لەلایەن ئەحمەد تەڵعەت

^{لەكاتێكدا عێراقییەكان و هاونیشتمانییانی هەرێمی كوردستان رۆژی چوارشەممە بەرەو سندووقەكانی دەنگدان چوون، هێشتا لە ئاستی پەیوەندییەكانی نێوان هەولێر و بەغدا  هەندێك كێشە بە هەڵپەسێردراوی ماونەتەوە و ئاسۆیەكی روونیش بەدی ناكرێت بۆ چارەسەربوونیان. لە گرنگترین ئەو كێشەو پرسانەش، كە رووبەڕووی عێراق دەبێتەوە، كێشەی هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستان، پەسەندكردنی بودجە، ئاڵۆزییەكانی ئەنبار و چەند ناوچەیەكی دیكەن.} شارەزایان  لەبارەی عێراقی دوای هەڵبژاردن و چارەسەربوونی كێشەكانی نێوان هەردوولا، بۆچوونی جیاواز دەردەبڕن و  چەند سیناریۆیەكیش هەن بۆ ئەگەری رێككەوتنی یان یەكلاییبوونەوەی كێشەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و عێراق.

^{بەگوتەی بەرپرسانی توركیا زیاتر لە ملیۆنێك و  500 هەزار بەرمیل نەوتی هەرێمی كوردستان لە بەندەری جیهانە، چاوەڕێش دەكرێت بە هەمان شێوەی پێش بانگەشەو كاتی هەڵبژاردنەكان، كێشەكانی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغدا و چوونەوە سەر مێزی گفتوگۆكان بابەتی پاش هەڵبژاردنی عێراق  بێت. لەدوا دیداری خۆی لە راگەیاندنەكان و لە هەڤپەیڤینێكی رووداودا، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان رایگەیاند، كە لە 2ـی ئایارەوە نەوتی هەرێمی كوردستان لە بازارەكانی جیهان دەفرۆشرێت، هەربۆیە  باوەڕ وایە، كە بەتەوابوونی هەڵبژاردن كێشەی نێوان هەرێمی كوردستان و بەغداش لە هێلی كۆتایی نزیكدەبێتەوە، ئەگەرە بەهێزەكانیش دوو بژاردە دەخەنە پێش هەردوولا، یان رێككەتن یان سەربەخۆیی ئابووری و كارنەكردنی لەگەڵ بەغدا.}

^{لەو لاشەوە توركیا هەرچەند چاوەڕێی رێككەوتن دەكات، بەڵام لە ئەگەری رێكنەكەوتنیش پێشبینی دەكرێت، بە قسەی كورد بكات و نەوتەكەی هەرێمی كوردستان بەئاگاداری هەموو  لایەك لە بازاڕەكانی جیهان بفرۆشێت.}

^{دەیڤید رۆمانۆ، گۆشەنووسی تۆڕی میدیایی رووداو لەو بارەیەوە بە ئاژانسی ئەنادۆڵی راگەیاندووە، كە هەركێ ببێتە سەرۆك وەزیرانی عێراق  لەدوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردن، پێویستیی بە كورد دەبێت و  بوونی كوردیش  لە حكومەتی داهاتووی عێراق پێویستە. رۆمانۆ دەشڵێت، دوای هەڵبژاردن رێككەوتنێك دروست دەبێت لە نێوان كورد و بەغدا  و ئەو رێككەوتنەش بە قازانجی كورد دەبێت.}

^{یەكێك لە سیناریۆكان رێككەوتنی نێوان  هەولێر و بەغدایە، چونكە بەشێك لە شارەزایان پێیان وایە، كە پێداگری مالیكی  لەسەر  رەتكردنەوەی داواكانی كورد و رازینەبوون لە سەر ئەو داوایانە،  بانگەشەی هەڵبژاردن بوو. سیناریۆیەكی دیكە باس لەوە دەكات، كە توركیا  بەڕێككەوتن لەگەڵ باشووری كوردستان نەوتەكە بفرۆشرێت، ئەم سیناریۆیەش بەهێزە، بەڵام پێشبینی كاردانەوەی بەغداش دەكرێت.}

^{شارەزایەكی سیاسەتی عێراق بەناوی مارینا ئۆتاوای  پێیوایە، كە دەبێت هەر رێككەوتن هەبێت، چونكە ئەگەر هەرێمی كوردستان بێ گەڕانەوە بۆ بەغدا نەوتەكەی بفرۆشێت، ناوچەكانی دیكەی عێراقیش چاو  لە ئەو دەكەن و عێراقیش  دواجار  پارچەپارچە دەبێت. هاوكات  پێشبینیش دەكرێت بە فرۆشتنی  نەوتی هەرێمی كوردستان لە بەغدا  بەشێكی دراماكەی نێوان بەغدا و هەولێر كۆتایی بێت.}

^{بە تێروانین لە ئەنجامی هەڵبژاردن و رووی ئێستا كێشەكانی نێوان هەرێمی  كوردستان و بەغدا، كەمێك ئاسۆی رێككەوتن دوور دەكەوێتەوە، بەڵام بە چارەسەركردنیشی  قۆناخێكی نوێ لە پرۆسەی سیاسی دەردەكەوێت، قۆناخێك كە پێدەچێت كورد پێداچوونەوە بە سیاسەتەكانی لەگەڵ بەغدا بکات.}

^{توركیاش خوازیاری رێككەوتنە، بەڵام بێ رێككەوتنیش لە نێوان هەولێر و بەغدا، پێشبینی دەكرێ توركیا بەلای كورد بێت و پشت لە  هاوپەیمانیەتی خۆی و هەرێمی كوردستان نەكات، چونكە  پەیوەندی توركیا و هەرێمی كوردستان وەك خۆیان باسی دەكەن بەهێز و درێژخایە. ئەمانە لەكاتێكدایە، كە  هێشتا بودجەی عێراق پەسەندنەكراوە و ئاڵۆزییەكانیش لە فەلووجە و ئەنبار بەردەوامە.} 

^1/5/2014