مصطفی فحص
کاملاً مشخص است طرح قطعنامه‌ای که روز چهارشنبه گذشته کشورهای غربی(ایالات متحده، فرانسه، بریتانیا و آلمان) به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای ارائه کردند و تهران را به دلیل زیرپاگذاشتن‌های مستمر سطح غنی‌سازی اورانیوم مورد توافق در توافق 2015 محکوم می‌کند یک پدیده فنی است، اما درونش سیاسی است. پس ازآنکه در‌های مذاکرات دو ماه پیش بر این اساس بسته شد که با تکمیل مأموریت کمیته فنی و انجام آخرین اصلاحات بر صفحات و بندهای توافق قدیم/جدید به مرحله امضا برسد، برخی تعدیل‌ها برآن وارد شدند که مایه واکنش طرف ایرانی و به تأخیر افتادن امضای آن گشت به طوری مذاکره کننده ایرانی نمی‌توانست بدون حذف نام «سپاه پاسداران» از فهرست تروریسم امریکا و برداشتن تحریم‌های اقتصادی آن به تهران بر‌گردد.
در همان زمان که هیئت‌های مذاکرات هسته‌ای چند ماه پیش از وین به کشورهای خود بازگشتند، فعالیت‌های پنهان و علنی دیپلماتیک راه افتاد آن هم به دلیل نگرانی برخی طرف‌های اروپایی از تأثیرات خارجی بر توافق هسته‌ای که از جنگ اوکراین و روسیه آغاز می‌شوند و با عبور از انتخابات میان دوره‌‌ای امریکا و تأثیر فشارهای اسرائیل می‌کنند و به نفوذ منطقه‌ای ایران(نقش «سپاه پاسداران») می‌رسند که برخی دست‌آوردهایی را درطول یک سال تمام مذاکرات محقق شده از بین ببرد، اما نماینده سیاست خارجه اتحادیه اروپا ژوزف پرل اخیراً اعتراف کرد، آنچه در دوره‌های پیشین محقق شده در معرض نابودی است. او در امکان رسیدن به توافق هسته‌ای جدید در وین تشکیک کرد و گفت:« هرچه بیشتر منتظر بمانیم امکان رسیدن به نتیجه نهایی مذاکرات دشوارتر می‌شود». مشخص است که دشواری از دو طرف ایرانی و امریکایی می‌آید به طوری که هر یک از دوطرف تلاش می‌کند مذاکرات را به سمت و سوی کاملاً متفاوت بکشاند که موجب کم رنگ شدن امید به احیای توافق قدیم شد، آن هم به دلیل خواسته‌های سنگ اندازانه ایران از یک سو و ناتوانی داخلی و خارجی واشنگتن درپاسخ دادن به آنهاست.
میانجی‌گری اروپایی از جهتی موفق به ایجاد تغییردرمسئله «سپاه» نشد و از جهتی دیگر نتوانست نرمش امریکایی را حفظ کند با وجود آنکه طرح قطعنامه‌ای که واشنگتن پشت سرآن قراردارد اشاره‌ای به امکان ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت نمی‌کند اگر ایران با آژانس درخصوص فعالیت‌ها مخفیانه هسته‌ای خود همکاری نکرد جز اینکه زمان طرح مسئله نشان می‌دهد پشت آن اهداف سیاسی قراردارد و برای اعمال فشارهای بیشتر علیه ایران در وقت اضافه بین سفر رئیس جمهوری بایدن به منطقه و نتایج انتخابات کنگره در ماه اکتبر آینده برنامه ریزی می‌کند.
نکته قابل توجه در بیانیه کشورهای غربی این بود که مسائل فنی را به مسائل سیاسی ربط می‌دهد، جایی که «فعالیت‌های هسته‌ای ایران نه تنها خطرناک و غیرقانونی است، بلکه موجب خطر به شکست کشاندن کامل توافق هسته‌ای است و هرچه ایران سطح غنی‌سازی اورانیوم را بالاتر ببرد بازگشت به توافق هسته‌ای دشوارتر می‌شود». و این به معنای آن است که کشورهای غربی تصمیم گرفته‌اند برگه‌های مذاکره‌ای با ایران را دوباره به هم بریزند به طوری که نتوان به مذاکراتی برگشت که در نقطه گره «سپاه پاسداران» متوقف شد بلکه پرتوافکنی دوباره برفعالیت‌های مخفیانه هسته‌ای ایران آن را غرق در جزئیات فنی می‌سازد درزمانی که تلاش می‌کند درآن به مکاسب سیاسی دست‌یابد و همین مسئله واشنگتن را واداشت تا مسئولیت عدم دستیابی به توافق جدید هسته‌ای را متوجه ایران کند چرا که واشنگتن از طریق بیانیه جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای تأکید کرد:« آنچه مورد نیازماست شریک دارای اراده در ایران است و مشخصاً ایران باید خواسته‌های برداشتن تحریم‌ها را که آشکارا از برنامه جامع اقدام مشترک (توافق هسته‌ای) فراتر می‌رود، خواسته‌هایی که اکنون مانع ما از رسیدن به توافق می‌شود».
براین اساس بعید است ایالات متحده از شانس‌های دیپلماتیک با ایران برای رسیدن به توافق هسته‌ای جدید یا احیای توافق قدیم با برخی تعدیل‌ها دست شسته باشد، اما به نظرمی‌رسد سلوک و خواسته‌های ایران حتی دوستانش در دولت بایدن و برخی اروپایی‌ها را واداشته دست از نرمش بردارند و به استفاده از برگه‌های فشار بیشتر روی بیاورند تا تهران از خواسته‌های غیرممکن خود عقب نشینی کند، اما تهران با خاموش کردن دوربین‌های مراقبت وابسته به سازمان بین‌المللی انژی هسته‌ای به عنوان نشانه‌ای از راه تنش‌زایی پاسخ داد که از تهران آغاز می‌شود و با پهپاد از اربیل می‌گذرد و به مرزهای دریایی لبنان می‌رسد.
2/7/2022
