فه‌رهه‌نگ‌ و هونه‌ر

2024-11-15-02-43-47 ڕابردوو بەردەوام گرووپگەلێک هەبوون لە کوردستان کە بەشێوەیەک لە شێوەکان پەیڕەویان لە خەباتی چەکداریی کردووە وەک ڕێبازێک بۆ گەیشتن بە مافەکانی کوردستانییان. بەڵام هەر...
2024-11-15-02-37-43ناودەبرێت، بۆ کوردەکانیش هێشتا بابەتێکە کە جێی گومان و پرسیارە؟، بەوپێیەی هەموان سیناریۆکانی پرۆسەی ئاشتی و چارەسەریان لەساڵی ٢٠١٢ بۆ ٢٠١٥ لەپێش چاوە، کەچۆن ئەو...
2024-11-15-02-31-50ئەشكەوتەكەیان ئاگر دەدا و كوردەكان دەبونە قەرەبروت. - توركەكان لە ئەستنبوڵ، لەگەڵ تاكسیە كوردەكان سوار نەدەبون، دەیانوت گڵاونسەردەمی تازەش، ئاردۆگان وتی:من ئەو كوردەم خۆشدەوێت كە لە...
2024-10-30-17-57-54شەفەق....تد) کە جوان بیر دەکەنەوە و لەگەڵ برایەتی گەلانن. دەوڵەت باخچەلی کە ئەو قسەیە دەکات لە بیری چووە کە ئەو سەرۆکی پارتێکی نەژادپەرستە، ساڵانی شەستەکان کاتێک...
2024-10-30-15-49-01محمد الماغوط دەنوسێت: من الغباء أن أدافع عن وطن لا أملك فيه بيتاً. گەمژەییە بەرگریی لە نیشتمانێک بکەم کە ماڵێکم نیە تیایدا. نەبونی چەمکی دەوڵەت لە...

په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ

گه‌ڕان

 

(خوەنینێگ لە ئەفسانەیل و مەتەڵەیل کوردی ئیلامی لە ڕەوانگاێ گریماس)

دوکتور عەلی حەسەن سوهرابنژاد/ ئوستاد زانستگاێ پەیام نوور ئیلام

ئەدەبیات زوانی(شفاهی)، بەشێگ یە فولکلور و میرات سنەتایل چیروکی و ناچیروک پێشینیان ئیمەن. ئیلامیەیل، بەشێ ژە کوردن و وە شارستانیەت کوانە و گەنج گران لە فەرهەنگ دەژ زوانی(زوان دەس ناخواردگ) خوەێان، خاوەن ئەفسانە و مەتەڵەیل قەدیمەێگن و چەنێگە کەتێەسە وەر چاو موحققەیل و پێجورەیل بەش فولکلور. فرە لە ڕەخنەیل ئمڕوو، بنچینەێان ئستراکچراڵە. ئستراکچرالیستەیل، هە لە شوون یە بۆنە تا وە مێەت ئستراکچر، مەتەڵەیل بخوەنن و بگەردن.

مەبەست ئیمە لەێ جورینە(گەڕانە)؛ هۆردەو بۆن لە سەر مەتەڵەیل و ئەفسانە و چیروکەیل کوردی ئیلامی لە ڕوانگاێ گریماسه.

وە بووت نەۆن کارەیل زانستی و زەرورەت خوەنین ئستراکچراڵ؛ هەر جوور، ناوگیر بۆن ئێ تزە، خوازیم جواوئی پرسێارە بنچینەئیە بەیمن:

حاسڵ و دەسکەفت خوەنین ئێ مەتەڵ و چیروک و ئەفسانەیل کوردی ئیلامیە لە ڕەوانگاێ گریماسەو چۆنە؟ ئەڕا جواو(وڵام) داێن وە پرسێارە، وە شێوەێ کتاوخانەئی ۱۲۷ مەتەڵ نۆسیاگ لە ۵ کتاو چاپ کریاگ ئەڵوێژریانە و ئمجا لە سەرمەشق بەرئاورد لفانە و زەنجیرەیل سێ دانەێ گریماس ئەڵوژریانە.

دەسکەفت و ئەنجام ئێ کارە، 6 گلە کارکرد نیشان دەێگ.

لە ڕەهەند(رەوەن) بۆن و نەۆن کەسایەتی (کاراکتر)، تۆەنیمن ۱۳ تیپ، دیاری بکەیم و دە بڕێگە مەتەڵەیلە، یەک یا چەن گلە کەسایەتی نیین و ڕاسپێر(کل کەر)، بەش فرەترێ دێرێ.

لە چنیین تیپەیل کەسایەتی ، پیایل، فرەتر وە کار چگنە و مەخلوقات کەمترن ئوو زەنجیرەیل لێ گێڕانەوەیی(روایی) گریماس، هانە ناو گشت مەتەڵەیلە.

زوان دەژ: زوان ساق و دەس نەخواردگ.

وێنەێ خوار هن شاێ مارانە کە یەکێ ژە ئەفسانەیل وەرین و ئەسڵەمەن کوردیە.

سەرچاوە: پژوهشنامە ادبیات کردی، شمارە ۲، پیاپی۱۴، ساڵ ۱۴۰۱، دانشگاە کردستان

٢١/٩/٢٠٢٣

دواین هه‌واڵ

به‌رنامه‌ی کۆماریخوازان