پڕۆسەی ئاشتی (ئیمڕاڵی - ئەنكەرە) لەپێناو خەڵاتی ئاشتی نۆبڵ

ئەنوەر حوسێن

^1-
^{سەرلەنوێ پرسی پڕۆسەی ئاشتی نێوان توركیا و پەكەكە لەلایەن ئاردۆگان و دەوڵەت باخچەلی وەكو بابەتێكی جێی بایەخ، زۆر بڵاوبوەوە، بۆتە هەواڵێكی گرنگ.}
^{لە دروستبونی پەكەكە لە (27/11/1978) و سازدانی یەكەمین كۆنگرەى لە (15-25/9/1980) گرێدا.}

^{یەكەم چالاكی سەربازیشی لە (15/8/1984) لەژێر ناوی (HRK- هێزەكانی ڕزگاری كوردستان) بۆسەر قەرەقولەكانی توركیا ئەنجامدا.}
^{بەمشێوەیە (46) ساڵە شەڕێكی خوێناوی لە نێوان كورد و توركیا بەڕێوەدەچێت كە زیاتر لە (60.000) كەس بونەتە قوربانی.}

^{- ئاتاتورك وتبوی: "كوردەكان توركی شاخاوین".}
^{- دكتۆرێك لە ئەستنبوڵ پێی وتم؛ من و هاوسەرەكەم لە ژوری نوستنەكەی خۆمان نەماندەوێرا بە زمانی كوردی قسە بكەین.}
^{- زیندانیانی سیاسی كورد، ناچار دەكران پیسایی خۆیان بخۆن.}
^{- كوردەكانیان دەكردە ناو ئەشكەوتێك، دواتر دەمی ئەشكەوتەكەیان ئاگر دەدا و كوردەكان دەبونە قەرەبروت.}

^{- توركەكان لە ئەستنبوڵ، لەگەڵ تاكسیە كوردەكان سوار نەدەبون، دەیانوت گڵاون}
^{سەردەمی تازەش، ئاردۆگان وتی:}
^{من ئەو كوردەم خۆشدەوێت كە لە گۆڕستانە و مردوە؟}
^{دژی دەوڵەتی كوردیم، گەر لەسەر مانگیش دروست بێت.}
^{ئەحمەد كایا، یەڵماز گۆنای، عیسمەت شەریف وانلى–یان شاربەدەركرد لەسەر بە كوردی قسەكردن.}
^{پرسیارێكی سادە؟}
^{لەگەڵ ئەم سیاسەتە، ئەم دەوڵەتە، ئەم گەلە، ئەم بۆچونانە، لەگەڵ ئەم سوكایەتیپێكردنە، دەبو كورد چی بكات، دەبێ چی بكات؟ جگە لەوەش هەمیشە و هەموكات دەستی بۆ ئاشتی درێژ كردوە.}

^{2 -}
^{لە كۆتایی ساڵی (1991) توركت ئۆزال، سەرۆكی توركیا، نامە و فلاش بەمەبەستی دانوستان دەنێرێت بۆ پەكەكە و مام جەلال ڕێگا دەدات بە تەلەفزیۆنی كوردی و زمانی ڕەسمی دایك.}

^{لە (20/3/1993) پەكەكە ئاگربەستی ڕاگەیاند، بەڵام لە (17/4/1993) ئۆزال لە ڕوداوێكی گوماناویدا كوژرا، لە (24/5/1993)، شەمدین ساكیك، ئەندامی كۆنسەی سەرۆكایەتی پەكەكە- (ARK)، (33) سەربازی بێ چەك، كە بە مۆڵەت دەگەڕانەوە بۆ ماڵەوە، (5) هاوڵاتی سڤيلی لەناو پاسێكدا كوشت.}

^{لە مانگی مایسی (1993)، سلێمان دیمرێل دەبێتە سەرۆككۆمار و پڕۆسەی ئاشتی بەتەواوی كۆتایی پێدێت.}

^{3 -}
^{لەژێر فشاری توركیا و ئەمریكا، سوریا لە ئۆكتۆبەری (1998) ئۆجەلانی لە وڵاتەكەی دەركرد و لە (15/2/1999) ئۆجەلان لە كینیا دەستگیركرا و بۆڵندا ئەجەوید كۆتایهاتنی پەكەكە و تیرۆری ڕاگەياند، توركیای پێ وابو پەكەكە كۆتایهاتوە.}

^{4 -}
^{لەگەڵ سەرهەڵدانی ڕوداوەكانی بەهاری عەرەبی لە ساڵی (2011)، پەكەكە، هێزەكانی خۆی ناردە ڕۆژئاوای كوردستان و سێ كانتۆی (جەزیرە، عەفرین، كۆبانێ)ى ڕاگەیاند.}
^{بەم بارودۆخە تازەیە، توركیا زۆرتر توڕە بو، زانی كە پەكەكەی لەناو نەبردوە، لەوكاتەوە تا ئێستا ڕۆژئاواى كوردستان لەژێر هەژمونى ئەمريكادا وەكو ديفاكتۆ خۆى پاراستوە و توركياش جگە لە داگيركارى لە هەرێمى عەفرين، ڕۆژانە بۆردومانى دەكات، بەڵام پەكەكە وەكو قەنديلى دوەم، سەيرى ڕۆژئاواى كوردستان دەكات، بەیەك نرخ داكۆكی لە شاخەكانی قەندیل و شارەكانی ڕۆژئاوا دەكات.}

^{5 -}
^{لە (10/8/2010) پەكەكە سەرلەنوێ ئاگربەستی ڕاگەیاند، كە بڕیاربو تا (12/6/2011) بەردەوام بێت، بەڵام (2/3/2011) كۆتایپێهێنا و پارتی (BDP) لە توركیا (36) كورسی هێنا.}

^{6 -}
^{لە (2013) گەڕێكی تری دانوستان بە ناوبژیوانی بەریتانییەكان لە ئۆسلۆ دەستیپێكرد، بەڵام ئاكامێكی نەبو.}

^{7 -}
^{ڕۆژی (23/6/2019) نێچيرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، سەردانی توركیای كرد، ئاردۆگان داوایكرد، گەڕێكی تری دانوستانەكان لەگەڵ پەكەكە دەست پێ بكەنەوە.}
^{بارزانی پەیامەكە دەنێرێت بۆ قەندیل، جەمیل بایك لە تەموزی (2019) لە ڕۆژنامەی واشنتۆن پۆست وتارێكی نوسى وەڵامی توركیای دایەوە، كە ئامادەین و دانوستكاری ئێمە ئۆجەلانە لە ئیمراڵی.}

^{جەمیل بایك پێشتر، ئەوەشی وت لە (11/9/2014) ئەمریكا داوای دانوستانی كردوە وتومانە بچنە ئيمراڵى، وابڕیار بو ڕۆژی (17/7/2019) نوێنەرەكەی بارزانی بچێەوە قەندیل لەگەڵ بایك كۆبێتەوە، بەڵام ئەو ڕۆژە لە كافتریای (هۆقەباز) لە هەولێر، كارمەندێكی كونسوڵی توركیا بە دەستێكی نادیار كوژرا.}

^{دیسان ئەمجارەش پرۆسەكە تێكچو.}

^{8 -}

^{پاش دەساڵ لە پەككەوتنی پڕۆسەی ئاشتی لە ناوەڕاستی (10/2024) لەسەر داوای توركیا، جارێكی تر پڕۆسەكە زیندوكراوەتەوە، تەنانەت باخچەلی وتی؛ با ئۆجەلان بێتە پەرلەمانی توركیا و قسە بكات.}
^{لە دواین ڕۆژەكانی مانگی ئەیلولی ئەمساڵیشدا (2024)، لەسەردانی نێچیرڤان بارزانی بۆ ئەنكەرە، ئاردۆگان ئەو مەسجەی پێ دا، كە جارێكی تر ڕۆڵی خۆی بگێڕێت لە پڕۆسەی ئاشتیدا.}
^{بەڵام ڕۆژی (23/10/2024) دو گەریلای پەكەكە لە ئەنكەرە پەلاماری دامەزراوەی پیشەسازی سەربازی توركیایاندا و چەند كەس كوژران و دواتر پەكەكەش بەرپرسیارێتی خۆی لە كردەوەكە ڕاگەياند.}

^{9 -}
^{فاكتەرەكانى پشت پڕۆسەى ئاشتى چین:}
^{یەكەم: پەلامار و شەڕەكانی (7)ی ئۆكتۆبەری (2023)ی نێوان حەماس و ئیسرائیل لە دواتر كوشتنی چەندین بەرپرسی پلە باڵای حەماس و حیزبوڵڵا و پەلاماردانی باشوری لوبنان لە حوزەیرانی (2024)}
^{فراوانبونی شەڕەكە و پەلاماردانی شەوی (26/10/2024) ئیسرائیل بۆسەر دامەزراوە سەربازییەكانی ئێران لە (تاران، ئیلام و خوزستان)}
^{پرسێكە، كە توركیا نیگەرانە لە دەرئەنجامەكانی و ئاڵوگۆڕی خێرا لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، پێيوايە لەناو ئەو ئاڵوگۆڕانەدا كورد بەگشتى و كوردەكانى باكور و ڕۆژئاوا پێگە و جێگەى زۆرتر پەيدا دەكەن.}
^{دوەم: هاوپەیمانی نێوان (دەم پارتی و جەهەپە) لە هەڵبژاردنەكانى شارەوانییەكانی توركیا لە (2023) و سەركەوتنی جەهەپە لە ئەنكەرە و ئەستنبوڵ، ترسی لای ئەكەپە و ئاردۆگان دروستكردوە، كە ڕەنگە جەهەپە و ئۆزگول ئۆزال، پرسەكە بقۆزنەوە لەسەر دەستی ئەوان پرسی ئاشتی جێبەجێ بكرێت.}
^{سێیەم: پاش كۆتایهاتنی دەسەڵاتی ئاردۆگان لە ساڵی (2028) دەیەوێت دەستكاری دەستور بكات بۆ مانەوەی بۆ خولێكی تر، ئەمەش بەبێ دەنگی كورد، كارێكی قورسە.}
^{چوارەم: ترس و نیگەرانی توركیا، لە هەڵكردنی چرای سەوزی واشتنتۆن و تەل ئەڤیڤ بۆ بەڕەسمی ناسینی ڕۆژئاوای كوردستان وەكو دەوڵەت بە خاتری پارچە پارچەكردنی سوریا يان فیدراڵی توركیاى نیگەرانكردوە.}
^{پێنجەم: تێگەیشتنی توركیا لەوەی لە كۆتایهاتنی پەكەكە بە شەڕ ئاكامێكی نییە، زياتر لە چل ساڵە ئەم ڕێگایە بێ ئاكام ماوەتەوە، بە خەرجی ساڵانەی (8) ملیار دۆلار.}
^{شەشەم: ترس و نیگەرانی توركیا لەوەی لە هەر ئەگەرێكی ئاڵوگۆڕ كە بەسەر ئێراندا دێت لە شێوەی ڕوداوەكانی بەهاری عەرەبی، پەكەكە وەكو ڕۆژئاوا لەڕێگەی پەژاكەوە شوێن و پێگەی زۆرتر داگیر بكات، كە توركيا تواناى پەلاماردانیشی نابێت.}
^{حەوتەم: ڕێگەی گەشەپێدان، كە توركیا و عێراق دەیانەوێت كەنداوی فارس لە ڕێگای بەندەرى فاوەوە، توركیا و ئەوروپا ببەستنەوە، بە خەرجی (17) ملیار دۆلار كە سودمەندترین وڵات توركیا دەبێت و ئاڵوگۆڕی بازرگانی نزیكەی (50) ملیار دۆلاری ساڵانەیە.}
^{ئەنكەرە دەیەوێت ئەم هەلە لە دەست نەدان، بەڵام كارەكە لەژێر هەڕەشەی پەكەكەش دایە، بەتایبەتی لەناوچەی گارا.}
^{هەشتەم: توركیا نایەوێت ئۆجەلان لە تەمەنی (73) ساڵیدا لە زیندان بمرێت وەكو سيمبوڵ دەركەوێت و ڕەنگە ئاردۆگان چاوی لەوەش بێت، مێژوی كۆتایی خۆی بە وەرگرتنی خەڵاتی نۆبڵ كۆتایی پێ بێنێت.}

^{10 -}
^{پرسی پڕۆسەی ئاشتی نێوان قەندیل و ئیمراڵی- ئەنكەرە بە ئاگاداری بەريتانییەكان بەڕێوە دەچێت.}
^{لەگەڵ نەرويژييەكان، كە هەنگاوێكی گرنگە.}
^{بەڵام ڕون نییە، دەست و پەنجەی ئەمریكیەكان لەم پرسەدا چییە و چۆن بیر دەكەنەوە، كە زۆر گرنگە.}
^{چونكە ئەمریكی و بەريتانییەكان، نەرویژییەكان سێ كارەكتەرن، كە ڕۆڵی گەورە دەگێڕن و ئەزمونی زۆریشیان هەیە.}
^{- ساڵی (1993) كۆتاییان بە ململانێی خوێناوی سپی و ڕەشپێستەكانی ئەفریقای باشور هێنا.}
^{ئاشتی نێوان نیڵسۆن ماندێلا و دیكلێرك جێبەجێی كرا بە پێدانی خەڵاتی نۆبڵ.}
^{- ساڵی (1994) مێژوی خوێناوی نێوان ئیسرائیل و فەڵەستینەكان لەنێوان یاسر عرفات شمعون پێرێز و ئیسحاق رابین، وەرگرتنی خەڵاتی نۆبڵ كۆتايی پێهێنا.}
^{- ساڵی (2016) ئەو شەڕەی ساڵی (1964) لەنێوان حكومەتی كۆڵۆمبیا و فارك كۆتای پێهێنات لەنێوان تیملۆن خێمنز و خوان مانوێل سانتۆس، وەرگرتنی خەڵاتی نۆبڵ كۆتایپێهات.}

^{11 -}
^{توركیا دەبێت چی بكات؟}
^{- هێرش و پەلاماردانی سەربازی و هێرشی درۆنى بۆسەر قەندیل و باشوری ڕۆژئاوای كوردستان ڕابگرێت.}
^{-ئۆجەلان لە ئیمراڵی بگوازێتەوە بۆ ماڵێكی ئەمنی.}
^{-دەستور دەستكاری بكرێت، كە كورد گەلێكی ڕەسەنى توركیایە.}
^{- (14000) زیندانی كەجەدە كەلە زیندانەكانی توركیان ئازاد بكرێت.}
^{- سەڵاحەدین دەمیرتاش و گوڵشەن كاتناك و گیراوەكان ئازاد بكرێن.}
^{- پرسی قیوم لاببات لەسەر شارەوانییەكانی باكوری كوردستان.}
^{- لێبوردنێكی گشتی بۆ زیندانیانی سیاسی دەربكات.}
^{- لێبوردنی گشتی بۆ ئەو (114)ە ئەندامی پەكەكە دەربكات كە خستوتنە لیستی تیرۆرەوە.}

^{12 -}
^{پەكەكە چی بكات؟}
^{- بە ڕەسمی و بە عەلەنى ڕايبگەیەنێت كە ماوەى شەش مانگ پڕۆسەى خەباتی چەكداری ڕابگرێت.}
^{- پابەند بن بە قسە و لێدوانەكانی ئۆجەلان.}
^{- وەفدێكی قەندیل و وەفدێكی ئامەد بۆ دانوستان ئامادە بكات.}
^{- ئەو كێشە و گرفتانەی لە باشوری كوردستان، بەتایبەتی لە بادینان لەگەڵ پارتی دروستبوە، نیەت باشی نیشانبدات.}

^13-
^{گرفتەكان چین؟}
^{- ئێران نیگەرانە لەو ڕێككەوتنە، ڕەنگە گرفتی بۆ دروستبكات.}
^{- باڵى ڕادیكاڵ و چەپى ناو پەكەكە ڕەنگە پابەند نەبێت بەم ڕێككەوتنەوە.}
^{- ڕوسیا بەرچاوى ڕون نییە، ڕەنگە خۆشحاڵ نەبێت.}

^{14 -}
^{باشترین و عەقڵانەترین كار توركیا بیكات، ئەم پرسی بگەیەنێتە ئاكام و ئاردۆگان و ئۆجەلان هاوشێوەی سەركردەكانی پێش خۆیان ببنە خاوەنی خەڵاتی ئاشتی نۆبڵ.}

^{15 -}
^{سەرەڕای هەمو ئەو بۆچونانە بە پلەی یەكەم سەركەوتنی پڕۆسەكە لە ئەستۆی توركیا دایە، ئینسان زۆریش هەست بە دڵنیایی ناكات لە باخچەلی و ئاردۆگان، وا بە گەرمی هاتونەتە سەر خەت.}
^{بەهەرحاڵ، نیەت باشی باشترە لە پەی بردنی خراپە بە كارەكە.}
^{بەڵام، دەبێ جەمیل بایك و سەركردەكانی نەبن بە داو و تەڵەی ئەم بانگەشەیەی دەكرێت.}
^{بەڵام دەكرێت چاوەڕێ بین، ئاخۆ توركیا عەوداڵی ئاشتییە یان تاكتیك؟}

^{لێپرسراوی دەزگای ئایدیا بۆ فكر و لێكۆڵینەوە}

14/11/2024

چاوپێکەوتن

خه‌باتی چه‌کداریی، ڕێبازێکی باونه‌ماو و شکستی بەردەوام

بۆچی دەسەڵاتی تورکیا دەخوازێت پرۆسەی ئاشتی دەست پێبکاتەوە؟

پڕۆسەی ئاشتی (ئیمڕاڵی - ئەنكەرە) لەپێناو خەڵاتی ئاشتی نۆبڵ

باخچەلی، بەڕاست تۆ کوردت خۆش دەوێ؟

تێگەیشتن لە ئێران و ئیسرائیل

فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

خه‌باتی چه‌کداریی، ڕێبازێکی باونه‌ماو و شکستی بەردەوام

بۆچی دەسەڵاتی تورکیا دەخوازێت پرۆسەی ئاشتی دەست پێبکاتەوە؟

پڕۆسەی ئاشتی (ئیمڕاڵی - ئەنكەرە) لەپێناو خەڵاتی ئاشتی نۆبڵ

باخچەلی، بەڕاست تۆ کوردت خۆش دەوێ؟

تێگەیشتن لە ئێران و ئیسرائیل

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

پڕۆسەی ئاشتی (ئیمڕاڵی - ئەنكەرە) لەپێناو خەڵاتی ئاشتی نۆبڵ

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان

بەیاننامە و ڕاگه‌یه‌ندراوه‌کان

بەڵگەنامەکان

WWW.KOMARIXWAZ.COM