کاوه قریشی

روزنامه نگار

اکثر گمانه زنی‌ها در مورد قتل‌ سه زن عضو پ‌ک‌ک، ناظر بر فرضیه ایجاد اختلال در گفتگوهای صلح هستند "احترام متقابل و حسن همجواری… سبب شده که ایران ثبات، تمامیت ارضی و امنیت ترکیه را، ثبات و امنیت خود بداند". این اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ایران، پاسخی به اتهامات برخی از رسانه‌های ترکیه مبنی بر امکان دست داشتن جمهوری اسلامی در ترور سه سیاستمدار زن کرد در پاریس بود. رامین میهمانپرست، سخنگوی وزارت امور خارجه گفته است: "جمهوری اسلامی همیشه از برقراری صلح میان دولت‌ها و اقوام حمایت کرده و از روند آغاز شده در ترکیه نیز حمایت می‌نماید."
"روند آغاز شده"، اشاره‌ای است به گفت‌وگوهای صلح میان عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان، پ‌ک‌ک، حزب صلح و دموکراسی و برخی از نمایندگان مجلس با سازمان امنیت ترکیه به نمایندگی از دولت، که قتل سه زن کرد در پاریس آن را تحت الشعاع قرار داده است.
به دنبال قتل سکینه جانسیز از بنیانگذاران پ‌ک‌ک و فیدان دوغان و لیلا سویلمز دو تن دیگر از وابستگان این حزب، این گمانه زنی مطرح شد که کشتن این افراد، با هدف کارشکنی در راه گفت‌وگوهای صلح صورت گرفته است.
سایت "دیپلماسی ایرانی" که روابط خارجی جمهوری اسلامی را بررسی می‌کند، به نقل از "ناظران آگاه" این فرضیه را مطرح کرده که حادثه پاریس "در ارتباط با آغاز مذاکرات سازش میان عبدالله اوجالان و دولت ترکیه بوده و محافلی در داخل و خارج [ترکیه] قصد دارند که روند سازش را با تشدید درگیری‌ها به شکست بکشانند."
اکثر گمانه زنی‌ها در مورد این قتل‌ها، فرضیه ایجاد اخلال در گفتگوهای صلح را مطرح کرده‌اند، با این تفاوت که برخی از تحلیل‌ها با اشاره مستقیم به کشور‌ها و گروەهای ذی‌نفع در حادثه، به بررسی احتمالات دیگری نیز پرداخته‌اند.

"طرح توطئه" ناکام

تاکنون انگیزه و عاملین قتل سکینه جانسیز و دو زن دیگر که همگی از ناحیه سر مورد هدف گلوله قرار گرفتەاند مشخص نشده، اما به گفته‌ پلیس فرانسه، شواهد و قرائن حاکی از وقوع قتلی حرفه‌ای با انگیزه‌های سیاسی است.
برخی ناظران به غیر از نیروهایی داخلی در ترکیه، ایران، سوریه، اسرائیل و روسیه را نیز به عنوان کشورهایی مظنون در این حادثه معرفی کرده اند.
امر اسلو، یکی از اعضای سابق پلیس ضد تروریسم ترکیه در این زمینه گفته است صلح ترکیه و کرد‌ها، دیگران از جمله "ایران و سوریه را آشفته می‌کرد."
زبیر آیدار، عضو شورای رهبری "کنفدرالیسم دموکراتیک کردستان" (ک ج ک) هم ایران و ترکیه را به توطئه برای ترور برخی از اعضای پ ک ک و پژاک متهم کرده است. ک ج ک، یک تشکل چترمانند سیاسی است که احزاب و گروه‌های معتقد به باورهای عبدالله اوجالان از جمله پ ک ک در آن عضویت دارند.
آیدار، که با خبرگزاری فرات، نزدیک به پ ک ک، مصاحبه کرده، با اتکا به اطلاعاتی که به گفته او "دو سال و نیم قبل از منابع رسمی کشورهای اروپایی به دستش رسیده" گفته است که او، "حاجی احمدی رئیس پژاک و رمزی کارتال رئیس کنگره خلق" مورد هدف "اقدامات تروریستی" بودەاند.
او همچنین مدعی شده که آن منابع اطلاعاتی به وی اطلاع داده اند که "ترکیه و ایران این کار را به صورت مشترک برنامه‌ریزی کرده‌ و قرار است دست به سوءقصد بزنند". این عضو کنفدرالیسم دموکراتیک کردستان، تاکید کرده که ترور سکینه جانسز در این مرحله "امری تصادفی" نیست.
پ ک ک در اولین واکنش به قتل اعضای خود در پاریس آن را مصداق "ترویسم دولتی" دانست و اعلام کرد بدون دخالت" سازمان‌های اطلاعاتی بین المللی" چنین اقدامی امکان پذیر نبوده است. ایران و ترکیه تاکنون واکنش مستقیمی به سخنان زبیر آیدار که دو کشور را متهم به طرح "توطئه ترور" کرده نشان نداده‌اند، اما خبرگزاری ایرنا اتهام دست داشتن جمهوری اسلامی در قتل اعضای پ‌ک‌ک در فرانسه را با هدف "به هم زدن مذاکرات صلح میان دولت و کردهای این کشور" دانسته و برخی از رسانه‌های ترکیه را به خاطر طرح این اتهام مورد انتقاد قرار داده است.
رامین میهمانپرست سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز این رسانه‌ها را "نزدیک به صهیونیست‌ها" معرفی کرده و گفت که آنها "سال‌هاست تلاش می‌کنند ذهنیت افکار عمومی مردم ترکیه را نسبت به ایران بدبین کنند"، اما "با توجه به پیوندهای عمیق میان مردم و دولت دو کشور در این زمینه موفق نبوده‌اند."

اتهامات دولت ترکیه

هر چند تلاش برای اتخاذ سیاست های مشترک در خصوص کرد‌ها همواره بخش مهمی از روابط و توافقات سه جانبه ایران، ترکیه و سوریه (در دوران ثبات) بوده، اما بعد از تحولات اخیر سوریه و صف بندی کرد‌ها در این کشور در کنار سایر عوامل، روابط و منافع آنکارا و تهران هم در رابطه با کردها دستخوش تغییر شدە است.
در آذر ماه گذشته و در شرایطی که تنش‌های سیاسی میان ایران و ترکیه بر سر استقرار موشک‌های ناتو در مرز ترکیه با سوریه افزایش یافته بود، ادریس نعیم شاهین، وزیر کشور ترکیه، مدعی شد ایران از پ‌ک‌ک حمایت می‌کند.
وزیر کشور ترکیه اظهار داشت: "ما از حمایت ایران از پ ک ک آگاهی کامل داریم. ما می‌دانیم آن دسته از اعضای پ ک ک که مجروح می‌شوند، در بیمارستان‌های ایرانی تحت درمان قرار می‌گیرند".
"خبرگزاری ایرنا اتهام دست داشتن جمهوری اسلامی در قتل اعضای پ‌ک‌ک در فرانسه را با هدف 'به هم زدن مذاکرات صلح میان دولت و کردهای این کشور' دانسته و برخی از رسانه‌های ترکیه را به خاطر طرح این اتهام مورد انتقاد قرار داده است"
این اظهارات بلافاصله پس از بازگشت علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران از آنکارا بیان شد.
سایت تابناک، نزدیک به محسن رضایی، دبیر شورای تشخیص مصلحت نظام، این اظهارات را واکنشی به گفته‌های لاریجانی در دیدارش با مقامات ترک خواند.
به نوشته این سایت، لاریجانی "می‌خواسته به آنها بفهماند که ترکیه در موضوع سوریه اشتباه می‌کند و ایران آمادگی دارد ترکیه را از این مشکل بیرون آورد."
رامین میهمانپرست در واکنش به اتهام وزیر کشور ترکیه هر گونه حمایت تهران از حزب کارگران کردستان را تکذیب کرد و گفت که ایران و ترکیه در مقابله با پ ک ک در کنار هم هستند.

ایران و پ ک ک

حزب کارگران کردستان در دهه هشتاد میلادی تاسیس شد و در خلال بیش از دو دهه درگیری مسلحانه میان این حزب و دولت ترکیه، حدود ۴۰ هزار نفر از دو طرف جان خودرا از دست داده‌اند.
روابط این حزب کرد با کشورهای همسایه ترکیه از جمله سوریه و ایران همواره محل بحث برخی از ناظران سیاسی بوده است. سایت تابناک نوشته جمهوری اسلامی از طریق پژاک - که آن را "شاخه ایرانی پ ک ک" معرفی کرده - سال‌هاست با حزب کارگران کردستان درگیر است و "منطقاً نمی‌تواند" هیچ حمایتی از آن داشته باشد.
"مقامات ارشد پ ک ک در زمان شدت گرفتن درگیری‌های پژاک و سپاه پاسداران در تابستان سال گذشته، تائید کردند که بر سر پژاک با جمهوری اسلامی وارد مذاکرده شدەاند"
اما مقامات ارشد پ ک ک در زمان شدت گرفتن درگیری‌های پژاک و سپاه پاسداران در تابستان سال گذشته، تائید کردند که بر سر پژاک با جمهوری اسلامی وارد مذاکرده شدەاند.
در مرداد ماه سال ۱۳۹۰ مراد کارایلان، مرد شماره دو پ ک ک، در مصاحبه با بی ‌بی سی گفت: "در حال حاضر ایران، ترکیه و اروپا می‌گویند پژاک‌‌ همان پ ک ک است، این درست نیست، اما دیدگاه پژاک به لحاظ ایدئولوژیک به ما نزدیک است. ایران روی این دیدگاه تاکید دارد و به جای اینکه با آنها صحبت کند با ما صحبت می‌کند."
به گفته آقای کارایلان، پ ک ک در گذشته به صورت مستقیم‌تر با جمهوری اسلامی بر سر این ارتباط گفتگو کرده، اما اکنون روابط کمتر شده و ایران کاهش رابطه با پژاک را شرط ادامه ارتباط با پ ک ک قرار داده است.
کوتاه زمانی قبل از این مصاحبه، سرمقاله نویس روزنامه کیهان، نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی، نوشته بود که "پ ک ک واقعا نماینده سیاسی کردهای ترکیه است و از پشتیبانی بخش زیادی از کردهای ترکیه استفاده می‌کند و سابقه‌ای چند ده ساله دارد."
علاوه بر این جمهوری اسلامی از طریق راه اندازی رسانه‌هایی مانند خبرگزاری چند زبانه "کرد پرس"، به صورت مستمر به پوشش اخبار مربوط به کردهای مخالف دولت ترکیه می‌پردازد.
در مجموع، به نظر می رسد روابط پ ک ک با کشورهای همسایه از جمله ایران به‌‌ همان اندازه دچار ابهام و تردید است که عاملان قتل سه فعال سیاسی کرد در فرانسه.

توفان پاریس در راه تهران؟

"جمهوری اسلامی از طریق راه اندازی رسانه‌هایی مانند خبرگزاری چند زبانه 'کرد پرس'، به صورت مستمر به پوشش اخبار مربوط به کردهای مخالف دولت ترکیه می‌پردازد"
پیکر سه فعال کرد، بر خلاف پیش بینی‌ها و بدون تنش، در میان استقبال جمعیت کثیری از مردم به زادگاهشان در کردستان ترکیه بازگردانده شد.
بلند آرنچ، معاون نخست وزیر ترکیه، اعلام کرد که اجساد اعضای کشته شده پ ک ک در پاریس باید "بدون ایجاد فشار به پروسه کنونی مذاکره" به کشور بازگردانده شوند.
تغییر نگاه دولت ترکیه به مساله کردها در این کشور و خویشتنداری هواداران پ ک ک و حزب صلح و دمکراسی در مراسم تشیع جنازه سکینه جانسیز و دو تن دیگر، شاید پس از توفان پاریس بار دیگر آرامش چند هفته قبل را به دیاربکر و آنکارا بازگرداند.
در چنین شرایطی است که برخی ناظران پیش بینی می کنند به نتیجه رسیدن مذاکرات دولت اردوغان و کردها، تفاهم ترکیه و کردهای نزدیک به پ ک ک در سوریه راهم به دنبال بیاورد. تحولی که ممکن است به سقوط بشار اسد، متحد سنتی جمهوری اسلامی در منطقه سرعت بخشد و به نفوذ بیشتر ترکیه در خاورمیانه بینجامد.

دوشنبه 21 ژانويه 2013 - 02 بهمن 1391