و سیستمی سوننه تی کومه ڵگا .به واتایه کی
تر به گژدا چونه وه ی سته می نه ته وایه تیو سته می ره گه زی یان دیفاع له
ناسنامه ی ئینسانی ژنی کورده.

ئه مانه و کو مه ڵێکی زور له کار و چالاکی جوراوجور به دامه زراندنی ریکخراوگه
لیکی مه ده نی ,سیاسی بو زنان له کومه لگایه کدا که له روانگه ی سوننه تیه وه
ژن به ڕه گه زی دووهه م ده زانئ نه ک هه ر ده لاقه یه کی نوئ له چاره سه ری
پرسی کوورد کردوته وه به ڵکو روانگه ی کومه لایه تیشی له ئاست ژناندا گۆریوه
به م جۆره ش به گۆرینی بنه ما فیکری ,کومه ڵایه تی و سیاسیه کان به ره و
شورشیکی مودێرن هه نگاو هه ڵده گرن .

به له به ر چاو گرتنی ئه م باسه ده کرئ بلێین چاره سه رکردنی پرسی ژنان له
کوردستان,کوردان له چاره سه ری پرسی نه ته وه ییش نزیکتر ده کاته وه و سه ره
رای ئه وه ش که له باکووری کوردستان له مه ر ئه و پرسه کار و چالاکی به
رفراوان کراوه .به لام هێشتاش پێویستی به هه نگاوی جیدد ی تر هه یه و له م په
یوه ندیه شدا خه باتکارانی کوورد به گشتی و ژنان به تایبه تی رووبه رووی له
مپه رگه لیکی  گه وره ی وه کو پیاوسالاری,ئایینه کانی دزه ژن,بافتی عه شیره تی
کومه لگا و...ده بیته وه .بو تیپه راندنی ئه م له مپه رانه ش ده بئ زنان و
بزوتنه وه ی کورد به گشتی قۆڵ له کارێکی چڕ و پر و به رده وام هه ڵماڵێ هه تا
بتوانئ به ره و داهاتوویه کی روونتر به گه شبینیه وه هه نگاو بنئ.