شانزدهمين اجلاس سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد روز پنجشنبه در تهران آغاز به کار کرد و در آن آيت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، سخنرانی افتتاحيه را انجام داد. محمد مرسی، رييس جمهوری مصر، نيز رياست اين سازمان را به ايران تحويل داد. در حالی که قرار بود اجلاس دو روزه سران غيرمتعهدها ساعت ۹ بامداد به وقت تهران نشست ياد شده کار خود را آغاز کند ولی تا ساعت ده بامداد هيات های خارجی همچنان در حال وارد شدن به فرودگاه مهرآباد بودند. این مراسم سرانجام با یک ساعت و نیم تاخیر کار خود را آغاز کرد و در ابتدا یکی از قاریان ایرانی آیاتی از کتاب قرآن را تلاوت کرد. گزارش شبکه خبر راديو و تلويزيون دولتی ايران حاکی است که شيخ حمد بن جاسم آل ثانی، امير قطر در ساعت ۹ و ۳۰ دقيقه بامداد وارد فرودگاه تهران شد و مورد استقبال محمد زاده، معاون رياست جمهوری در امور محيط زيست قرار گرفت.
سه محور سخنرانی خامنه ای
آیت الله علی خامنه ای در سخنرانی افتتاحیه این نشست سه موضوع «ساختار شورای امنیت سازمان ملل»، «برنامه هسته ای ایران» و «موضوع فلسطین» را محور سخنان خود قرار داد و به انتقاد از وضع موجود در نظام بین الملل پرداخت. رهبر ایران که در حضور دبیرکل سازمان ملل سخن می گفت اظهار داشت: «شورای امنیت سازمان ملل دارای ساختار و ساز و کاری غیر منطقی، ناعادلانه و کاملا غیر دمکراتیک است. این یک دیکتاتوری آشکار و یک وضعیت کهنه و منسوخ و تاریخ مصرف گذشته است.» وی وضعیت فعلی در جهان را «معیوب و غیر قابل ادامه» دانست و اظهار داشت که «همه از این هندسه غلط بین المللی خسته شده اند.»
آیت الله خامنه ای در بخش دیگری از نطق طولانی خود به پرونده هسته ای ایران پرداخت و گفت که «جمهوری اسلامی ایران استفاده از سلاح هسته ای و شیمیایی و نظایر آن را گناهی بزرگ و نابشخودنی می داند.» رهبر ایران بار دیگر تاکید کرد که تهران دست از فعالیت های هسته ای خود نخواهد کشید و کشورهای غربی را به «دروغگویی» درباره فعالیت های اتمی ایران متهم کرد و اظهار داشت: «من تاکید می کنم که جمهوری اسلامی ایران هرگز در پی تسلیحات هسته ای نیست و نیز هرگز از حق ملت خود در استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای چشم پوشی نخواهد کرد.»
وی درباره مسئله فلسطین نیز بار دیگر پیشنهاد سابق خود مبنی بر انجام یک همه پرسی عمومی از ساکنان سرزمین های فلسطینی و اسرائیلی «با نظارت دقیق و اطمینان بخش» را مطرح کرد تا به گفته وی، «ساختار نظام سیاسی این کشور را انتخاب نمایند و همه فلسطینی ها به کشور خود بازگردند.» آیت الله خامنه ای در سخنان خود به موضوع سوریه اشاره نکرد.
میهمانان نشست تهران
در نشست تهران، ميهمانان برجسته ای شامل دبيرکل سازمان ملل متحد، نخست وزيران هند، بنگلادش و عراق، معاون رييس جمهور تانزانيا، روسای جمهوری پاکستان و سریلانکا، رييس تشکیلات خودگران فلسطينی، روسای جمهوری لبنان، زیمبابوه، تاجيکستان، سودان و افغانستان می توان اشاره کرد. رسانه های ايران در روزهای اخير اعلام کرده بودند که قرار است در نشست روزهای پنجشنبه و جمعه سران، ۲۴ رييس جمهوری، سه پادشاه، هشت نخست وزير، ۹ معاون رييس جمهوری، دو رييس مجلس و ۹ فرستاده ويژه روسای کشورها حضور پيدا کنند.
يکی از پر سر و صداترين ميهمانان اين اجلاس، محمد مرسی، رييس جمهوری مصر، است که بامداد پنجشنبه وارد تهران شد و نخستين مقام بلندپايه اين کشور است که از زمان انقلاب بهمن ۱۳۵۷ به ايران سفر می کند. تلويزيون دولتی ايران به طور مستقيم ورود اين رييس جمهور اسلامگرا به فرودگاه مهرآباد و قدم زدن وی بر روی فرش قرمز را پخش کرد. آقای مرسی قرار است نخستين سخنرانی اين نشست را انجام دهد و رياست دوره ای جنبش غيرمتعهدها را به جمهوری اسلامی ايران واگذار کند.
مقام های ايرانی اميدوارند که سفر رييس جمهوری مصر موجب شود تا روابط دو کشور پس از سه دهه از سر گرفته شود. ولی پيشتر يک سخنگوی رييس جمهوری مصر گفته بود که مسئله از سرگيری روابط ديپلماتيک مصر و ايران در حال حاضر مطرح نيست. گزارش ها حاکی است که اقامت محمد مرسی در تهران بيش از چند ساعت به طول نخواهد کشيد.
۱۲۰ کشور جهان که بيشتر آنها کشورهای در حال توسعه هستند عضو جنبش غيرمتعهدها هستند که در دوران جنگ سرد و در سال ۱۹۶۱ به عنوان تشکيلاتی بين دو ابرقدرت آمريکا و شوروی سابق قدعلم کرد. نشست تهران محورهای کاری خود را موضوع تشکيل دولت مستقل فلسطينی، اصلاحات در ساختار شورای امنيت سازمان ملل و انتقاد از تحريم های اعمال شده بر برخی کشورهای از جمله ايران اعلام کرده است. رسانه ها و مقام های جمهوری اسلامی در روزهای اخير جنگ تبليغاتی گسترده ای را آغاز کرده اند تا نشان دهند که با برگزاری نشست سران عدم تعهدا، ايران یک کشور منزوی نيست و تحريم ها بين المللی عليه تهران به شکست انجاميده است.
