دەیڤد رۆمانۆ
لەكاتی كۆبوونەوەیەكی هەفتەی رابردووی پارتی داد و گەشەپێدان AKP، سەرۆك وەزیرانی توركیا كێشەیەكی نوێی ورووژاند كە هەڕەشە لە توركیا دەكات: خوێندكارانی كچ و كوڕی زانكۆ كە لەژێر یەك بنمیچدا دەژین. ئەردۆغانی هەمیشە وریا گوتی "ئەمەمان لە پارێزگای دەنزلی بینی. كەمیی بەشە نێوخۆیی كێشە دەنێتەوە. خوێندكارانی كچ و كوڕ لەهەمان باڵەخانەدا دەمێننەوە. ئەمە بەدواداچوونی بۆ نەكراوە". نیگەرانیی ئەردۆغان كە پێدەچێ سەرقاڵی هیچ كێشەیەك نەبێت وەكو تەقینەوەی سووریای دراوسێی، هەڵەنگوتنی پرۆسەی ئاشتی لەگەڵ كورد، سستبوونی ئابووریی توركیا، زیادبوونی ناڕەزایی عەلەوییەكان، چەقبەستنی گفتوگۆكانی ئەندامبوون لە یەكێتی ئەوروپا، ئەو خۆنیشاندەرانەی پۆلیسەكانی تا مردن لێیان دەدەن یان كێشەی بچووكی لەمجۆرە، گوتی "كەس نازانێ لەو ماڵانەدا چی روودەدات (ئەو شوێنانەی كچان و كوڕانی زانكۆ تێیاندا دەمێننەوە). دەكرێ هەرشتێك رووبدات. دواتر، دایك و باوكان هاوار دەكان و دەڵێن "دەوڵەت لە كوێیە؟... دراوسێكانیش گلەیی دەكەن... هەنگاو گیراونەتە بەر بۆ نیشاندانی ئەوەی دەوڵەت لەوێیە. وەك حكومەتێكی پارێزكار و دیموكرات، پێویستە دەستتێوەردان بكەین".
ئەها، ئەو دایك و باوكە هەژارانە هاوار لە حكومەت دەكەن بۆئەوەی دەستبگرێت بەسەر گەورەبوونی منداڵە پێگەیشتووەكانیاندا. تەنیا دەتوانم خەیاڵی ئەوە بكەم كە دەبێ هەندێك لە دراوسێكان چەند تووڕە بن: "ئەو خویندكارانەی زانكۆ كە لە نزیك ئەوان دەژین هەرگیز پرسیاریان لێنەكردوون ئاخۆ شتێكی باشە كە پێكەوە لەیەك باڵەخانەدا دەژین! تەنانەت رەنگە ئەو شتانەش بكەن كە ئێمە لەدژیانین! هەرگیزیش بۆ هیچ ئاهەنگیك بانگهێشتمان ناكەن وایە؟ دەوڵەت لە كوێیە؟! پێویستە كەسێك ئەمە بوەستێنێت!" منیش وەك خوێندكارێك لە ساڵانی 1990، هاوژوورێكی كچی توركیم هەبوو، منیش زۆرجار دەمپرسی "دەوڵەت لە كوێیە؟!" كاتێك هەموو ئەو پەنیرەی دەخوارد كە بۆ بەیانیان دەمكڕی.
بەڵام نیگەرانی ناوێت، دراوسێ هاروهاجەكان و دایك و باوكە هەڵەشە و بێئاگاكان- ئەردۆغانی پێچراو لە پۆشاكی ئەخلاق و نیگەرانی چاكەكاری و دەوڵەتێكی بەهێز لە رۆژی خۆیدا ئامادەیە بۆ بەهاناوەهاتن "زانیاریمان پێدەگات لەبارەی ئەو شتانەی لەو ماڵانەدا روودەدەن. زانیارییەكە لەلایەن پارێزگار و كەرتەكانی پۆلیسەوە هەڵسەنگاندنی بۆ دەكرێت، دواتر هەوڵدەدەن كێشەكە چارەسەر بكەن".
سەرۆك وەزیران خستییەوە بیری وڵاتەكەی كە حكومەتەكەی "بەرپرسیار بووە بەرامبەر منداڵانی هەموو كەسێك" جا گرنگ نییە تەمەنیان چەندە و لەكوێ دەخوێنن. لەراستیدا، لەكوێ دەخوێنن، گرنگە- بۆ نموونە منداڵەكانی ئەردۆغان لە ئەوروپا و ئەمریكا دەخوێنن، كە بەشەنێوخۆیی تێكەڵ لە ئامادەكارییەكانی نیشتەجێبووندا مەرجن.
بەڵام هێشتا توركەكان نایانەوێ وەكو ئەوروپا بن، دەیانەوێ؟ بەردەوام حیزبەكەی ئەردۆغان هەڵدەبژێرنەوە، وا ناكەن؟ باشە، دواجار لانیكەم 50%ی دەنگدەران وایانكرد- تا ئەو راددەیە جێی بایەخی ئەردۆغانە كە ئەوانی دی دەتوانن دەمیان داخەن یان بڕۆن بۆ دۆزەخ. چونكە ئەو زۆرینەی دەنگەكانی بەدەستهێنا و "ئەمەش دیموكراسییە." ئەگەر لە گەزی پارك و شارەكانی دیكە ناڕەزایی دەرببڕن، پۆلیسە ئازاكانی غازی فرمێسكڕێژیان بەسەردا دەكەن، بە گوللەی پلاستیكی لێیان دەدەن، بە ئاوپرژێن دەیانخوسێنن و لەسەر شەقامە قەرەباڵخەكان لێیاندەدەن و كاتێك كوژراو یان بریندار دەكەونەوە دەردەكەوێ هەر 23 كامێرەی چاودێری ناوچەكە لەكاركەوتوون.
هەندێ كەس لە توركیا باوەڕیان وایە شتی بێمانای وەكو دەستوور سنوور دادەنێن بۆ ئەردۆغان و هاوڕێكانی كە سەرەتاتكێی رەفتارە ئیسلامییەكان ببەنە نێو ژیانی تایبەتییانەوە. دەستووری توركیا رێز دادەنێ بۆ ژیانی تایبەتی هاونیشتیمانیانی تورك. لەگەڵ ئەوەی، دەكرێ ئەم مافە لەلایەن حكومەتەوە پووچەڵ بكرێتەوە بەمەبەستی "بەرگرتن بە تاوان" بۆ "پاراستنی سەلامەتیی گشتی"، یان بۆ بەرزڕاگرتنی "ئەخلاقی گشتی". بەڕوونی، ئەردۆغان ئەخلاقی خۆی هاوشێوە دەبینێت لەگەڵ "ئەخلاقی گشتی" كە بەم مەسەلەیە بێڕێزی پێكراوە، وەك خۆی دەڵێت باوەڕە "دیموكراتی و پارێزكارەكانی" پێشێل دەكات. بەكارهێنانی پیتی "ئە"ی ئیسلامی لەلایەن سەرۆك وەزیرانەوە بە هەڵە لێكمەدەنەوە، مەبەست بێڕێزی نییە، بەڵام وەك پارتی فەرمانڕەوای پارێزكار، پێویستە دەستوەربدەینە ئەم مەسەلانە. نابێ كەس وەك دەستوەردان لە كاروباری تایبەتی لێكیبداتەوە،" ئەمەی وەبیر هەمووان هێنایەوە.
ئێستا بۆچی هەر كەسێك وادەزانێت كە سەرۆك وەزیران دەیەوێ دەستوەربداتە كاروباری تایبەتییەوە؟ بە دڵنیاییەوە نەك لەبەرئەوەی خۆی و حكومەتەكەی زۆر بە هێزەوە دژ بە پێكەوە ژیانی كوڕان و كچانی گەنج لە زانكۆ ناوزەد دەكات (هەمووشمان دەزانین بوونە خوێندكاری زانكۆ هەموو مافەكانی هاونیشتیمانییەكی پێگەیشتووت لێ زەوت دەكات). وەك هەموو رێوشوێنەكانی سەر كحول، هێرشكردنە سەر پێشكەشكارانی ژن لەبەر نەگونجاوی پۆشاكیان، گوتنی ئەوە بە ژنان كە نابێ نەشتەرگەری منداڵدان بكەن، چونكە پێویستە ژنان لانیكەم سێ منداڵ یان باشترە پێنج منداڵیان ببێ، دانانی رێوشوێن لەسەر ماچكردنی ئاشكرا و شتی دیكەش. ئەمانە هەموویان سەلامەتییەكانی AKP، سەلامەتی و پێشمەرجەكانی ئەخلاقیاتن و بە دڵنیاییەوە بریتی نین لە "دەستوەردانە كاروباری تایبەتییەوە". بەم زووانەش شۆفێریكردنی ژنان دەبێتە مەسەلەیەكی سەلامەتی، ئەخلاقی گشتیش ئەو ژنانە ناگرێتەخۆی كە هێشتا دەتوانن بەبێ سەرپۆش یان بە كحولەوە لە دووری 500 مەتر لە مزگەوتەوە رێبكەن. تەنیا ناوی مەنێ "ئیسلامگەرایی'' یان "نادیموكراسی".
16/11/2013
