عەلی زیرەك
پێش لەوەی شتێك باس بكەم، دەمەوێ بە پرسیارێكەوە دەست بە شیكردنەوەی بابەتەكە بكەم.
چاكسازییەكاني كؤماري ئيسلامي كەی دەستی پێكرد و چۆن كۆتایی پێهات؟
لە پاش كۆتاییهاتنی شەڕی ئێران - عێراق كەسایەتییەكی مەترسیداری دووتوێی فایلە ئاشكراكانی كۆماری ئیسلامی وەكو سەرداری بنیاتنانەوە خۆی ناساند. ئەم كەسەش بە گوێرەی ریوایەتەكانی دووتوێی فایلە ئاشكراكراوەكانی رژێم لەم ساڵانەی رابردوودا كە ئەویان وەكو نوێنەری مەزنێتیخوازی و سیاسەتی ژیرانەی كۆماری ئیسلامی پێناسە دەكرد، بە تەنیا خۆی نەبوو كە شەرعییەتی بەو كردارانەدەدا و وەكو رازێكی تا ئێستاش هەڵگیراو ماوەتەوە. چونكا شوورای بكوژوببڕی نیزامی ئیسلامی كە بە نهێنی كارەكانی كۆماری ئیسلامی ئیدارە دەكەن و بە "شوورای رێبەری"ناسراون، تاكو ئێستاش بە نهێنی ماونەتەوە و چالاكییەكانی و كەسە پێكهێنەرەكانیشی بۆ خەڵكی نادیارن. بەڵام با ئەوە بزانرێ كە ئەمانەن تەنانەت بە خامنەیی و هەموو كەسەكانی سەرۆكایەتیی كۆماری ئیسلامی فرمان ئەدەن كە چی بكەن!
لەوانەیە سەیر بێت بەڵام باس لە بەشێك لە پلانەكانیان دەكەین.
رەفسەنجانی پاش كۆتاییهاتنی جەنگ، بە هەموو توانای خۆیەوە باسی لە چاكسازی و ئاوەدانكردنەوەی وڵات دەكرد و دەستی بە پەرەپێدانی تیجارەت و بازرگانی و راكێشانی رۆژئاوا بۆ ئێران كرد. و لە ناكاو ئەو سیاسەتەی بەجێهێشت كە كۆماری ئیسلامیی لە بەرچاوی رۆژئاوا دزێو كردبوو. ئیتر لەو كاتەدا بوو كە وڵاتانی ئورووپایی هەر كام بە شێوازێك دانەخۆرەی كۆماری ئیسلامی بوون.
لەبیرمە ئەوكات هەندێك لە وڵاتانی وەك ئاڵمان و فەرانسە و بریتانیا، نەوتی (8) دۆلارییان لە كۆماری ئیسلامی وەردەگرت، تەنیا لە پێناوی ئەوەیدا یارمەتیی ئێران بدەن، خۆی و دامودەزگاكانی بنیات بنێتەوە و كۆنسوولخانەكانی لەو وڵاتانەدا ئەكتیڤ بكات. لە راستیشدا كۆماری ئیسلامی مەبەستێكی تایبەت و گەورەی لەو باجدانانە هەبوو: بە پێویستی دەزانی، حەسێبی خۆی لەگەڵ رێبەرانی ئۆپۆزیسیۆنی دەرەوەی وڵاتدا یەكلایی بكاتەوە و ئەو كات كەسایەتییەكانی ناو گۆڕەپانەكەی كێشایە پای مێزی دانوستان و بەشێكی گەورەی لێ تیرۆر كردن كە یەكێك لەو سەركردانە، دوكتور قاسملووی هەمیشە زیندوو بوو... دواتریش و لە پاش چەند ساڵ دوكتور سەعیدی نەمریان لە بزووتنەوەكە ئەستاند. یانی قۆناغی یەكەمی چاكسازییەكانیان بە تیرۆری جودابیران و ئازادیخوازانەوە دەست پێكرد و ئورووپاش لێی بێدەنگەی كرد!؟
هەر ئەو باجدانەی یەكیەتیی ئورووپاش وایكرد كە چین و رووسیا بە شێوازێكی مافیایی، بێنە ناوەندی كڕین و فرۆشتنەكانی ئێرانەوەو شوێنپێیەكی مەزن بۆ خۆیان لە ئێراندا بدۆزنەوە.
ئێستا ئیتر ئامریكا و ئیسرائیل ببوون بە قوربانیی بەرژەوەندیخوازیی ئورووپا و هاودەنگەكانیان كە چین و رووسیا و وڵاتانی وەك كووباو... هتد بوون.ئورووپاش زۆر بە سانایی لە لایەن ئێرانەوە وەرگیراو پێشوازیی گەرمیان لێكرا.
لە هەمانكاتیشدا كۆماری ئیسلامی دەستی بە بازرگانیی مافیایی و ژێرزەمینی خۆی لەگەڵ رووسیادا كرد و دۆسیەی ناوكیی خۆی زیندوو كردەوە و كوورە ناوكییەكانی خۆی كە لە سەردەمی پاشایەتیدا و بەمەبەستی بەكارهێنانیان بۆ بەرهەمهێنانی وزە و كاروباری پزیشكی دروستكرابوو، بە تەكنۆلۆژیای رووسی نۆژەن كردەوە.
هەموو ئەم پلانانەش، تەنیا بە رەفسەنجانی و خامنەیی دانەدەرێژران و كەسانی ئێجگاری بەهێزی لە پشت بوو، كە لە ژێر چاودێریی "شوورای رێبەری"دا و بە سەرپەرشتیی "مەهدەوی كەنی" ئەندامی شوورا و بەرپرسی "ئەنجومەنی لێكۆڵینەوە ستراتێژیكەكانی كۆماری ئیسلامی" كە ناوەندێكی گەورە بوو، لە زانستگەی "ئیمام سادق"دا خەریكی پلاندانان بۆ ئەو شێوە جموجۆڵانە بوون كە لە قازانجی كۆماری ئیسلامیدا دەشكانەوە و باڵانسی كۆماری ئیسلامییان لە دنیادا رادەگرت. كە ئەتوانین ئەم دەورەیە بە چاخی زێڕینی بێ كێشە و كەموكووڕیی دەسەڵاتدارێتیكردن و خۆسەپاندنی كۆماری ئیسلامی ناوببەین.
لە دەورەی پاش شەری ئێران و عێراقەوە تا كاتی خاتەمی
هەر وەك ئاماژەمان پێیدا، دەورەی پاش شەڕی ئێران و عێراق دەورانی پتەوتركردنی دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامی بوو.
لەو كاتەوە كە ئاگربەست كرا و دواتریش خومەینی مرد و خامنەیی بوو بە رێبەر، ئیتر سەردەمێكی نوێ لە پێوەندییەكانی كۆماری ئیسلامی لەگەڵ دنیای دەرەوەدا شكڵی گرت. لەو پێوەندییانەشدا كە لەگەڵ دنیای رۆژئاوا دەیبەست، باجێكی زۆریان بە وڵاتان دەدا بۆ ئەوەی پاڵپشتییان لێبكەن و لە راستیشدا كۆماری ئیسلامی رواڵەتی دزێوە خۆی بە تەواوەت پیشان نەدابوو، ئەوانەی لەو دەسەڵاتە تێگەیشتبوون، كۆمەڵانی خەڵكی ئێران و كوردستان و ناوچە دوورە سەركوتكراوەكان بوون.
هەر ئەو سیاسەتەی كۆماری ئیسلامیش لەگەڵ دانی باج بە رۆژئاوایییەكاندا، گرتنەبەری رێوشوێنی توند بەرانبەر بەدوژمنانی كۆماری ئیسلامی و ئۆپۆزیسیۆنی دەرەوەی وڵات بوو. بۆ ئەم كارەش مەبەستێكی گەورەی هەبوو: كۆماری ئیسلامی دەیویست دەسەڵاتی خۆی بە شێوازێكی وەكو چین و كۆریای باكوور بسەپێنێ و پێش لەوەش پێوست بوو حەسێبی خۆی لەگەڵ ئۆپۆزیسیۆنی رۆشنگەر و ئاشكراكەری پیلانەكانیدا كە كۆماری ئیسلامی ئەوانی بە ئەتككەر و ئابڕووبەری خۆی دادەنا، یەكلابكاتەوە.
جددی كردنەوەی سیاسەتی چاكسازی لە كاتی خاتەمیدا و دەرهێنانی ئێران لە بەرەی مەترسیدارەوە بۆ بەرەی دیالۆگ پەسند
لە دوای تەواوبوونی قۆناغی لاوازكردنی ئۆپۆزیسیۆنی دەرەكی و سەركوتكردنی زۆربەی جودابیرانی ناوخۆی وڵات، كۆماری ئیسلامی پێویست بە كەسێكی دیكە بوو، لەگەڵ دنیای دەرەوە و ناوخۆش دانووستان بكات و سەرنجیان بۆ لای شێوازێكیتری بەڕێوەبەری لە دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامی رابكێشێ كە ئەویش هێنانەئارای كەسی تازە پێشنیاركراوی "ئەنجومەنی لێكۆڵینەوی ستراتێژیك" بوو،كە باسی لە دەسەڵاتی جودابیران و سیاسەتی كرانەوەی كۆماری ئیسلامی بۆ پێدانی مۆڵەتی زیاتر بە پەرەگرتنی ئازادییە مەدنییەكان و چاكسازی لە سیستەمدا بوو.
لە راستیدا دەبوا هەر لە سەرەتای دەستپێكی چاكسازییەكانەوە خەڵكی ئێمە گومانی خۆی بخستبایەتەسەر ئەوشێوازە لە سیاسەتكردنی كۆماری ئیسلامی و بەداخەوە رۆژئاواش فریوی ئەو شێوازە لە گوتاری دەورەیی كۆماری ئیسلامی خوارد.
بە ناوی وتووێژی ژیارەكانەوە، خۆیان لە بایكۆتەكانی رۆژئاوا دەربازكرد. بە ناوی ژیاریبوونی گوتاری ئیسلامییانەی كۆماری ئیسلامییەوە، خۆیان لە كەوتنە ناو بازنەی "فەندەمێنتالیزمی دەوڵەتی و نێودەوڵەتی" دەرهاویشت. ئەمەش وایكرد رۆژئاوا ماوەیەك لە ناو بازنەی فریوی كۆماری ئیسلامیدا بسووڕێنەوە و كۆماری ئیسلامیش پەرە بە سیاسەتی تێكدەرانەی خۆی بدات و دۆسیەی چەكە ناوكی و چەكە كۆكوژەكانی خۆی زیاتر پەرەپێبدات.
لەگەڵ ئەوەشدا زۆرینەی هەرە زۆری پتانسییەلی ئازادیخوازی و شۆڕشگێڕیی وڵات بۆ لای خۆیان رابكێشن و شەقێكی گەورەش لە دڵی ئۆپۆزیسیۆندا دروست بكەن، كە دواتر و جەرەیانی هاتنی "مووسەوی و كەڕوبی و سەوزەكان"دا بە تەواوی بیانناسنەوە و بیانخنكێنن.
سەوزەكان و سیاسەتی دەرخستنی هەموو پتانسییەلی شۆڕشگێڕیی ناوەند و تاقیكارییەكی گەورەی هێزەكانی ئێران بۆ كاتی راپەڕینەمەزنەكە!
"بزووتنەوەی سەوز" جۆرە تێكەڵكردنێكی سیاسییانەی دەستی رژێم و هێزە ئۆپۆزیسۆنە خۆڕسكەكانی ناوخۆی كۆمەڵگا بوو، كە لە سیاسەت تەنیا بە شێوەی نووسراو تێدەگەیشتن.
یانی هێزی ئەكتیڤی كۆمەڵگا و ئەوانەی لە ناوخۆدا و بە تایبەت لە ناوەنددا بە شێوازێك بەرانبەر بە كۆماری ئیسلامی و سیاسەتەكانی نەیار بوون، رێككەوتنێكیان لەگەڵ هێزەشاراوەكانی ناوخۆو پتانسییەلی رژێم بۆ كاتی تەنگانە، واتە "مووسەوی" و "كەڕوبی" و دەیان كەسی پەردەپۆشكراو كە لە داهاتوودا دەڕازێنەوە، مۆر كرد. هەر ئەوەش بوو، بە كشاندنەوەی رێبەرانی سەوز، بارێكی نائاسایی رووی لە وڵات كرد و بە سەدان گەنجی راپەڕیوی ناشارەزای سیاسەت كەوتنەبەر دەستدرێژی و ئەشكنجەو سزای قورس و بۆ كاتێكی دیكە، خولیاكانیان چاڵ نرا.
نزیكبوونەوەی راپەڕینە مەزنەكە بە دوو شێواز:
لەدوای هەستانەوە گەورەكەی وڵاتانی عەرەبی و باكووری ئافریقا، پێشبینی ئەوەش دەكرێ بەزووترین كات و لەوانەیە بەهارێكیتر، ئێرانیش بەرەوڕووی ناڕەزایەتییەكی توند ببێتەوە. ئەم راپەڕین و نارەزایەتییەش بۆی هەە بە شێوازێكی دیكەی بێجگە لە میسر و توونس بێت و لەوانەیە وەكو لیبیا، ئێرانیش بە ئۆپۆزیسیۆن و چەكی ناتۆ بڕووخێ.
1- راپەڕینی مەزنی نێوخۆیی:
بەهاری داهاتوو و هەر لەنەورۆزدا پێشبینی دەكەم رووداوی گەورەی هەژێنەر بەڕێوە بێت. یانی لە دوای تێپەڕبوونی هەشت بەهار بەسەر لێدانەكەی عێراقی بەعسیدا، بەهارێكیش بۆ لێدان و راپەڕین لە دژی سیاسەتی تێكدەرانەی ئێران تەرخان بكرێت و لەوانەیە تەمەنی دەسەڵاتی ئیسلامیی ئێران و بە گشتیش جوغرافیای بەزۆر دروستكراوی ئەم وڵاتە چەند نەتەوە و فرەپێكهاتەیە بە كۆتایی بگات.
2- راپەڕینی جیهانی لە دژی سیاسەتەكانی كۆماری ئیسلامی
ئێران خەریكی درێژەپێدانی سیاسەتەكانی كۆریای باكوورە و ئاوا بڕواتە پێشەوە، دەبێتە مایەی كێشە و ئاڵۆزی جیهانی. چونكا بە هیچ شێوازێك لەگەڵ پاراستنی یاسا و رێسا جیهانییەكان و پەیڕەوكردنی یاساكانی پاراستنی مافەكانی مرۆڤدا نییە وئەمەش لەم هەزارە نوێیەدا گرفتێكی گەورەیە.
هەوڵەكانی ئەمدواییانەی ئێرانیش بۆ بەدەستهێنانی چەكی كۆكوژ و ناوكی دڵە{شاوكێ و گومانی خستووەتە دڵی زلهێزەكانی دنیاوە و زۆرجار پێشبینیی شەڕێكی گەورەشیان بۆ ئێرانێكی خاوەن چەكی ناوكی لەگەڵ ئیسڕائیل و رۆژئاوادا كردووە. كە هەمووی ئەمانە پەیامێكی باشیان بۆ ژیان و ئاوەدانیی جیهانی و پەیڕەوكردنی سیاسەتی ئاشتییانە لە ناوچەكەدا نییە. ئەمەیە هەم ئێران و هەم خەڵك و هەم رۆژئاواشی نیگەران كردووە و گرتنەبەری سیاسەت توندئاژۆخوازانەی ئیسلامیش لە لایەن ئێرانەوە هیچ رێگاچارەیەكی شارستانییانەی لەبەردەم رای گشتیی جیهانیدا نەهێشتووەتەوە مەگەر لێدان و لەسەر كار لابردنیان نەبێت.
هەڵبژاردنەكان و نۆژەنكردنەوەی پارلمان یان كۆتایی دێمۆكراسیی دەسكردی ئیسلامی؟
لە هەڵبژاردنەكانی ئێران نزیك دەبینەوە و دیسانەوە رژێمی ئێران دەیەوەێ مانۆڕی شەرعییەت وەرگرتنی خۆی بە ملكەچكردنی كۆمەڵانی خەڵكی ئێران دووپات بكاتەوە و سیاسەت و دەسەڵاتی خۆی بەسەر كۆمەڵگای جیهانیدا بسەپێنێ.بەڵام ئەمجارەیان زۆر بە شێوەیەكی پیلان بۆداڕێژراوو لە هەمانكاتیشدا ئاشكرا دەیەوێ، وا نیشان بدات، هیچ كۆڵەیەكی رژێمەكەی نەلەرزیوە و كۆماری ئیسلامی زیاتر لە جاران ئامادەیی ئەوەی تێدا، سیاسەتی وەڵامدەرانەی بۆ خەڵك پێبێت و هێزەكانی لایەنگری خۆیشی بناسێت كە تا چەند دەتوانێ حەسێب لەسەر هێزی سەربازی بكات. یانی ئێران وای داناوە كە زۆرینەی ئەوانەی دێنە سەر سندووقەكانی دەنگدان، سەربازی شەڕكەری ئیمامی زەمان بن. بەڵام لە غیابی دێمۆكراسیدا و لە نەمانی متمانەش بە سیستەمی كۆماری ئیسلامیدا ئەگەری ئەوە هەیە ئیمام زەمان و سەربازەكانیشی بەسەر كۆماری ئیسلامیدا بڕووخێن و پاڵپشتی لێنەكەن!
پاكسازیی ناخۆیییەكان و یەكدەستكردنی كۆمەڵگا
بە بۆنەی داگیركردنی باڵیۆزخانەی بەریتانیاوە ئەم بابەتە درێژە پێدەدەم.
كاتێك باڵیۆزخانەی ئامریكایان لە ساڵانی سەرەتای شۆڕشی گەلانی ئێرانەوە داگیركرد و بە هێلانەی جاسووسیی ئامریكا ناویان برد، كۆماری ئیسلامی بە گوتارێكەوە كە لە ژێر كاریگەریی سیاسەتی كۆمۆنیستەكاندا بوو و بە راستی وەكو مێروو لە ناوەندی رۆشنبیری و كۆمەڵگای ئێرانیدا جمەیان دەهات، كارێكی یەكلاییكەرەوەی بەرانبەر بە رۆژئاوا بە ئەنجام گەیاند.هەر ئەو كاتە مەبەستی ئێران لە داگیركردنی باڵیۆزخانەی ئامریكا، دەركردنی رۆژئاوا لە خاكی ئێران بوو. هەر ئەو دەستدرێژییەش سەرەتای یەكلاییكردنەوەیەكی مەزن بوو، كە وڵاتانی رۆژئاوا بەداخەوە بە هۆی قازانجی ئابووریی خۆیانەوە كە یەكێك لەو وڵاتانەش بەریتانیا بوو، ئەو پێشێلكاری و دەستدرێژیەی كۆماری ئیسلامییان لەبەرچاو نەگرت و تەنانەت لە هەندێك لە قۆناغەكانی دەسەڵاتی كۆماری ئیسلامیدا – وەك كاتی تۆنی بلێر- هێندە لە دەسەڵات نزیكەوە ببوون، بە تانةو تةشةرةوة پێیان دەگوتن: ئایەتوڵڵا بلێر و...
ئەو كاتەی پێویست بوو، گەلانی ئێران ئازار نەكێشن و لە ئەشكنجەخانەكانی كۆماری ئیسلامیدا دەنگیان بە زۆر پێ نەگۆڕن و نەیانخنكێنن، یەكیەتیی ئورووپا و وڵاتانی دێمۆكراتیكی دیكەش، خەریكی دانوستان و گرتنەبەری سیاسەتێكی نەرم بەرانبەر بە ئێران بوون، كەچی ئێستا بە پەلە دەیانەوێ باڵیۆزەكانیان بكێشنەوەو گەمارۆی خەڵك كوژی زیاتر بەسەر ئێراندا بسەپێنن كە هیچ شتێكی بێجگە لە ناچار كردنی زیاتری خەڵكی ئێران بۆ ملكەچ بوونیان سەبارەت بە سیاسەتی یارانەیی ئەحمەدینژاد لێ سەوز نابێت و دەسەڵات بە سانایی درێژە بە كاروبار و دژایەتیكردنی ئامانجەكانی گەلانی ئێران دەدات و لەگەڵ دوو نەحوسەتی مەزنی هاریكاری خۆی واتە: چین و رووسیا بەردەوام دەبێت و بە تەكنۆلۆژیای دڵخوازی خۆیشی دەگات.
لە راستیدا یەكیەتیی ئورووپا و ئامریكا پێش لەوەی بریاری كشانەوەی باڵیۆزەكانیان لە خاكی ئێران بدەن، دەبێ گەمارۆكانیان بۆ سەر چین و رووسیا و ئەو وڵاتانە زیاتر بكەن كە نایانەوێ ملكەچی بریارنامە نێودەوڵەتییەكان بن و سزای گەورەش بەسەر چین و رووسیەدا بسەپێنن، چونكا سێ دەیەیە ئێران بە پاڵپشتیی ئەوان بەرهەڵستیی كۆمەڵگای جیهانی دەكات.
ئةنجام:
ئێران هەمیشە لەهەوڵی كەمكردنەوەی رۆڵی رۆژئاوا لەناوچەكەدا بووە و بۆ ئەوەش زیاتر بتوانێ سیاسەتەكانی كاریگەرتر بكات، هەوڵی خنكاندنی بزووتنەوە ئازادیخوازانەكانی نەك ناوخۆ و ئۆپۆزیسیۆنی خۆی، بەڵكو هەموو ئەو ئۆپۆزیسیۆنانەی ناوچەكەش داوە، كە بە چەشنێك لە سیاسەتدا لە رۆژئاوا و لە دێمۆكراسیەوە نزیكن.
بۆ نموونە لەگەڵ هەموو دژایەتییەكیدا لەگەڵ توركیا و عێراق، هەوڵی سەركوتی ئۆپۆزیسیۆنە رەسەنە مرۆڤدۆست و ئازادیخوازانەكانی ئەوانی داوە و خۆی هاتووە و ئۆپۆزیسیۆن سازی بۆ كردوون.
نموونەكانی پەرەپێدانی سیاسەتی ئیسلامییانە لە توركیا و گولەنیسم و یارمەتییەكانی ئێران بۆ جیهادییەكان لە عێراق و سەدرییەكان و لە ناوچەكانی دیكەش حەماس و جیهادی لوبنانی وشیعە حسسییەكانی یەمەن و بەحرەین و...هتد ن.یانی ئێرانیش دەیەوێ ئاراستەی سیاسەتی ناوچەكە لە قازانجی ئەودا بڕوات و هەمیشەش بە پێچەوانەی رەوتە جیهانییەكەی مەلەی كردووە. بۆیە پێشبینی دەكرێ، حەسێبی وڵاتێكی وەك ئەفغانستانی سەردەمی تالبانی بۆ بكرێت و گوڕانێكی گەورەش بە شەقكردنی ئێران و دانەوەی مافەكان بە كاراكتەرە خنكاوەكانی ناوبازنەی مێژوویی ئێران، لەسەر نەخشەی جوغرافیای خۆرهەڵاتی ناویندا روو بدات و خەڵكی ناوچەكەش لە چاكسازییە نێگاتیڤەكانی ئێرانی-ئیسلامی رزگار ببن و كێشەی دێرینی كورد و ئیسڕائیل- فەلەستین بەرەو ئاراستەیەكی باش بڕوات.
