آمارهای رسمی موجود از نرخ بی‌سوادی طی سال‌های گذشته، نشان می‌دهد با گذشت ۳۵ سال از تشکیل سازمان نهضت سوادآموزی، ایران در جایگاه مناسبی از نظر سوادآموزی قرار ندارد.
به گزارش روزنامه اعتماد، ایران در حال حاضر بر اساس آمارهای یونسکو، در میان ۱۶۴ کشور جهان در رتبه هشتاد و ششم سوادآموزی قرار دارد.
سرشماری سال ۱۳۹۰ خورشیدی هم نشان داد نزدیک به ده میلیون (۱۵ درصد) از جمعیت کشور بی‌سواد هستند. این تعداد جدا از افرادی است که سواد خواندن و نوشتن دارند، اما کم‌سواد محسوب می‌شوند.
در گزارش «۱۰ میلیون بی‌سواد مطلق داریم» نوشته شده است: «با درنظرگیری ده میلیون نفر از جمعیت دارای تحصیلات ابتدایی و کم‌سواد و همچنین ده میلیون نفر از جمعیتی که تا مقطع راهنمایی بیشتر تحصیل نکرده‌اند، ۵۲ درصد جمعیت کشور بی‌سواد یا دارای تحصیلات ابتدایی و سیکل هستند که براساس نظر کارشناسان در خطر بازگشت به بی‌سوادی قرار دارند.»
گزارش مرکز آمار از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال‌های ۵۵، ۶۵، ۷۵، ۸۵ و ۹۰ نشان می‌دهد میزان باسوادی مردان در جمعیت شش سال به بالا، به ترتیب «۵۸/۰»، «۷۱/۰»، «۸۴/۷»، «۸۸/۷» و «۸۸/۴» درصد و در زنان به ترتیب «۳۵/۵»، «۵۲/۱»، «۷۴/۲»، «۸۰/۳»، «۸۱/۰۵» درصد بوده است.
بر اساس این گزارش، در سال ۱۳۵۸ که نهضت سوادآموزی تشکیل شد حدود ۱۴ میلیون از جمعیت ۳۶ میلیونی ایران بی‌سواد بودند.
این آمار و اطلاعات نشان می‌دهد از این سال تا سال۱۳۹۰ تنها ۱۱۸ هزار و ۲۶۱ نفر از جمعیت بی‌سواد شش سال به بالاتر کاسته شده است.
نرخ بی‌سوادی در سرشماری سال ۹۰
علی باقرزاده رئیس سازمان نهضت سواد آموزی در گفت‌وگو با «اعتماد» گفته است که از سه میلیون و ۴۵۳ هزار نفر بی سوادی که در سال ۹۰، جزو گروه سنی ۴۹-۱۰ ساله بودند، حدود ۳۰۰ هزار نفر باسواد شده‌اند.
۶۰۰ هزار نفر نیز از اعضای خانواده دانش‌آموزان هستند و قرار است طرحی در سطح مدارس برای باسواد کردن آنها اجرا شود.
ه گفته رئیس سازمان نهضت سواد آموزی، قرار است «هر مدرسه ۱۰ نفر از اعضای خانواده دانش‌آموزان را برای سوادآموزی پوشش دهد».
۴۳۰ هزار نفر از افراد بی‌سواد هم به گفته رئیس سازمان نهضت سوادآموزی ناشناخته‌اند و اطلاعاتی از آنها به ثبت نرسیده است.
همچنین از گروه سنی ۲۰-۱۰ ساله‌ها، ۷۲ هزار نفر هیچ سابقه تحصیلی ثبت شده در آموزش و پرورش ندارند.
همه اینها در حالی است که بی‌سوادی براساس برنامه پنجم توسعه، باید تا پایان سال ۹۴ در گروه سنی کمتر از ۵۰ سال ریشه‌کن شود و تنها کمتر از دو سال به پایان این برنامه مانده است.
اعمال محدودیت برای بی‌سوادان
اعلام وجود ۱۰ میلیون بی‌سواد، هشدار دولتمردان دولت یازدهم از جمله اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور را در پی داشت. او گفت دولت نمی‌تواند نسبت به جمعیت بی‌سواد کشور بی‌تفاوت باشد.
این هشدارها اجرای طرح‌هایی همچون سلب امتیازات شهروندی از بی‌سوادان را از سوی مسئولان سازمان نهضت سوادآموزی مطرح کرده که هنوز اجرا نشده است.
باقرزاده در مورد این طرح به اعتماد گفته است: «براساس این طرح به افراد بی‌سواد زیر ۵۰ سال اجازه داده می‌شود طی دوسال به صورت رایگان باسواد شوند.»
در صورت تصویب این طرح از سوی دولت، کسانی که اقدام به سوادآموزی نکنند با محدودیت‌هایی چون ممنوعیت و محدودیت بی‌سوادان در گرفتن مجوزها و موافقت‌های اصولی، پروانه کسب، گواهینامه رانندگی، تسهیلات بانکی و محدودیت در برداشت یارانه روبه‌رو می‌شوند.
در حال حاضر سازمان نهضت سوادآموزی برای کاهش سطح بی‌سوادی در کشور، طرح‌هایی چون طرح آموزش نفر به نفر را نیز دنبال می‌کند که براساس آن به هرکسی که مسئولیت سوادآموزی یک فرد بی سواد را بپذیرد، ۵۰۰ هزار تومان پرداخت می شود.
نرخ سواد در استان‌های مختلف کشور
بالاترین درصد باسوادی ۴۹-۱۰ ساله‌ها به استان مازندارن با ۹۵/۷ درصد و پایین‌ترین آن به استان سیستان و بلوچستان با ۷۶/۶ درصد اختصاص یافته است.
براساس گزارش سازمان نهضت سوادآموزی، استان‌های «مازندران، سمنان، اصفهان، البرز، تهران، یزد، گیلان، خراسان رضوی، فارس، مرکزی و قم» از حیث سطح سواد به عنوان استان‌های بالاتر از میانگین کشوری، استان‌های «همدان، خراسان جنوبی، زنجان، قزوین، آذربایجان شرقی، ایلام، چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه، گلستان، هرمزگان، اردبیل، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر و خوزستان» به عنوان استان‌های در حد میانگین کشوری و استان‌های «خراسان شمالی، کرمان، لرستان، کردستان، آذربایجان غربی و سیستان و بلوچستان» به عنوان استان‌های پایین‌تر از میانگین شناخته شده‌اند.
بی‌سوادی بیش از ۱۵ درصد جمعیت کشور در حالی است که بی‌سوادی براساس تحقیقات موجود، با آسیب‌های اجتماعی پیوندی معنادار دارد.
«تشریفاتی شدن سازمان‌های آموزشی»، «عدم فرهنگ‌سازی در عرصه سوادآموزی»، «تقلیل کنترل کیفی کار از سوی وزارت آموزش و پرورش به دریافت گزارش‌های آماری»، «مشکلات اقتصادی»، «بالا بودن سن بخش بزرگی از بی سوادان کشور» و «نبود شبکه به هم پیوسته ای از آمار و اطلاعات دقیق جمعیتی» از جمله مواردی است که در عدم موفقیت سازمان‌هایی چون نهضت سوادآموزی نقش دارد.
11/07/2014
