^{زمناكۆ ئیسماعیل}

^{ەتەنها یەک هۆکار هەیە بۆ ئەوەی کە جەنگ لەنێوان ئەمریکا و ئێران هەڵبگیرسێت، ئەویش کێشەی ئەتۆمی ئێرانە نەک کوشتنی (قاسم سولەیمانی)، بەڵام بەدەیان هۆکار هەیە، کە جەنگ لەنێوان ئەو دوو ووڵاتە روو نەدات، بەرژەوەندی ئابوری ئەمریکا، گرێدراوە بە هەڵایسانی جەنگ، بەڵام بەرژەوەندی ئابوری چەندین ووڵاتی هاوپەیمانی ئەمریکا و ئێران و ووڵاتی ئێرانیش، بەستراوە بەهەڵنەگیرسانی جەنگ لەناوچەکە.}

^{هەریەکە لەروسیا و چین، پەیوەندی بەهێزی ئابورییان، گرێدراوە بەتێکنەچونی دۆخی سیاسی ئێران، ئەمەش لەکاتێکدایە کە ئەو دوو ووڵاتە، ئەندامی هەمیشەیی نەتەوە یەکگرتوەکانن، توانای مافی ڤیتۆیان هەیە دژ بەهەڵایسانی جەنگ، لەهەمانکاتدا بڕیاردانی جەنگ لەلایەن ئەمریکا دژ بە ئێران، واتە لێدان لەبەرژەوەندی ئابوری روسیا و چین، لێدان لەئابوری قەتەڕ، بەحرەین و ئیمارات، سعودییە و سوریا، ئەڤخانستان و هیندیستان و پاکستان و تورکیا و عێراق.}

^{ئێران گەورەترین هاوپەیمانی بلۆکی روسیایە، ئەو ووڵاتە بەئاسانی دەستبەرداری ئێران نابێت، پەیوەندی نێوان روسیا و ئێران، دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی ئیخمینییەکان، بەڵام پەیوەندی نزیکیان دەگەڕێتەوە بۆ شۆڕشی ئۆکتۆبەرو هاتنە ئارای روسیایی شویعی و دەوڵەتی فارس، ئەم پەیوەندییە بەردەوام دەبێت، هەتا ساڵی ١٩٤١ کە روسیا ئێران ناچار دەکات، بچێتە نێو جەنگی دوهەمی جیهانی، بەراوبەر بە هاوکارییەکانی.}

^{هەرچەندە ئەمریکا لەساڵی ١٩٥٧ ئاستەنگی لەنێوان پەیوەندی روسیا و ئێران دروستکرد، بەڵام روسیا هاوکاری تەواوی ئینقلابی ئێرانی کرد لە ساڵی ١٩٧٩، بەبیانوی ئەوەی کە دژ بەدەوڵەتی سەرمایەدارییە، بەڵام شینەکە بۆ نەوتی ئێران بوو نەک بۆ ژیانی ئازادی ئێرانییەکان، هەر ئەوەشە وایکردوە چل ساڵی پاش شۆڕشی ئیسلامی هەتا ئەمڕۆ، روسیا پشتیوانی تەواوی دیبلۆماسی و سەربازی ئێرانە و ناهێڵێت ئەو ووڵاتە بکەوێت.}

^{لەلایەکی دیکە بێدەنگی ئێستای روسیا، پەیوەندی بەچاودێریکردنی دۆخی سیاسی عێراق هەیە، لەمێژە روسیا کار بۆ ئەوە دەکات، عێراق لەژێر هەیمەنەی ئەمریکا دەربهێنێت و بکەوێتەوە ژێر هەیمەنەی خۆی، ئەم گەمەیەش لەڕێگای شەڕی حەشدی شەعبی دژ بەئەمریکا دەکات، بەڵام بەپڕۆژەی ئێرانی نەک بەپڕۆژەی روسی، دۆخی ناجێگیری سیاسی عێراق بۆ ئەم مەبەستە بەکاردەهێنێت، هەرچەندە روسیا لەپاش لابردنی سەرۆک وەزیرانی عێراق (عادل عەبدولمەهدی) و کوشتنی (قاسم سولەیمانی)، بەبێدەنگی و ووریاییەوە چاودێری عێراق دەکات و گەرەکییەتی، بەنەرمی ئەو بەڕەیە لەژێر پێی ئەمریکا دەربهێنێت، هەرچۆن هەمان سیاسەتی لە نێو سوریادا کرد، بەڵام دۆخی عێراق لەچاو سوریا ئاڵۆزتر و هەستیارترە، روسیاش نایەوێت بەجەنگی ناوخۆ ئەو گەمەیە لەئەمریکا بباتەوە، وەک چۆن لەسوریا ئەو یارییەی کرد.}

^{روسەکان لەووڵاتی سوریا، لەلایەک بون بەهاوپەیمانی کورد لەشەڕی دژ بەداعش، لەلایەکی دیکە، بون بەهاوپەیمانی تورکیا لەپڕۆژەی (ناوچەی ئارام)، لەلایەکی دیکەش بەشار ئەسەدیان پاراست، لەهەمانکاتدا لەگەڵ ووڵاتانی هاوپەیمانی ئەمریکادا پشتیوانی شەڕ بون دژ بەداعش، لەهەموشی سەیرتر ئەوەیە کە دژ بەهێزە هاوپەیمانەکانی نزیک لەتورکیاش لەجەنگدان، بەوەش روسیا، سیاسەتی ژەنینی پیانۆی (ماوتسیتۆنگی)، هێنایە ئاراوە، بەهەموو پەنجەکانی سیاسەتی لەسوریادا دەژەنی، رەنگە روسیا بۆ عێراقیش هەمان سیاسەت بکات، بەڵام بەبێ جەنگ، رەنگە روسیا بیەوێت ئەو بەڕەیە بەهەمان نەفەسی سوریاو لەجەنگی نەرمدا لەژێر پێی ئەمریکییەکان دەربهێنێت، هەرئەوەشە وادەکات کە ڕوسیا، دەستبەرداری بەهێزترین هاوپەیمانی خۆی نەبێت کە ئەویش ئێرانی دژ بەئەمریکای رکەبەرکارییەتی، لەئەگەری دەستبەرداربونی ئێران و بەجێهێشتنی بۆ ئەمریکا، ئەوا بلۆکی روسیا و چین، هەرەسی گەورەی سیاسی و ئابوری رویان تێدەکات.}

^{چین، هاوپەیمانی نێو ئەو بلۆکەی روسیا و ئێرانە، بەدرێژایی مێژوو، خاکی ئێران، رێگای بازرگانی ووڵاتی چین بووە، هەریەکە لەووڵاتانی (چین، هیندیستان، ژاپۆن و ئەڤخانسیان)، لەرێگای ئێران، بەشێک لەبەرهەمە بازرگانییەکانی خۆیان هەناردەی ووڵاتانی خۆرئاوا کردوە، وەک بەرهەمەکانی (بوغورد و باروت و بەهارات و یارییە ئاگرینەکان، ئاوریشم و فەخفوری و قوماش و ئاڵتون و خۆڵی ئاڵتون، تلیاک و حەشیش و ماددە هۆشبەرەکان و ماددە کانزاییەکانی دیکە)، ئەو چەند ووڵاتە لەو رێگایە، سوودمەندی ئابوری دەبون و هەتا ئێستاش ئەو پەیوەندییە ماوە، کەواتە هەڵگیرساندنی جەنگ لەنێوان ئەمریکا و ئێران، لێدانە لەئابوری ووڵاتی (چین، ئەڤخانستان. ژاپۆن و پاکستان).}

^{ووڵاتی قەتەڕ، هاوپەیمانی بەهێزی ئێرانە، قەتەڕ لەڕێگای ئێران، هەناردەی (نەوت و غازی) ووڵاتەکەی دەکات، بۆ بەندەری لازقییەی سوریا، بەتایبەت (غازی قەتەڕ) خواستی زۆری لەسەرە، بەهەڵایسانی جەنگ لەنێوان ئەمریکاو ئێران، هەناردەی غازی قەتەڕ بۆ بەندەری لازقییە رادەوەستێت، ئەوەش کاریگەری ئابوری دەبێت لەسەر روسیا سوریا لەلایەک و دۆخی سوتەمەنی ئەوروپاش دەخاتە بەردەم ئەزمە لەلاکەی دیکە، راگیرکردنی دۆخی سیاسی سوریا و نەکەوتنی رژێمەکەی بەشار ئەسەد، پەیوەستبوو بەهەناردەی غازی قەتەڕ لەڕێگای ئێران بۆ سوریا لەژێر هەیمەنەی روسیا.}

^{رێگای ئەو هەناردەکردنەش، لە ووڵاتی قەتەڕ و لەڕێگای ئاوی بۆ ئێران دەڕوات، لەڕێگای ووشکانی ئێران دەگوازرێتەوە بۆ عێراق، لەعێراق بۆ سوریاو بەندەری لازقییە و لەوێشەوە بەڕێگای ئاوی بۆ ئەوروپا، ئەگەر جەنگی ئەمریکا و ئێران لەخۆرهەڵاتی ناوەڕاست هەڵبگیرسێت، نەوت و غازی قەتەڕ، بۆ دەرەوەی ووڵات دەوەستێت، وەستاندنی سوتەمەنی قەتەڕ بۆ ئەوروپا، تا ئاستێک توشی هەڵایسانی نرخی نەوت و بەنزین و غاز و سوتەمەنییەکان دەبن.}

^{لەلایەکی دیکەوە، بەهەڵگیرساندنی جەنگ لەنێوان ئەمریکا و ئێران، گەروی هورمزو زۆرێک لەبەندەرەکانی نێو کەنداوی عەرەبی، دەکەونە نێو گێژاوی جەنگ، بەو هۆیەشەوە ئەو گەروەو ئەو بەندەرانە دادەخرێن، لەوڕوانگەیەوە، هەناردەی نەوتی ووڵاتانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، ( سعودییە و ئیمارات و عێراق و کوەیت و بەحرەین) لاواز دەبێت، ئەوەش زیانی ئابوری، بەکۆمپانیاکانی نەوتی ئەو ووڵاتانە دەگەیەنێت.}

^{کەواتە ئەمریکا و ئێران چییان دەوێت؟!، جیاواز لەروسیا کە گەرەکییەتی عێراق بکەوێتەوە ژێر هەیمەنەی خۆی، ئەمریکا گەرەکییەتی ئێران رابکێشێتەوە سەر مێزی گفتوگۆی پرسی ئەتۆمی، رەنگە ووڵاتانی ئەوروپاش هەمان ئەو وویستەیان هەبێت و پاڵپشتی بەهێزی ئەمریکابن بۆ جۆرە بۆچونێکی لەو شێوەیە، بەڵام ئێران جەنگی ناوێت، بارودۆخەکەی بەجەنگێکی دەرونی راگەیاندندا تێدەپەڕێت دژ بەئەمریکا و ناوچەکە، بەڵام هیچکات ناتوانێت بڕیاری ئەوە بدات، کە شەڕ بخاتە نێو عێراق، چونکە بە کشاندنی سوپای ئێران بۆ نێو خاکی عێراق.}

^{یانی راگەیاندنی جەنگی ئێران دژ بەئەمریکا، ئێران نایەوێت سوپای خۆی و خاکی خۆی دژ بەئەمریکا لەجەنگ تێوە بگلێنێت، ئەگەر خاکی عێراق و سوریاش بکاتە مەیدانی جەنگ، کاتێکی کەم و کورت خایەن دەبێت، چونکە بەهەڵایسانی جەنگ لەنێو سوریا و عێراق، واتە لێدان لەئابوری روسیای هاوپەیمانی خۆی، هیچکات ئێران ئامادە نییە ئەوە بکات، بەڵام پاڵپشتی دارایی و لۆجستی گروپە چەکدارەکانی شیععە و سوننەکانی دژ بەئەمریکا دەکات هەتا لەجەنگدابن، بۆ ئەوەی ئەمریکا سەری نەپەرژێتە سەر دۆخی سیاسی عێراق و ناوچەکە، وەک چۆن لەساڵی ٢٠٠٥ بەدواوە ئەو کارەی کرد دژ بەئەمریکا، لەڕێگای گروپی مەهدی جەنگی دەکرد لەخاکی عێراق و چەکداری تاڵیبانی لەئەفغانستان دەگواستەوە بۆ عێراق تا گروپە سوننەکانی دژ بەئەمریکا لەشەڕدابن.}

^{لەئەگەرێکی زۆر لاوازدا ئەگەر ئێران جەنگ بباتە نێو خاکی خۆی، جگەلەوەی لەبەرژەوەندی ئابوری ئەو چەند ووڵاتەی هاوپەیمانی خۆی ئەدات، ئەوا ناوخۆی ئێرانیش شۆڕشی چەکداری و راپەرین تیایدا روو ئەدات،
لەباکوری ئێران (ئازەری و تورکمانەکان) دەچنە جەنگەوە دژ بەئێران، وەک چۆن لەساڵی ١٩٤٦دا هەوڵی دروستکردنی قەوارەیەکی سەربەخۆیاندا.}

^{لە باکوری رۆژئاوا (خۆراسان) و لەباشوری رۆژئاوا (بلوجستان)، دژ بەئێران دەچنە جەنگەوە، لەساڵی ١٩٥٨ ئەو دۆخە بۆ خۆراسان هاتە ئاراوە.}

^{لەرۆژئاوای ئێران، کورد دەچێتە جەنگەوە، وەک ساڵی ١٩٤٦ و دروستکردنی کۆمار و ساڵانی هەشتاکانی جەنگی ئێران عێراق.}

^{لەباشوری رۆژئاوای ئێران و ناوچەی ئەهواز و هەتا بەندەر عەباس و گەروی هورمز، عەرەبی ئەهوازی لەگەڵ ئێران دەچنە جەنگەوە، ئەوەش جگەلەوەی کە سوونەکانی ئێران دەچنە نێو جەنگێکی یەکلاکەرەوە لەگەڵ ئەو ووڵاتە.}

^{ووڵاتی ئێران، نایەوێت جەنگی ئەمریکا بباتە نێو قوڵایی ستراتیژی خۆی، ئەو راستیەیی لەبەرچاوە، ئەگەر جەنگ بباتە نێوخۆی ووڵاتەکەی، ئەوا کەوتنی ئێران لەم تەمەنی چل ساڵیەی دەسەڵاتی دوای شۆڕش دێتە ئاراوە، تورکیاش کەوتنی ئێرانی دوژمنی پێخۆش نییە، چونکە دواجار لەکەیسی دژە کورددا دۆستێتی، واتە کار بەپەندە جیهانییەکە دەکات، کە دوژمنی دوژمنەکەی بەدۆست دەزانێت، تورکیا دەزانێت، کەوتنی ئێران، واتە دروستبونی دەوڵەتێک بۆ کورد لەرۆژهەڵات و باشوری کوردستان (لەئورمییەوە هەتا ئیلام)، دروستبونی دەوڵەت لەناوەندی کوردستان (هەرێمی کوردستان)، دروستبونی دەوڵەت لەرۆژئاوای کوردستان، ئەمەش لەکاتێکدا کە ئەو سێ پارچەیەی کوردستان یەکگرتوو کۆک نەبن لەسەر دەوڵەت، هیچکات تورکیاش ئەمە قەبوڵ ناکات.
چونکە خۆیان دەڵێن "کورد خێمەیەک لەئەفریقیا هەڵبدات، ئەوان دژی دەبن"، لەوڕوانگەیەوە، تورکیا، نەیاری شەڕی ئەمریکایە دژ بەئێران، ئەگەر تورکیا بچێتە نێو بلۆکی (روسیا و چین)، واتە هەڵکەندنی یەکجارەکی (ئەمریکا و بەریتانیا)، لە خۆرهەڵاتی ناوین، لاوازبونی پێگەکانی فەرەنسا و ئەڵمانیا، لاوازبونی هەژمونی ئیسرائیل بەسەر هەردوو مەزهەبی شیععە و سوننە لەفەڵەستین و لوبنان و سوریا، مەترسی دروستبونی ژیانی چریستیانەکان لەخۆرهەڵاتی ناوین، لەڕوانگەی ئەم هەموو ئاڵۆسکاندنەی ووڵاتانی بەرژەوەندیخوازی ئابوری و سەرمایەداری جیهانی، ئەمریکا و ئێران ناچنە جەنگەوە.}

7/1/2020