طاهر عابدی
میراث روزولت، «نیو دیل» تا دهه ۶۰ بر اقتصاد و سیاست آمریکا حاکم بود. امّا در این سالها، سناتور ایالت آریزونا، بَری گلدواتر، کمپینی از جمهوریخواهان تشکیل داد و به مبارزه علیه نیو دیل پرداخت. او اوّلین کسی بود که به ایالتهای جنوبی نفوذ کرد، و بعد از وی، ریچارد نیکسون نیز استراتژی گلدواتر را پیش گرفت تا سرانجام ایالتهای جنوبی که به طور سنتی دموکرات بودند، روی به جمهوریخواهان بیاورند که تا به امروز پابرجاست. در انتخابات سال ۲۰۱۲، به جز ایالتهای میامی و نیومکزیکو که اوباما در آنها برنده شد، تمامی ایالتهای جنوبی به میت رامنی، نامزد جمهوریخواه رأی داده بودند. امّا گلدواتر اوّلین فرد یهودی بود که توانست نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود (برنی سندرز در انتخابات امسال نیز یهودی است) ولی او رقابت را با اختلاف زیاد به لیندون جانسون در سال ۱۹۶۴ باخت. جانسون، پیش از این، به عنوان معاون جان اف. کندی در کاخ سفید بود، امّا پس از ترور کندی، وی به عنوان رئیس جمهور منصوب شد.
بعد از لینکلن، سه رئیس جمهور دیگر ترور شده و به قتل رسیدند. جیمز گارفیلد (بیستمین رئیس جمهور) در سال ۱۸۸۱، ویلیام مک کینلی (بیست و پنجمین رئیس جمهور) در سال ۱۹۰۱، هر دو مانند لینکلن به ضرب گلوله به قتل رسیدند. امّا آخرین رئیس جمهوری که ترور شد و به قتل رسید، جان اف. کندی بود که در تاریخ ۲۲ نوامبر ۱۹۸۳ در دالاس به ضرب گلوله کشته شد. ترور کندی پایان یک سنت و آغاز سنتی دیگر بود. کندی، آخرین رئیس جمهور آمریکا است که تا به امروز ترور شده و به قتل رسیده است.
دوران ریاست جمهوری کندی اگرچه کوتاه، امّا بسیار مناقشه برانگیز بود و مسئله موشکی کوبا، به اعتقاد برخی، جهان را تا آستانه جنگ جهانی سوم پیش برد. بحران خلیج خوکها و دخالت آمریکا از دیگر مناقشههای مهم زمان کندی بود. اگرچه لینکلن، از مهمترین روسای جمهور آمریکا بود، امّا ترور جان اف کندی، بیشتر در خاطره معاصرین تأثیر گذاشته است. بعد از کندی، سلامت جان رئیس جمهور آمریکا، همیشه موضوعی داغ و ایده بسیاری از فیلمهای هالیوودی بوده است. کندی، تا به امروز اوّلین و آخرین فردی از کلیسای رمی-کاتولیک بوده است که رئیس جمهور آمریکا شده است. همچنین او اوّلین و تنها رئیس جمهور آمریکاست که برنده جایزه ادبی پولیتزر شده است.
بعد از جانسون دوران پر از اختلاف ریاست جمهوری ریچارد نیکسون بود. جنگ ویتنام در این دوره، عامل اختلافهای درون حزبی و بین حزبی بود. مخالفین اصلی جنگ، دموکراتها بودند، امّا عدهای درون حزب، مخالفت با جنگ در زمانی که سربازان در جبهه هستند را وفادارانه نمیدانستند. عدهای دیگر این رویکرد حزب دموکرات را بی تفاوتی نسبت به وضع سیاسی جهان و خطر نفوذ شوروی تفسیر میکردند. هر دو گروه از کسانی بودند که بعدها به جمهوریخواهان پیوستند. امّا سرانجام نیکسون به دخالت آمریکا در جنگ ویتنام پایان داد. نیکسون در سال ۱۹۷۲ یکی از قاطعترین پیروزیها را در تاریخ انتخابات آمریکا به دست آورد. امّا رسوایی پرونده واترگیت، و قطعی بودن استیضاح او در کنگره، نیکسون را مجبور به استعفا در تاریخ نهم آگوست ۱۹۷۴ کرد، تا او اوّلین و تا به امروز تنها رئیس جمهوری باشد که استعفا میدهد.
بعد از استعفای نیکسون، معاون او، جرالد فورد رئیس جمهور می-شود، امّا او در انتخابات سال ۱۹۷۶ رقابت را به یکی از شناختهشده ترین رؤسای جمهور آمریکا برای ایرانیان واگذار کرد. جیمی کارتر، از حزب دموکرات، سی ونهمین رئیس جمهور آمریکا، آخرین رئیس جمهوری بود که به ایران سفر کرد. او اوّلین رئیس جمهوری بود که شب سال نو میلادی را در خارج از خاک آمریکا و در مراسم مهمانی شب عید سال نو در کاخ نیاوران گذراند.
امّا یکی از مهمترین اتفاقهای دوران ریاست او هم در رابطه با ایران بود. بعد از انقلاب ایران، گروگانگیری کارمندان سفارت آمریکا در تهران، منجر به بدترین بحران دوران ریاست جمهوری کارتر شد. در تاریخ چهارم نوامبر ۱۹۷۹ گروهی از دانشجویان انقلابی به سفارت آمریکا در تهران حمله میکنند و پنجاه دو کارمند سفارت را به مدت ۴۴۴ روز تا تاریخ بیستم ژانویه ۱۹۸۱ در اسارت نگه میدارند. این مسئله منجر به این شد که کارتر به مدت بیش از صد روز از کاخ سفید بیرون نیامد و در هیچ مراسم عمومی شرکت نکرد. به منظور آزادسازی گروگانان، او در تاریخ ۲۴ آپریل ۱۹۸۰ دستور عملیات نظامی طبس را صادر کرد که منجر به شکست شد و بر انزوای کارتر افزود.
این مسئله در کنار سایر مسائل دیگر موجب کاهش محبوبیت او شد تا حدی که برای انتخابات سال ۱۹۸۰ او توسط رقیب همحزبیاش، تد کندی به طور جدی مورد چالش قرار گرفت. او در انتخابات درون حزبی، با اختلاف اندکی توانست پیروز شود. امّا رقابت نهایی را به اختلاف بسیار به رونالد ریگان واگذار کرد. بیشتر تحلیگران، او را در بعد از دوران ریاست جمهوری موفقتر از دوران حضورش در کاخ سفید میدانند پیش از این تئودور روزولت و، وودرو ویلسون دو رئیس جمهوری بودند که برنده جایزه صلح نوبل شده بودند. امّا جیمی کارتر در سال ۲۰۰۲، اوّلین و تنها فردی است که بعد از دوران ریاستش بر کاخ سفید، به خاطر فعالیّتهایش در «مرکز کارتر» برنده جایزه صلح نوبل شده است.
12/5/2016