عارف قوربانی
گەرچی داعش لە سەرەتای خۆ راگەیاندنەوە وەك هێزێكی سونی خۆیان ناساندووە و بە وتەی خۆیان ئامانجیان راگەیاندنی دەوڵەتی ئیسلامیە لە عیراق و شام. بەڵام ئەوەی وەك دەرئەنجام و لیكەوتە لە دەركەوتنی ئەم بزووتنەوە چەكدارییەوە بەدەر كەوتووە، بیری مرۆڤ دەبات بۆ ئەوەی كە مەرج نیە ئامانجی راستەقینەی ئەم هێزە ئەوەبێت كە خۆیان لە پێناودا راگەیاندووە.
ئەزموونی رووداوەكانی سوریا وێنایەك دەبەخشن كە "داعش" خزمەتی گەورەی بە مانەوەی "ئەسەد" كرد. وێنایەكیان بەخشیە ئۆپۆزسیۆن وەك بەدیلی "ئەسەد" كە هەموو لایەك خۆزگە بە رژێمەكەی ئەسەد بخوازن.
ئەوەی ئێستاش لە عیراق روودەدات بەدیاریكراوی لە ناوچەو پارێزگا سونیەكان، ئەگەر لە رووكەشدا پەرچەكرداری هەیمەنەو دەسەڵاتی شیعە بێت لە عیراق و یاخی بوون و خۆڕاپسكان و پەلەقاژەی سونەبێت بۆ مانەوە. بەڵام ئەوەی لە پشتەوەی رووداوەكانەوە هەستی پێدەكرێت، كۆی ئەو كارانەی داعش لە عیراق دەیكات، شیعە بەرەكەی دەچنێتەوە. ئەوەی بۆ سوننە دەمێنێتەوە پەرتەوازە بوونیان و بچووكردنەوەیان و قبوڵكردنی هەیمەنەی شیعەیە لەسەریان.
بۆیە ئەگەر بە دەرئەنجام هەڵسەنگاندن بۆ ئەم هێزە بكەین، ئەوەی لە سوریا و ئێستاش لە ناوچە سونیەكانی عیراق روو دەدەن، دەبێت گومان لە ناسنامەی راستەقینەی ئەم هێزە بكرێت. ئەوەی مەبەستمە لەم نوسینەدا بیخەمەڕوو لە حەقیقەتدا هەڵسەنگاندن و خستنەڕووی رووی راستەقینەی داعش نیە، ئەوەندەی دەمەوێ بڵێم پێویستە كورد بەحەزەر بێت پێی نەتەقێتە تەڵەكەوە.
دەمێكە درك بە مەترسیەكی گەورە دەكەم و لە چەند وتارێكیشدا لەژێر لێوەوە ئەوەم ووتووە كە هەست دەكەم پیلانێك لەدژمانە بۆ دووبارەكردنەوەی مێژووی ساڵی 1975. هێنانی داعش بۆ ناوچە سونیەكانی وەك موسڵ و ئەگەری ئەوەش هەیە بەرەو سڵاحەدین و دیالە و نزیك كەركوكیش پەرە بسێنێت، كە بەشێكی زۆری خاكەكەی لەوێ موڵكی كوردستانن و خەڵكەكەشی زۆرێكیان كوردن، پێی كورد رادەكێشێتە ناو شەڕێكەوە كە كورد لە ئێستادا كاتی ئەو شەڕەی نیە.
ئەوەی بەندە لەپشتی رووداوەكانەوە دەیخوێنمەوە، هاتنی داعش بۆ ئەم ناوچانە چەند دەبێتە مایەی مەترسی بۆ سەر سوونە و هەڵتەكاندنیان، لە مەودایەكی دوورتردا مەترسیەكانی لەسەر كوردستان دەردەكەون. شەڕیان لەدژی كورد ستراتیژی داهاتوویان دەبێت. بۆیە پێویستە لە ئێستادا بەپلەی یەكەم كورد خۆی لەو شەڕە بەدوور بگرێت، كە دوور نیە بە پاساوی بەهاناوە چوون و داوای پشتگیریی و پشتیوانی، بیانەوێ هێزی پێشمەرگە بەرنە شەڕی داعشەوەو تەڵەكە بتەقێننە پێماندا.
ئەگەر لە دۆخێكدا ئەم گومانكردنەی من هیچ بنەمایەكی لۆژیكی نەبێت و تەنها خەیاڵكردنێكی ناواقیعی بێت، ئەوە هەر دەبێت كورد خۆی لەم شەڕ بپارێزێت. عیراق خاوەنی سوپایەكی یەك ملیۆنییە و خاوەنی زۆرترین چەك و جبەخانەیە، دەزگا ئەمنیە تایبەتەكانی سەر بە مالكی، هێزی مەشقپێكراوی پڕچەكن و توانای رووبەڕووبونەوەی داعشیان هەیە، با خۆیان بەرپرسیارێتی پاراستنی وڵات بگرنە ئەستۆ. بەهیچ پاساو و جۆرێك لۆژیكی نیە كورد لەم شەڕەدا پشتیوانی بەغدا بكات.
ئەوەی گرنگە كورد بیكات دوو شتە یەكەمیان ئەوەیە خۆی ساز و ئامادە بكات بۆ هەر ئەگەری پیلانێك لە پشتی ئەم شەڕانەوە، ناوماڵی خۆی رێكبخات و هەموو لایەنەكان یەك هەڵوێست و یەك دەنگ بن بۆ ئەگەر و پێشهاتەكان. دووەم شت كە دەبێت كورد لەخۆی دووری بخاتەوە. بوونی هەر دوو سجنی فیدراڵیە لە هەرێمی كوردستان. هەردوو زیندانی سوسێ و چەمچەماڵ، كە پڕن لە زیندانیكراوی گروپە تیرۆریستیەكانی عیراق.
بەغدا بودجە و موچەی خەڵكی كوردستانی بڕیووە، بۆی بكرێت ئاو و هەواش لە كوردستان دەبڕێت، خێری ئەم دوو زیندانیە گەورەیە چیە لە كوردستان. كە دوور نیە ببێتە پاساوی پەلاماری گروپە تیرۆریستیەكان و دەیان هەزار ئینسانی توندڕەوی تیایە. بۆیە دەبێت لە زووترین كاتدا بەغدا راسپێردرێت بیانگۆێزێتەوە.
دەبێت كورد هەموو ئەو ئەگەرانە لەخۆی دوورخاتەوە كە ئاگری شەڕ لە ماڵەكەی نزیك دەخەنەوە. لە حاڵەتێكیشدا هێزەكانی داعش ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێمیان داگیركرد، پێویستە كورد پەلامارێكی یەكلا كەرەوە بدات و دەرفەتی یەكجارەكی گەڕانەوەی ئەو ناوچانە بۆ سەر هەرێمی كوردستان بقۆزێتەوە، بە هێزی پێشمەرگە تەواوی ئەو ناوچانە كۆنترۆڵ بكەین و دواتر وەك دیفاكتۆ تەعامول لەگەڵ ئەنجام بكرێت.
11/6/2014
