دەیڤد رۆمانۆ
كاتێك ئەم گۆشەیەم دەنووسی "كۆنگرەی ئاشتی سووریا" لە سویسرا بەڕێوەدەچوو. دوای ئەوەی ساڵی رابردوو بەڕێوەچوونی چەند كۆبوونەوەیەك لە ژنێڤ ئەنجامدران، كۆنگرەی ئەمساڵیان ناونا "ژنێڤ دوو". ئەمریكا بەمجۆرە باسی ئامانجی كۆنگرەكەی كرد "دامەزراندنی ئیدارەیەكی كاتی بۆ بەڕێوەبردنی سووریا بە رەزامەندی هاوبەش" هەروەها وەستاندنی شەڕ. وەزیری دەرەوەی رووسیا تیشكێكی ئەرێنیانەی خستە سەر كۆنگرەكە كە بەهەموو پێوەرەكان رۆژی یەكەم زۆر هەژارانە بوو "بۆ یەكەم جار، دوای سێ ساڵ لە ململانێی خوێناوی، هەموو لایەنەكان رازیبوون لەسەر مێزی گفتوگۆ دانیشن". هەروەها لایەنێكی گرنگ ئامادە نەبوو: رێ بە هیچ نوێنەرێكی كوردی سووریا نەدرا بەشێوەیەكی سەربەخۆ ئامادەی گفتوگۆكان بێت. هەڵوێستی ئەنجوومەنی نیشتمانی سووریا ئەوەیە كە ئەوان نوێنەرایەتی كوردیش دەكەن، بێگومان رێك بەو جۆرەی كەمالیستەكان نوێنەرایەتی كوردیان كرد لە گفتوگۆكانی رێككەوتننامەی لۆزانی 1923.
خوێنەرانی ئەم رۆژنامەیە دەزانن كە رێككەوتننامەكە لە هەشتا ساڵی دواتردا چەند باش بۆ كورد كەوتەوە. بە واتایەكی دی، ئەگەر هەر شاندێكی كوردی بیەوێ ئامادەی كۆنگرەكە بێت، دەبێ بە فەرمان و هەوەسی ئیخوان موسلیمین بێت. ئەنجوومەنی نیشتیمانی سووریا هێشتا ئامادە نییە دان بە بوونی كوردستانی سووریادا بنێت یان واژۆ بكات لەسەر ئۆتۆنۆمی بۆ كورد یان كەمینەكانی دیكەی ئەو وڵاتە.
دەبووایە ئەمریكا هەوڵیدابا بۆ تایبەتكردنی شوێنێك بە كوردی سووریا لەسەر مێزەكە. رژێمی ئەسەد كە چەند شتێكی پێشكەشی كورد كردووە بۆئەوەی لەدەرەوەی جەنگ بیانهێڵێتەوە، پێدەچوو ئامادەبوونی كوردی قبووڵ بێت.
رووسەكان تەنانەت لە هاوینی رابردوو سەرانی پارتی یەكێتی دیموكراتی (PYA)یان بانگهێشتی رووسیا كرد و بەڵێنیان پێدان بانگهێشتی ژنێڤ دووشیان بكەن. واشنتن سوورە لەسەر ئەوەی PYD بە كەڵكی ئەوە نایەن لەگەڵیان دابنیشن، گرنگ نییە چەندی لە خاكی سووریا كۆنترۆڵ كردووە، گرنگ نییە چەند جیهادی دەكوژێت، گرنگ نییە چەند هەڵبژاردنی لۆكاڵی رێكدەخات، گرنگ نییە تۆماری مافەكانی مرۆڤی چەندە باشتر بن لەچاو گرووپە چەكدارەكانی دیكەی سووریا، گرنگیش نییە چەند نوێنەری عەرەب، مەسیحی و كەمینە جیاوازەكانی دیكە لە حكومەتە ناوچەییەكەی رۆژئاوادا بەشدار دەكات. رژێمی ئەسەدی بكوژ و ئەشكەنجەدەر و گرووپێك لە بازرگانانی سووریا كە جگە لە خۆیان نوێنەری هیچ كەسێك نین، ئەوانەن كە ئەمریكا دەیەوێ لەگەڵیان دانیشێت.
تەنانەت ئێرانییەكانیش خواستی خۆیان نیشانداوە بۆ دانپێدانان و مامەڵەكردن لەگەڵ كوردی سووریا و حكومەتە ئۆتۆنۆمییە كوردییەكانی دیكە – بێگومان تا ئەوكاتەی لە ئێران نەبن. ئێران بەشداریكردنی لە كۆنگرە لەكیس چوو، دوای ئەوەی دیپلۆماتە ئەمریكییەكان بە ئەنقەست بانگهێشتەكەی بان كی مون، سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكانیان هەڵوەشاندەوە.
ئەنجوومەنی نیشتیمانی سووریا وەك دەبینی، نەیویست ئێرانیش لە سویسرا ئامادەیی هەبێت. ئەو گرووپە پەناهەندەیەی كە دەبنە سەركردەی سیاسی وەك دەڵێن، دەیانەوێ سەركردە و فەرماندەی هێزە چەكدارەكان بن لە سووریا، ئەو گرووپانە پێیانوایە دەتوانن هەم كۆنترۆڵی لیستی میوانەكان بكەن لە ژنێڤ و هەم بەشار ئەسەد ناچار بكەن دەسەڵات جێبێڵێت.
بەداخەوە، پێموایە لەوێ تەنیا شوێن بۆ كوردی سووریا نەبوو. رێكخەرانی كۆنگرەكە بانگهێشتی وەزیرانی دەرەوەی زیاتر لە چل وڵات، هاوشانی بەرپرسانی UN و یەكێتی ئەوروپا، كۆمكاری عەرەبی و رێكخراوی هاریكاری ئیسلامییان كردبوو. كەس لەبیری ئەوەدا نەبوو كە لەو بارودۆخەدا كورسییەك بۆ كورد مسۆگەر بكات.
rudaw
29/1/2014
