(2).jpeg)
عومه‌ر ئێلخانیزاده
گومانی تێدا نییه ئه‌وڕۆ هه‌موو کوردێک بیر له‌و هه‌لومه‌رجه ده‌کاته‌وه که ناوچه‌ی رۆژههڵاتی ناوینی پێدا تێپه‌ڕده‌بێت. هه‌موو ئه‌و رژێمانه‌ی داگیرکه‌ری کوردستانن هه‌ر یه‌که‌و به جۆرێک تووشی گرفتی گه‌وره هاتوون. شه‌پۆلی گۆڕانکاری سوریه‌ی تێکه‌وه پێچاوه، حکومه‌تی عێراق ناسه‌قامگیره، جیا له کێشه‌ی کورد له‌گه‌ڵ حکومه‌تی ناوه‌ندیی، کێشه‌ی ناوخۆیی له ناوچه عه‌ره‌بیه‌کانی عێراق نه‌ک هه‌ر که‌می نه‌کردوه، به‌ڵکوو چاوه‌ڕوان ده‌کرێ به چوونه‌ده‌ری هێزه‌کانی ئامریکا، کێشه ناوخۆییه‌کان په‌ره‌گرتووتر بێت. کۆماری ئیسلامی ئێران هه‌م له‌گه‌ڵ کێشه‌ی قووڵی ناو ده‌سه‌ڵات به‌ره‌وڕوه‌و ناڕه‌زایه‌تی جه‌ماوه‌ریی په‌نگخواردوو هه‌رده‌م ئه‌گه‌ری ته‌قینه‌وه‌ی هه‌یه‌و، هه‌م له‌گه‌ڵ دونیای ده‌ره‌وه تووشی کێشه‌ی چارهه‌ڵنه‌گر هاتووه‌و، تا دێ گوشاره‌کان له‌سه‌ر ئێران زیاد ده‌کات. ئه‌م راستییانه له لایه‌ک به‌ستێنی گونجاو بۆ خه‌باتی گه‌لی کورد ده‌ره‌خسێنن‌و له لایه‌کی دیکه‌وه ده‌توانێ ببێته هۆی پیلانی ناوچه‌یی داگیرکه‌رانی کوردستان دژ به ده‌سکه‌وته‌کانمان. حاشاهه‌ڵنه‌گره که حیزبه‌کانی کوردستانی ئێران له هه‌موو کاتێک زۆرتر نالێکی‌و نایه‌کده‌نگیمان تێدا هه‌یه‌و به بێ چه‌ترێکی هاوکاریی ناتوانین وڵامده‌ره‌وه‌ی پێویستیه‌کانی ئه‌و ده‌وره‌یه بین‌و کارکردن بۆ ره‌خساندنی وه‌ها ئیمکانێک ئه‌رکی هه‌نوکه‌یی هه‌مومانه.
له‌و هه‌لومه‌رجه ئاسته‌مه‌دا هه‌موو کوردێکی رۆژههڵاتی کوردستان پێیوایه روخانی سوریه رێگا بۆ روخانی رژێمی ئێران خۆش ده‌کات‌و له‌گه‌ڵ پێخۆشبوون، نیگه‌رانی بارودۆخه‌که‌ن. بۆیه ئاواتی هاوکاری‌و چاوی هیوایان بڕیوه‌ته حیزبه سیاسییه‌کان که بتوانن کۆده‌نگییه‌ک بۆ به‌رگری له مافه‌کانی خه‌ڵکی کورد وه‌دیبێنن. رۆشن‌و بێ پاکانه ده‌بێ بڵێم بۆ سه‌رگرتنی وه‌ها ئه‌رکێکی مێژوویی کۆمه‌ڵه‌و حیزبی دێمۆکرات (بمانهه‌وێ‌و نه‌مانهه‌وێ) هیشتا ده‌وری سه‌ره‌کییان هه‌یه. زۆر رونیشه که نالێکی‌و کێشه سیاسیه‌کانی لایه‌نه‌کانی کۆمه‌ڵه‌و دێمۆکرات، بۆ وه‌رێخستنی دیالۆگێکی جیددی له‌و باره‌وه له‌مپه‌رێکی گه‌وره‌یه. ئه‌وه واقعیه‌تێکه که ده‌بێ بیبینین‌و بۆمان نییه خۆی لێ لابده‌ین. خۆگێلکردن له‌و راستییه نه‌ک هه‌ر به‌ر به دۆزینه‌وه‌ی رێکاری گونجاو ده‌گرێ، به‌ڵکوو ئاڵۆزی زۆرتر ده‌خاته ناو پێوه‌ندیه‌کان. به سه‌راحه‌ت بڵێم دروشمی پێکهێنانی به‌ره‌یه‌کی کوردستانی له ئێستاو کورت ماوه‌دا دوره له واقیعبینی یان ته‌نیا به مه‌به‌ستی له مل خۆکردنه‌وه دێته ئاراوه. بۆیه‌شه له ناو زۆربه‌ی حیزبه سیاسیه‌کاندا له‌و هه‌لومه‌رجی ئێستادا پێشوازی لێناکرێ. هی ئه‌وه نییه که که‌س دروستکردنی به‌ره به پیرۆز نه‌زانێت، به پێچه‌وانه ئه‌وه ئاواتی هه‌موانه‌و رێکاره‌کان نالێکن. واقیعبینی ده‌ڵێ ده‌بێ قۆناغی دیکه‌ی هاوکاری‌و هاوئاهه‌نگی بخولقێنین تا رێگا بۆ پێکهێنانی به‌ره خۆشبکرێ. ناتوانین سیاسه‌تی هه‌موو یان هیچ ره‌چاو بکه‌ین. پێویسته رێگای دیکه بدۆزینه‌وه‌و ئیمکانی دیکه بخه‌ینه گه‌ڕ تا سه‌هۆڵه‌کانی نێوان به‌شێک له حیزبه‌کان زیاتر بتوێنه‌وه‌و هه‌موان تامی هاوکاری بچێژن‌و ببینن به‌هێزترن له پێشوو تا متمانه‌کردن به یه‌کتر‌و کاری هاوبه‌ش زیاد بکات.
ئێمه له‌و بڕوایه‌داین که هاوکاری له جۆری مانگرتنه‌که‌ی ٢٣ گوڵانی ١٣٨٩ هەتاویی نمونه‌یه‌کی سه‌رکه‌وتوه‌و پێویسته له قۆناغی ئێستادا له‌و چه‌شنه ئەزمونه که‌ڵک وه‌ربگرین. ده‌زانین که ئه‌وکات جۆرێک له هاوئاهه‌نگی نێوان هه‌موو حیزبه‌کان چۆن بووه هۆی ئه‌وه که خه‌ڵک به‌ره‌وپیری بێن‌و کرده‌وه‌یه‌کی گه‌وره سه‌ر بگرێ‌و هه‌موانیش لێی رازی‌و پێی شاد بن. که‌وابوو له روانگه‌ی ئێمه‌وه سه‌ره‌تاییترین هه‌نگاوه‌کان کامانه‌ن؟
بۆ وڵامی ئه‌و پرسیاره به بڕوای من هه‌وه‌ڵین هه‌نگاو ئه‌وه‌یه که دیالۆگێکی سیاسی له‌وباره‌وه ده‌ست پێبکات. بۆ سه‌رگرتنی وه‌ها دیالۆگێک پێویسته هه‌موو لایه‌ک به ڕۆشنی بڵێن که بۆ سه‌ره‌تا چی بکه‌ین؟ هه‌ر لایه‌نێک راشکاوانه نه‌زه‌ری خۆی رابگه‌یه‌نێ‌و به ئه‌رکی خۆی بزانێ وڵامی ئه‌و پرسیاره بداته‌وه که هه‌وه‌ڵین هه‌نگاو به چی ده‌زانێ بۆ هاوکارییه‌کی سه‌ره‌تایی؟ له‌مپه‌ره‌کان به چی ده‌زانێ؟جیا له‌وه بۆ ئه‌م قۆناغه سیاسه‌تی بایکۆت له هیچ لایه‌نێکه‌وه ره‌چاو نه‌کرێ‌و ئاماده‌یی بۆ به‌شداریی له وه‌ها دیالۆگێکی ئاشکرا‌و به نوسراو ده‌رببڕدرێ. با هه‌موو لایه‌ک ئاماده بن بۆ وڵامی ئه‌رێی به بانگهێشتی خه‌ڵکانی بێلایه‌ن بۆ دیالۆگی راسته‌وخۆ به به‌شداریی هه‌موان بده‌نه‌وه. ئه‌گه‌ر لایه‌نگه‌لێک حازر به دیالۆگ‌و دانیشتنی دوو لایه‌نه نین، با دیالۆگ‌و دانیشتنی گشتیی ره‌ت نه‌که‌نه‌وه. هه‌وه‌ڵین پرسه‌کان له وه‌ها دیالۆگێکدا بۆ شیکردنه‌وه، باشتر وایه په‌یوه‌ست بێ به چۆنیه‌تی هاوهه‌ڵویستیمان به‌رانبه‌ر به کۆماری ئیسلامی‌و پێویستی یه‌کده‌نگی گه‌لی کورد بۆ ته‌رحی داواکاریه‌کانی له ئێستاو داهاتووی دوای کۆماری ئیسلامی. ئێمه تێده‌کۆشین له ده‌رفه‌تی دیکه‌دا نه‌زه‌ری خۆمان له‌و بوارانه‌دا ده‌رببڕین. له‌و ده‌رفه‌ته که‌ڵک وه‌رده‌گرم‌و ده‌ڵێم دوو فاکته‌ری دیکه، یه‌که‌م هاندان‌و که‌وتنه به‌ینی لایه‌ن‌و که‌سایه‌تی دیکه له به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان یان خه‌ڵکانی بێلایه‌ن له کوردستانی ئێران‌و دووهه‌م دانیشتن‌و کۆبوونه‌وه‌یه‌کی گشتیی کوردستانی(که له مێژه باس له پێویستیه‌که‌ی ده‌کرێ) ده‌توانن پاڵپێوه‌نه‌رێکی باش بن بۆ وه‌رێکه‌وتنی سه‌ره‌تایی.
